Η ιστορία της τραχειοτομής: από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα

Abstract

Tracheotomy is one of the oldest and most valuable surgical procedures. While there are indications of the operation in ancient India and Egypt, specific mention of the operation is found in the writings of the two eminent Greek physicians Galen and Paulus Aegineta. Galen credits Asklepiades of Bithynia who lived in Rome (circa 1st century Β.C.) as the originator of the operation in cases of cynanche (inflammatory condition of the mouth and laryngx), naming the procedure as "laryngotomy". According to the writings of Paulus Aegineta, Antyllos (2nd century A.D.) was the next to perform the operation. His writings saved for posterity a clear description of the technique. Following antiquity, in Arabic medicine the procedure is mentioned by the outstanding physicians Avicenna, Albucasis and Avenzoar although it is not clear to what extent they performed the actual operation. We consequently find actual illustrations of the operation by Vesalius on animals in his work De Humani Corporis Fabrica and by Casserius on humans in De Vociset Auditusque Organis Historia Anatomica. This was followed by significant developments namely, Brasavola (1546) who performed a successful operation on a human, Habicot (1620) who successfully treated four patients naming the procedure "bronchotomy", Lorenz Heister (1718) who reintroduced the term tracheotomy as the proper one, George Martin in England recommending a double lumen tube and Caron performing the first tracheotomy on a child in 1766. Tracheotomies were successfully used in the early 1800's in cases of Diphtheria in children firstly by Bretonneau and then by Trousseau. In the 19th century the technique and indications of tracheotomy were standardized by Chevalier Jackson. Its use was expanded in the 1950s during the poliomyelitis epidemic in Scandinavia as a means for manual and mechanical ventilation. A significant step was the development of percutaneous tracheotomy by Ciaglia in the 1980s, giving the possibility of a quick and safe procedure. The further developments of these techniques and tools have made the procedure of tracheotomy nowadays highly reliable and widely used.

Η τραχειοτομή αποτελεί παλιά και εξαιρετικά σημαντική χειρουργική μέθοδο. Αν και υπάρχουν ενδείξεις διενέργειας της επεμβατικής αυτής πράξης κατά την Αρχαιότητα στην Ινδία και την Αίγυπτο, ειδική αναφορά στην τραχειοτομή ανευρίσκεται στα συγγράμματα των δυο κορυφαίων Ελλήνων ιατρών Γαληνού και Παύλου Αιγινήτη. Ο Γαληνός αναγνωρίζει τον Ασκληπιάδη από τη Βιθυνία που έζησε στη Ρώμη τον 1ο αιώνα π.Χ. ως πρωτοπόρο τον αληθινό γεννήτορα της μεθόδου, για την αντιμετώπιση περιπτώσεων κυνάγχης (κυνάγχη=φλεγμονώδης κατάσταση της στοματικής κοιλότητας και του λάρυγγα), αποκαλώντας την αρχικά «λαρυγγοτομή». Σύμφωνα με γραπτή μαρτυρία του Παύλου Αιγινήτη, ο Αντυλλος ήταν ο επόμενος που υιοθέτησε και εφάρμοσε τη μέθοδο. Μέσα από τα συγκεκριμένα συγγράμματα διασώζεται η σαφής περιγραφή της τεχνικής της μεθόδου. Μετά τους Αρχαίους χρόνους, στην Αραβική ιατρική, η διαδικασία της τραχειοτομής αναφέρεται από τους περίφημους ιατρούς Avicenna, Albucasis και Avenzoar, αν και δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό εφάρμοζαν τη συγκεκριμένη τεχνική. Απεικονίσεις της μεθόδου ανευρίσκονται στο έργο του Βεσαλίου βασισμένο σε πειραματική εργασία σε ζώα «De Humani Corporis Fabrica» και στο έργο του Κασσερίου για τον άνθρωπο « De Vociset Auditusque Οrganis Historia Anatomica». Ακολούθησαν σημαντικές ανακαλύψεις και ουσιαστική εξέλιξη της μεθόδου από τον Brasavola που διενήργησε επιτυχώς την επέμβαση σε άνθρωπο και τον Habicot, ο οποίος επιτυχώς αντιμετώπισε 4 ασθενείς, αποκαλώντας τη διαδικασία «βρογχοτομή» ως το Lorenz Heister που επανεισάγει τον όρο «τραχειοτομή» ως τον κατεξοχήν κατάλληλο για την περιγραφή της μεθόδου, τον Georges Martin στην Αγγλία, ο οποίος συστήνει τη χρήση σωλήνα για την τραχεία διπλού αυλού και τον Caron που διενεργεί την πρώτη τραχειοτομή σε παιδί το 1766. Επομένως, επιτυγχάνεται βαθμιαία η ευρύτερη αποδοχή της μεθόδου. Η επιτυχής χρήση της τραχειοστομίας στις αρχές του 1800 αποσκοπεί στην αντιμετώπιση περιπτώσεων διφθερίτιδας σε παιδιά αρχικά από το Bretonneau και ακολούθως από τον Trousseau. Κατά το 19° αιώνα, τόσο η ίδια η μέθοδος όσο και οι ενδείξεις της τυποποιούνται από το Chevalier Jackson. Η χρήση της επεκτείνεται τη δεκαετία του 1950 κατά τη διάρκεια επιδημίας πολιομυελίτιδας στη Σκανδιναβία ως μέσο χειροκίνητου και μηχανικού αερισμού. Καθοριστικό βήμα στη διαχρονική πορεία της μεθόδου αποτελεί η ανακάλυψη της διαδερμικής τραχειοτομής από τον Ciaglia τη δεκαετία του 1980 παρέχοντας τη δυνατότητα ταχείας και ασφαλούς διενέργειας της μεθόδου. Η περαιτέρω βελτίωση και εξέλιξη της μεθόδου και των μέσων διενέργειας της οδήγησαν στην ουσιαστική αξιοποίηση της τραχειοστομίας έτσι (ώστε σήμερα να αποτελεί εύχρηστη και εξαιρετικά διαδεδομένη θεραπευτική τεχνική με ιδιαίτερη συνεισφορά όχι μόνο σε επείγουσες καταστάσεις, αλλά και στην παροχή εντατικής φροντίδας στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.