Η χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στoν πρώτο κύκλο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης: η αγγλοσαξωνική και η ελληνική εμπειρία

Abstract

This paper aims to research into, describe and comment upon the use of ICTs in literature classes of lower secondary schools of England, Greece and the US on the basis of lesson plans of English and Greek language education portals. These portals are indicative of the way in which the respective teaching communities use ICTs in literature classes, as well as of the scientific, pedagogical and technological context of ICT use. English and Greek language education portals were accessed once every two months starting from November 2005 until November 2006 in the context of six visits which were subsequently sorted into Tables. The profile, scientific and pedagogical content and technical characteristics of the English and Greek language education portals were evaluated on the basis of detailed evaluation sheets. G.Z.F. Bereday’s comparison method was used in the process of setting the Tables, on the grounds that it provides a most systematic organisational setup for the objectives of this research, and its main aim is to make sense of the teaching realities. The main research findings can be summarised as follows: ICTs are used in literature classes a) as a bait and flavouring to teaching, b) as a learning tool and resource, c) as one of the components of teaching a literature class. A fresh approach to the issue does not require a change in teacher skills but, first and foremost, a change of attitude. The mere use of ICTs in teaching literature does not entail a change of attitude for the teacher or an innovative stance. Many times, technological tools can be made to fit the classic teacher-centred model of teaching. Even with multimodal texts, teaching scenarios are ‘mono-modal’ when it comes to the focus of reading. In most cases ICTs fall well short of the discourse-oriented core of a literature class. ICTs are drawn upon only occasionally, on the sidelines of the syllabus.

Η παρούσα εργασία ερευνά, καταγράφει και σχολιάζει τη χρήση των ΤΠΕ για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας στον πρώτο κύκλο της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στα σχολεία της Αγγλίας, των Η.Π.Α και της Ελλάδας. Η χρήση των ΤΠΕ για τη διδασκαλία του μαθήματος ελέγχεται στα εκπαιδευτικά σενάρια, τα οποία βρίσκονται αναρτημένα σε αγγλόφωνους και ελληνόφωνους εκπαιδευτικούς κόμβους. Εκεί αποτυπώνεται ο τρόπος, με τον οποίο οι τρεις εκπαιδευτικές κοινότητες χρησιμοποιούν τις ΤΠΕ για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας, αλλά και το επιστημονικό, παιδαγωγικό και τεχνολογικό πλαίσιο αυτής της χρήσης. Οι αγγλόφωνοι και ελληνόφωνοι εκπαιδευτικοί κόμβοι προσπελάστηκαν σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα: από το Νοέμβριο του 2005 ως το Νοέμβριο του 2006. Στο διάστημα αυτό πραγματοποιήθηκαν έξι διαδικτυακές επισκέψεις, μία ανά δίμηνο. Στη συνέχεια καταγράφηκαν, ταξινομήθηκαν σε Πίνακες και αξιολογήθηκαν τα Στοιχεία Ταυτότητας, το Επιστημονικό και Παιδαγωγικό Περιεχόμενο και τα Τεχνικά Χαρακτηριστικά των αγγλόφωνων και των ελληνόφωνων εκπαιδευτικών κόμβων, με βάση διεξοδικά Φύλλα Αξιολόγησης. Η σύγκριση των καταγεγραμμένων στοιχείων στους Πίνακες πραγματοποιήθηκε με τη συγκριτική μέθοδο του G.Z.F. Bereday. Η συγκεκριμένη μέθοδος επιλέχθηκε, γιατί οργανώνει με τον πλέον συστηματικό τρόπο τα ζητούμενα της παρούσας έρευνας και έχει ως βασικό στόχο την κατανόηση και ερμηνεία της εκπαιδευτικής πραγματικότητας και όχι την πρόβλεψη ή άλλους στόχους της Συγκριτικής Παιδαγωγικής. Η έρευνα καταλήγει στις εξής βασικές διαπιστώσεις: - Οι ΤΠΕ χρησιμοποιούνται για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας με τρεις τρόπους: ως δόλωμα και άρτυμα της διδασκαλίας, ως εργαλείο και πηγή μάθησης, ως συστατικό στοιχείο του μαθήματος. - Για μια ανανεωτική προσέγγιση του αντικειμένου δεν απαιτείται αλλαγή δεξιοτήτων των εκπαιδευτικών, αλλά πρωτίστως αλλαγή στάσεων. Όμως η χρήση των ΤΠΕ για τη διδασκαλία του μαθήματος δε συνεπάγεται αλλαγή στάσης για τους εκπαιδευτικούς ούτε αυτόματη εισαγωγή καινοτομίας. Πολύ συχνά τα τεχνολογικά εργαλεία προσαρμόζονται στο παραδοσιακό δασκαλοκεντρικό μοντέλο διδασκαλίας. - Τα εκπαιδευτικά σενάρια, ακόμα και όταν αξιοποιούν πολυτροπικά κείμενα, μένουν μονοτροπικά ως προς την εστίαση της ανάγνωσης. - Ο λογοκεντρικός πυρήνας του μαθήματος μένει, τις περισσότερες φορές, ανέγγιχτος από τις ΤΠΕ. - Η αξιοποίηση των ΤΠΕ πραγματοποιείται ευκαιριακά, στην ώα του Αναλυτικού Προγράμματος.