Μέση ωτίτιδα με υγρό

Abstract

Background. The association between allergy and otitis media with effusion (OME) remains controversial with epidemiological data deriving from studies with differences in methodology or with low statistical power. Additionally in none of these studies there was adjustment for the effects of possible confounders and there are no prospective studies to evaluate the role of atopy in OME in the paediatric population. Furthermore although there is evidence that viral upper respiratory tract infections are implicated in the pathogenesis of OME however the number of relevant studies is limited. The aim of the present study was to investigate the role of atopy and/or allergic diseases as risk factors in the development as well as in the recurrence of OME in a well characterized population in the context of a case-control and a longitudinal study design and using a multivariate analysis. Additionally the aim of a cross-sectional study was to evaluate the presence of viruses in MEE from children suffering from OME and to determine risk factors for virus implication and also the possible interaction between viral infections and atopy in OME. Subjects, methods and results. The diagnosis of OME was made by clinical and tympanometric evaluation and a standardized questionnaire was completed in order to assess factors related to OME and allergy-related symptoms and diagnoses using strict clinical definitions. Specific IgE was measured by skin-prick tests and/or CAP-FEIA. In the case-control study the 88 patients with OME and the 80 children in the control group were well matched. Factors conferring increased risk for the development of OME after multivariate analysis was IgE-sensitization wheezing nasal obstruction family history of otitis and child-care attendance. In study that prospectively followed-up 72 patients with OME the multivariate analysis revealed that IgE-sensitization paroxysmal sneezing/nasal itching and exposure to tobacco smoke independently increased the risk for the recurrence of OME irrespectively of the treatment that was used. Viral RNA was detected by the use of reverse transcription PCR (RT-PCR) in middle ear effusion from 37 patients with OME that had undergone myringotomy. Rhinovirus (RV) was the predominant virus detected in about 40% of cases irrespectively of the duration of MEE. Children with frequent episodes of OM, with early onset of OM (<2 yr old) and a positive family history of allergy had a statistically increased risk of RV detection. Conclusions. IgE sensitization and respiratory allergy symptoms especially allergic rhinitis are independent risk factors for the development and recurrence of OME, suggesting that both immunological and mechanical pathways may contribute to the development of the disease. Otitis heritability provides additional risk for the development but not the recurrence of OME possibly because of anatomical diversifications allergic predisposition or vulnerability to viral infections. The fact that day care attendance was found to be independently associated with the development of OME and the high incidence of RV in MEE support the role of viral infections in OME. The study results also suggest that interactions between allergy and RV infections are likely to predispose to middle ear disease. As it is already known exposure to tobacco smoke increases the risk of OME recurrence pointing out once again the importance of protecting young children from the harmful effects of passive smoking. Clinical Implication. - Allergy should be evaluated in all OME cases that do not improve with drug treatment and/or recur after surgical intervention and the effect of antiallergic medication such as leucotriene antagonists should be re-evaluated using well controlled studies. - Treatment and/or prevention of OME using anti-allergic medications such as leucotriene antagonists should be further examined. - Children that have a documented sensitivity to respiratory infections including OME should be as possible to be protected from factors that have been associated with increased risk for viral infections such as the attendance of day care. - Children with history of OME should be protected from passive smoking.

