Το forum ως σύνδεσμος στο ελληνικό δίκαιο των συγκρούσεων νόμων: οι περιπτώσεις άμεσης επιλογής της lex fori

Abstract

Στο διάστημα των τελευταίων πενήντα ετών της ιστορίας του κλάδου του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου, η νομοθετική και η δικαστηριακή πρακτική πολλών χωρών, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, αρχίζουν να επηρεάζονται από νέες μεθόδους επίλυσης των διασυνοριακών διαφορών ιδιωτικού δικαίου, κύρια χαρακτηριστικά των οποίων είναι ο υπερτονισμός του ρόλου του δικάζοντος δικαστή και η λιγότερο ή περισσότερο διακριτική μεταχείριση του εθνικού σε βάρος του αλλοδαπού δικαίου. Η παρούσα μελέτη πραγματεύεται τις συγκεκριμένες προϋποθέσεις υπό τις οποίες λειτουργούν οι νέες αυτές τεχνικές επιλογής του ημεδαπού δικαίου στις διαφορές ιδιωτικού διεθνούς δικαίου, τους λόγους παραμερισμού της αλλοδαπής lex causae και τέλος τα αποτελέσματα της υπερίσχυσης του εθνικού δικαίου σε έναν κόσμο αυξανόμενων διεθνών επαφών και παγκοσμιοποίησης κανόνων σύγκρουσης. Με γνώμονα τις προτεραιότητες που κατέγραψε η πρακτική εφαρμογή του δικαίου των συγκρούσεων νόμων, σε συνδυασμό με τις διάφορες θεωρητικές κατηγορίες, η έρευνα εστιάζεται σε εκείνες τις τεχνικές επιλογής του εθνικού δικαίου οι οποίες απασχολούν περισσότερο την ημεδαπή έννομη τάξη. Ρίχνοντας φως στην ελληνική νομολογία ιδιωτικού διεθνούς δικαίου από τη θέση σε ισχύ του ελληνικού Αστικού Κώδικα έως σήμερα, το παρόν εγχειρίδιο καταδεικνύει τον πραγματικό ρόλο του δικάζοντος δικαστή, στο πλαίσιο της αντίστοιχης εθνικής νομοθεσίας και θεωρίας των συγκρούσεων νόμων. Η παράλληλη συγκριτική μελέτη δεδομένων της αλλοδαπής θεωρίας και πράξης παρέχει τις «συντεταγμένες» του χώρου, εντός του οποίου εξελίσσεται η ελληνική πραγματικότητα και επιτρέπει, σε συνδυασμό με τις θέσεις της ελληνικής επιστήμης, την αξιολόγηση του φαινομένου και τη διατύπωση γενικότερων συμπερασμάτων.

Μodern choice of law practice is increasingly oriented towards forum policy. In all systems of conflicts law, Legislature and Judiciary tend to attach great value to forum law in multistate situations. In the Greek private international law this predilection for forum law is manifested mainly through the following techniques or devices for circumventing the application of foreign law: the unilateral choice of the applicable law (Part I) the use of elastic and substantive (result oriented) choice of law rules (Part II) the coordination of the connecting factors of jurisdiction and choice of law (Part III). All of the above mentioned methods of applying lex fori, which are thoroughly examined in the foregoing analysis, rely on the mechanism of the classic choice-of-law rule and its forum-oriented maneuvering; being manifestations of an immediate and positive choice of forum law as the normally applicable law to the case (lex causae), they are all based on the appropriate handling of the connecting factor, which appears to be more or less overtly the Forum. In the above described proceeding, the role of the judge becomes decisive. From the other point of view, in the Greek statute law one cannot find but a very limited number of provisions expressly requiring the application of the forum law. Nevertheless, legislators accept the possibility of the application of lex fori, even if they do not aim at it directly. As for the conflicts literature in Greece, it remains faithful to the ideals of the internationalization of the conflicts law and the bilateral solution of all multistate situations. Finally, this analysis reveals how general recourse to the lex fori leads in practice to alarming preoccupations and that the ideal of a “principled lex fori” in multistate transactions could become reality, only through the close cooperation between the legislator and the judge.