Η μελέτη των ονείρων σε παιδιά και εφήβους

Abstract

This study is about the content and conceptions of dreams in a general population and children with psychopathology. The Most Recent Dream Method was used to collect dream reports (107 from children with psychopathology and 144 from the general population - students 8-18 years old). The content analysis was done according to the Domhoff - Hall - Van de Castle System. Conceptions about the origin, controllability, meaning, relation to the affective state before and after the sleep, etc. were studied too (89 children with psychopathology - 192 from general population). Remarks on single-case reports are also included. In the general population the findings are similar to the results of other studies, e.g. older children give longer reports with fewer family members and more friends, boys report more aggression etc. Compared to the general population, children with psychopathology give shorter reports with fewer characters, more aggression, less friendliness, fewer emotions etc. They believe to a similar extent in the internal origin and non controllability of the dreams but less in their meaningfulness and their relation to the affective state before and after sleep. The findings indicate a continuity between dream and waking state but also a compensatory function of dreaming. Furthermore, psychopathology has a general effect on the content and the conceptions of dreams. Dreams are often a catalyst or reflect the changes in the therapeutic process and the narration, itself, broadens the psychotherapeutic dialogue and organises the mental functioning.

Ο στόχος της μελέτης είναι η διερεύνηση του περιεχομένου και των αντιλήψεων για τα όνειρα σε γενικό πληθυσμό παιδιών και σε παιδιά με ψυχοπαθολογία. Με τη μέθοδο του πιο πρόσφατου ονείρου (Most recent dream method) έγινε συλλογή αναφορών ονείρων (107 από παιδιά με ψυχοπαθολογία και 144 από τον γενικό πληθυσμό - μαθητές) ενώ η ανάλυση περιεχομένου έγινε με το σύστημα Domhoff - Hall - Van de Castle. Έγινε και αναλυτική μελέτη περιπτώσεων παιδιών με ψυχοπαθολογία. Διερευνήθηκαν επίσης οι αντιλήψεις για την προέλευση, σημασία, δυνατότητα ελέγχου, σχέση του ονείρου με τη διάθεση πριν και μετά τον ύπνο, κλπ. (89 παιδιά με ψυχοπαθολογία - 192 γενικού πληθυσμού). Στον γενικό πληθυσμό τα ευρήματα είναι παρόμοια με άλλων μελετών π.χ. αναπτυξιακή πορεία αύξησης της έκτασης των αναφορών, μείωσης των μελών οικογένειας, αύξησης της παρουσίας φίλων, περισσότερη επιθετικότητα στα αγόρια, κλπ. Τα παιδιά με ψυχοπαθολογία (σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό) δίνουν αναφορές μικρότερης έκτασης, με λιγότερους χαρακτήρες, περισσότερη επιθετικότητα, λιγότερες φιλικές διαντιδράσεις, λιγότερα συναισθήματα, κλπ. Πιστεύουν σε παρόμοια ποσοστά στην εσωτερική προέλευση και ότι δεν υπάρχει δυνατότητα εκούσιου ελέγχου των ονείρων ενώ λιγότερο στη σημασία και στη σύνδεση του ονείρου με τη διάθεσή τους. Διαπιστώνεται η ύπαρξη «συνέχειας» του ονείρου με την κατάσταση στην εγρήγορση αλλά και μια αντισταθμιστική λειτουργία του. Επίσης φαίνεται ότι η ψυχοπαθολογία γενικά έχει επίδραση στο περιεχόμενο και τις αντιλήψεις για το όνειρο. Το όνειρο είναι συχνά καταλύτης ή αντανακλά τις αλλαγές στη θεραπευτική διαδικασία ενώ η ίδια η αφήγησή του διευρύνει τον ψυχοθεραπευτικό διάλογο και οργανώνει τις ψυχοδιανοητικές λειτουργίες.