Ομόχρονη μελέτη των παραγόντων που διαμορφώνουν την ποιότητα ζωής στις ηλικίες 30 έως 90 χρονών

Abstract

The attempt to improve quality of life, due to its continued falloff in recent years, is a common goal of all civilized countries. Τhis is confirmed by the large number of scientific research in all areas associated with health and life satisfaction. However, despite the large number of investigations carried out in other countries, no similar efforts have been made in Greece. The aim of this study was to investigate the factors influencing quality of life in a wide range of age groups and rank them according to their importance in each age category. Another aim was to identify the factors that can predict quality of life and are associated with age. The sample, consisted of 1000 people aged 30 to 90 years, was selected with a double proportional stratified sampling by gender and age, according to the latest Greek census. For the data collection the World Health Organization questionnaire (WHOQOL-BREF) was used, after a special permission. The t-test and the one-way ANOVA were used to examine the differences between the means of the independent variables gender, residence and participation in exercise programs, and age categories, subjective health assessment, education, occupation, marital status and sports history, respectively. The statistically significant differences were further examined with the Scheffe post hoc test. The simultaneous effect of gender and age group, as well as of health status and age group, on quality of life was examined with the two-way ANOVA. The ANCOVA analysis was employed to check the covariance among the independent variables, and Pearson correlation to check the inter-correlation among them. The linear multiple regression analysis was used to predict quality of life from the independent variables. The results showed that there are significant differences in quality of life depending on age group, health status and occupation in all the dependent variables (subjective assessment of quality of life, physical fitness, psychological state, social relationships and environment) p<.001. The quality of life for men and women was found to differ significantly (p<.001) in relation to their physical fitness, psychological condition and environmental factors with men surpassing women. However, these differences were eliminated when the other independent variables were used as covariates, in the analysis between the gender. The level of education also appeared to significantly affect all the dependent variables of quality of life (p<.001), except for the psychological condition that is affected by the state of health. The results showed statistically significant differences in quality of life depending on marital status and athletic history, but these differences were eliminated when the other independent variables were used as covariates. The psychological condition, health state, environmental factors, social relations and level of educational, in that order of importance, are the factors that shape the quality of life for the entire age range of 30-90 years. For each age group the most important variables were: 30-39 and 40-49 years the psychological condition and the environmental factors, 50-59 the environmental factors, the health state and the psychological condition, 60-69 the psychological condition, the health state, the environmental factors and the level of education, 70-79 the psychological condition and the health state, 80-90 the health state. The data analysis confirmed the opinion that the quality of life in the age spectrum 30 to 90 years is a multidimensional phenomenon that is shaped by a number of factors. Each of these factors obtain specific importance depending on the age group. The psychological condition appears to be the most important of them in the younger age groups, but as age increases the role of health condition also increases, reaching to a climax in the 80-90 years age group, where the health condition is the unique factor determining quality of life.