Εισαγωγή και σκοπός: Η σχέση μεταξύ της μέσης ωτίτιδας με υγρό (ΜΩΥ) και της αλλεργίας παρέμενε έως τώρα αντιφατική, εξαιτίας των διαφορών στην οργάνωση των σχετικών μελετών αλλά στην έλλειψη καλά ελεγχόμενων ή προοπτικών ερευνών, με ικανοποιητική στατιστική δύναμη. Επίσης, αν και υπάρχουν ενδείξεις σχετικά με την επίδραση των ιογενών λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού στην παθογένεια της ΜΩΥ, εντούτοις, ο αριθμός των μελετών είναι σχετικά περιορισμένος. Επιπλέον, ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναδεικνυόμενη αλληλεπίδραση μεταξύ των ιογενών λοιμώξεων και της ατοπίας στις λοιμώξεις του αναπνευστικού. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η εκτίμηση της ατοπίας ή/και των αλλεργικών νοσημάτων, ως παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη αλλά και την υποτροπή της ΜΩΥ, σε ένα καλά χαρακτηριζόμενο πληθυσμό, στα πλαίσια τόσο αναδρομικής έρευνας «ασθενών-μαρτύρων» όσο και προοπτικής μελέτης, μετά από εφαρμογή πολυπαραγοντικής ανάλυσης. Επίσης, διερευνήθηκε η παρουσία ιών στο έκκριμα του μέσου ωτός και έγινε εκτίμηση των παραγόντων κινδύνου, που συνδέονται με την παρουσία των ιών στο υγρό της ΜΩΥ, καθώς και της αλληλεπίδρασης των ιογενών λοιμώξεων και της ατοπίας στη ΜΩΥ. Μεθοδολογία και αποτελέσματα: Η διάγνωση της ΜΩΥ έγινε με τη χρήση κλινικών κριτηρίων και τυμπανομετρίας, ενώ διερεύνηση των παραγόντων που συνδέονταν με την ΜΩΥ και τις αλλεργικές νόσους, έγινε με τη χρήση τυποποιημένου ερωτηματολογίου. Για τη διάγνωση των αλλεργικών νοσημάτων χρησιμοποιήθηκαν αυστηρά καθορισμένοι κλινικοί ορισμοί και η εκτίμηση της ειδικής ευαισθητοποίησης πραγματοποιήθηκε με τη χρήση των επιδερμικών δοκιμασιών νυγμού (skin prick tests, SPT) ή/και CAP-FEIA. Στην καλά ελεγχόμενη αναδρομική μελέτη μεταξύ 88 «ασθενών» και 80 συγκρίσιμων ως προς τους περισσότερους συγχυτικούς παράγοντες «μαρτύρων», οι παράγοντες που βρέθηκαν να αυξάνουν τον κίνδυνο της ΜΩΥ μετά από πολυπαραγοντική ανάλυση ήταν η IgE ευαισθητοποίηση, ο συριγμός, η ρινική απόφραξη, το οικογενειακό ιστορικό μέσης ωτίτιδας (ΜΩ) και η παρακολούθηση παιδικού σταθμού. Στα πλαίσια της προοπτικής παρακολούθησης της κλινικής πορείας 72 παιδιών με ΜΩΥ, η παλυπαραγοντική ανάλυση των παραμέτρων που συσχετίστηκαν με την υποτροπή της ΜΩΥ, ανεξάρτητα της αγωγής, ανέδειξε ως ανεξάρτητους παράγοντες κινδύνου την IgE-ευαισθητοποίηση, τον παροξυσμικό πταρμό/ρινικό κνησμό και την έκθεση στον καπνό του τσιγάρου. Η χρήση της RT-PCR στο έκκριμα του μέσου ωτός 37 παιδιών που υποβλήθηκαν σε μυριγγοτομή, έδειξε ότι ο ρινοϊός (RV) είναι ο επικρατών ιός στις περιπτώσεις ασυμπτωματικής ΜΩΥ σε ποσοστό περίπου 40%, ανεξάρτητα από τη διάρκεια της νόσου, ιδίως όταν υπάρχει ιστορικό επανειλημμένων επεισοδίων, μακροχρόνιου ιστορικού ΜΩ, ή θετικού οικογενειακού ιστορικού αλλεργίας. Συμπεράσματα: Η IgE-ευαισθητοποίηση και τα αλλεργικά νοσήματα του αναπνευστικού, και ιδίως η αλλεργική ρινίτιδα, σχετίζονται σημαντικά και ανεξάρτητα με την εμφάνιση αλλά και υποτροπή της ΜΩΥ, υποδεικνύοντας ότι τόσο ανοσολογικοί όσο και μηχανικοί παράγοντες σχετίζονται με την εμφάνιση της ΜΩΥ. Το οικογενειακό ιστορικό ΜΩ αποτελεί ένα επιπλέον παράγοντα κινδύνου εμφάνισης αλλά όχι υποτροπής της ΜΩΥ, εκφράζοντας πιθανόν τη γενικότερη γενετική προδιάθεση των ατόμων ως προς την εμφάνιση ΜΩΥ, λόγω πιθανών ανατομικών διαφοροποιήσεων, αλλεργικής ευαισθητοποίησης ή ευαισθησίας στις ιογενείς λοιμώξεις. Η σχέση των ιογενών λοιμώξεων και της ΜΩΥ φαίνεται τόσο από την ανάδειξη της παρακολούθησης παιδικού σταθμού ως ανεξάρτητου παράγοντα εμφάνισης ΜΩΥ αλλά και από τη υψηλή επίπτωση του RV στην ΜΩΥ. Τα αποτελέσματα των μελετών, επίσης, υποδεικνύουν την πιθανή αλληλεπίδραση των RV λοιμώξεων και των αλλεργικών αντιδράσεων στην παθολογία της ΜΩΥ. Όπως και σε προηγηθείσες μελέτες η έκθεση στον καπνό του τσιγάρου βρέθηκε να αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου υποτροπής της ΜΩΥ, αναδεικνύοντας για μία ακόμα φορά την ανάγκη προστασίας των παιδιών από το παθητικό κάπνισμα. Κλινική σημασία: • Η αλλεργική ευαισθητοποίηση θα πρέπει να διερευνάται σε όλες τις περιπτώσεις της ΜΩΥ, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή ή/και υποτροπιάζουν μετά από χειρουργική αγωγή. • Η επίδραση των διαφόρων αντιαλλεργικών αγωγών, όπως οι ανταγωνιστές των λευκοτριενίων, θα πρέπει να επανεκτιμηθεί με τη χρήση καλά ελεγχόμενων ερευνών. • Παιδιά με ευαισθησία στις λοιμώξεις του αναπνευστικού, συμπεριλαμβανομένου της ΜΩΥ θα πρέπει, όσο το δυνατό, να προστατεύονται από παράγοντες που συνδέονται με αυξημένη επίπτωση ιογενών λοιμώξεων, όπως η παρακολούθηση για πολλές ώρες την εβδομάδα πολυπληθούς παιδικού σταθμού. • Για μία ακόμα φορά αναδεικνύεται η ανάγκη προστασίας των μικρών παιδιών από τη βλαπτική επίδραση του παθητικού καπνίσματος.