Η προ-κυκλικότητα των τραπεζικών προβλέψεων στο πλαίσιο των κανόνων Βασιλείας II και ΔΛΠ 39: ∆ιερεύνηση των Μακρο-Οικονομικών και Μακρο-Εποπτικών διαστάσεων της Αιτιώδους Συνάφειας Πιστωτικού και Οικονομικού Κύκλου κάτω από το πρίσμα της Χρηματοοικονομικής Κρίσης

Abstract

The thesis underlines the importance of the macroeconomic dynamics and the role of national banking supervisory bodies in controlling pro-cyclical behavior of bank provisioning policies reflected in the tendencies of banks to lower loan loss provisions during the upswing of the business cycle and to swell them during its downturn. Starting from the discussions around the proposal of International Accounting Standards Board (2000) for applying fair value accounting in bank loan portfolios the Thesis analyses the attempts in the framework of Basel II for encouraging forward looking provisioning methodologies and internal credit risk rating systems as means for controlling pro-cyclicality. It also attempts to explain the reasons for the subsequent failure of those institutional mechanisms to perform effectively as evidenced by the financial crisis of 2008. The Thesis maintains that the macroeconomic dynamics of the period 1996-2005 result of the globalization forces and the pursued monetary policy was among the main causes of the failure of the above mechanisms and of the tolerance exhibited by bank regulatory authorities vis-a-vis the wider tendencies of banks to reduce loan loss provision rates at very low levels. It is argued that maintaining the real interest rates and spreads at historically low levels for a long period of time alleviated the cyclicality and risk sensitivity of the basic parameters designed to be the pillars of the cited mechanisms moreover that globalization reduced the degrees of freedom concerning the conduct of economic policy thus, upgrading the importance of financing internal demand as a means to sustain economic growth and exerting pressure to supervision authorities to compromise financial stability for the sake of economic growth priorities. To test its theoretical grounds the Thesis proceeded with an econometric investigation of the behavior of the total loan provisions of the banking systems of Greece, Italy, Portugal, Spain and Ireland (the group of PUGS) in the period 1996-2005. It founded evidence of strong pro-cyclical behavior contrary to expectations for the opposite based on the turbulent historic record of those banking systems and the asserted aim of the competent monetary authorities to safeguard financial stability in line with eurozone convergence criteria.

Στόχος της διατριβής η ανάδειξη της σημασίας του μακροοικονομικού περιβάλλοντος και του ρόλου των εθνικών εποπτικών αρχών αναφορικά με την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών ελέγχου της προ-κυκλικότητας των τραπεζικών λογιστικών προβλέψεων - της τάσης των τραπεζών να υποεκτιμούν τους πιστωτικούς κινδύνους στην φάση της οικονομικής ανόδου και να τους διογκώνουν στην φάση της ύφεσης. Η Διατριβή με αφετηρία τις συζητήσεις σχετικά με την πρόταση του Συμβουλίου Διεθνών Λογιστικών Προτύπων το 2000 για αποτίμηση των δανειακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών στην εύλογη αξία τους αναλύει τις προσπάθειες της Βασιλείας II για προώθηση μεθοδολογιών, προβλέψεων προληπτικού χαρακτήρα και εσωτερικών rating systems του πιστωτικού κινδύνου ως μέσων ελέγχου της προ-κυκλικότητας και επιχειρεί να ερμηνεύσει τα αίτια αποτυχίας των προσπαθειών αυτών κάτω από το φως της κρίσης του 2008. Η Διατριβή προβάλλει την μακροοικονομική δυναμική της περιόδου 1996-2005 απόρροια της παγκοσμιοποίησης και ασκηθείσης νομισματικής πολιτικής ως βασικό αίτιο της μη αποτελεσματικής λειτουργίας των ανωτέρω συστημάτων αλλά και της αδράνειας των τραπεζικών εποπτικών αρχών απέναντι στις τάσεις συμπίεσης των ποσοστών προβλέψεων των τραπεζών σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. Υποστηρίζεται ότι η διατήρηση των πραγματικών επιτοκίων και των περιθωρίων (spreads) επί μακρόν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα άμβλυνε την κυκλικότητα και την ευαισθησία στις διακυμάνσεις του κινδύνου κρίσιμων παραμέτρων λειτουργίας των ανωτέρω συστημάτων, επίσης ότι η παγκοσμιοποίηση περιόρισε τους βαθμούς ελευθέριας στην άσκηση οικονομικής πολιτικής καθιστώντας σε αρκετές χώρες την ακώλυτη χρηματοδότηση της εσωτερικής ζήτησης αποφασιστικό παράγοντα διατήρησης της οικονομικής ανάπτυξης και ασκώντας πιέσεις για ανοχή προ-κυκλικών συμπεριφορών των πιστωτικών οργανισμών στο θέμα των προβλέψεων στον βωμό εξυπηρέτησης μακροοικονομικών σκοπιμοτήτων. Για την τεκμηρίωση των θέσεων της η Διατριβή προχωρεί σε οικονομετρική διερεύνηση της εξέλιξης των συνολικών προβλέψεων των τραπεζικών συστημάτων Ελλάδος, Ιταλίας, Πορτογαλίας, Ισπανίας και Ιρλανδίας (PIIGS) στην περίοδο 1996-2005 από την οποία προκύπτουν ενδείξεις ισχυρής προ-κυκλικής συμπεριφοράς των τραπεζικών προβλέψεων για επισφαλείς απαιτήσεις πάρα της περί του αντίθετου προσδοκίες λόγω του βεβαρημένου ιστορικού των ανωτέρω τραπεζικών συστημάτων και της έμφασης των νομισματικών αρχών των σχετικών χωρών στην εδραίωση συνθηκών νομισματικής σταθερότητας στο πλαίσιο της ΟΝΕ.