Η προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας ζωής, λόγω της συνεχούς υποβάθμισής της τα τελευταία χρόνια, αποτελεί κοινό στόχο όλων των πολιτισμένων χωρών. Αυτό επιβεβαιώνεται από το μεγάλο αριθμό επιστημονικών ερευνών σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με την υγεία και την ικανοποίηση από τη ζωή. Παρά το μεγάλο αριθμό όμως των σχετικών ερευνών στις άλλες χώρες, στην Ελλάδα δεν έγιναν οι ανάλογες προσπάθειες. Κύριος σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνήσει τους παράγοντες που επιδρούν στην ποιότητα ζωής σε ένα μεγάλο εύρος ηλικιών και να τους ιεραρχήσει ανάλογα με τη σημασία που έχουν στην κάθε ηλικιακή κατηγορία. Ένας άλλος σκοπός ήταν να εντοπιστούν οι δείκτες πρόγνωσης της ποιότητας ζωής που σχετίζονται με την πάροδο της ηλικίας. Το δείγμα, αποτελούμενο από 1000 άτομα ηλικίας 30 έως 90 ετών, επιλέχθηκε με διπλή αναλογική στρωματοποιημένη δειγματοληψία κατά φύλο και ηλικία, σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας ελληνικής απογραφής. Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHOQOL-BREF) που χορηγήθηκε με ειδική άδεια. Για τον έλεγχο των διαφορών μεταξύ των μέσων όρων των ανεξάρτητων μεταβλητών φύλο, τόπο κατοικίας και συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης, αλλά και ηλικιακές κατηγορίες, υποκειμενική εκτίμηση υγείας, μόρφωση, επάγγελμα, οικογενειακή κατάσταση και αθλητικό παρελθόν, χρησιμοποιήθηκαν το t-test και η One-Way ANOVA αντίστοιχα. Οι στατιστικά σημαντικές διαφορές ελέγχθηκαν περαιτέρω με το Scheffe test. Ο έλεγχος της ταυτόχρονης επίδρασης φύλο και ηλικιακή κατηγορία όπως και η κατάσταση υγείας και ηλικιακή κατηγορία έγινε με την ανάλυση Two-Way ANOVA. Επίσης έγινε έλεγχος των συνδιακυμάνσεων μεταξύ ανεξάρτητων μεταβλητών (ANCOVA), καθώς και αλληλοσυσχέτισης μεταξύ μεταβλητών (Pearson). Τέλος για την πρόβλεψη της ποιότητας ζωής από τις ανεξάρτητες μεταβλητές εφαρμόστηκε ανάλυση ευθύγραμμης πολλαπλής παλινδρόμησης (Linear Multiple Regression). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές στην ποιότητα ζωής ανάλογα με την ηλικιακή κατηγορία, την κατάσταση της υγείας και το επάγγελμα σε όλες τις εξαρτημένες μεταβλητές (υποκειμενική εκτίμηση της ποιότητας ζωής, σωματική κατάσταση, ψυχολογική κατάσταση, κοινωνικές σχέσεις και περιβάλλον) p<.001. Η ποιότητα ζωής μεταξύ ανδρών και γυναικών διέφερε σημαντικά (p<.001) σε σχέση με τη σωματική κατάσταση, την ψυχολογική κατάσταση και το περιβάλλον, με τους άνδρες να υπερέχουν, διαφορές που όμως έπαψαν να υπάρχουν όταν στην ανάλυση των διαφορών μεταξύ των φύλων χρησιμοποιήθηκαν οι άλλες ανεξάρτητες μεταβλητές ως συνδιακυμαντές. Το επίπεδο μόρφωσης εμφανίστηκε να επηρεάζει σημαντικά όλες τις εξαρτημένες μεταβλητές της ποιότητας ζωής (p<.001), εκτός της ψυχολογικής κατάστασης που επηρεάζεται από την κατάσταση της υγείας. Ακόμη, τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντικές διαφορές στην ποιότητα ζωής ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση και το αθλητικό παρελθόν, διαφορές που επίσης έπαψαν να υπάρχουν με τη χρήση των συνδιακυμαντών. Η ψυχολογική κατάσταση, η κατάσταση υγείας, οι περιβαλλοντολογικοί παράγοντες, οι κοινωνικές σχέσεις και το μορφωτικό επίπεδο με αυτή τη σειρά σπουδαιότητας, είναι οι παράγοντες που διαμορφώνουν την ποιότητα ζωής για το σύνολο του ηλικιακού φάσματος 30-90 ετών. Για την κάθε ηλικιακή κατηγορία σημαντικότερες μεταβλητές ήταν: 30-39 και 40-49 ετών η ψυχολογική κατάσταση και οι περιβαλλοντολογικοί παράγοντες, 50-59 οιπεριβαλλοντολογικοί παράγοντες, η κατάσταση υγείας και η ψυχολογική κατάσταση, 60-69 η ψυχολογική κατάσταση, η κατάσταση υγείας και οι περιβαλλοντολογικοί παράγοντες, 70-79 η ψυχολογική κατάσταση και η κατάσταση υγείας, 80-90 η κατάσταση υγείας. Από την ανάλυση των δεδομένων επιβεβαιώθηκε η άποψη ότι η ποιότητα ζωής στο ηλικιακό φάσμα 30 έως 90 ετών είναι ένα πολυδιάστατο φαινόμενο που διαμορφώνεται από μια σειρά παραγόντων, οι οποίοι αποκτούν ιδιαίτερη σημασία ο καθένας ανάλογα με την ηλικιακή κατηγορία. Η ψυχολογική κατάσταση εμφανίζεται να είναι ο σημαντικότερος από αυτούς στις μικρότερες ηλικιακές κατηγορίες, όσο όμως αυξάνεται η ηλικία αυξημένο ρόλο παίζει η κατάσταση υγείας με αποκορύφωμα τη δεκαετία 80-90 ετών όπου η κατάσταση υγείας αποτελεί τον αποκλειστικό παράγοντα από τον οποίο διαμορφώνεται η ποιότητα ζωής.