Ψυχοκοινωνικές επιδράσεις του τηλεοπτικού γεγονότος

Abstract

Σκοπός Σκοπός της συγκεκριμένης εργασίας είναι η διερεύνηση και η καταγραφή των ψυχικών και κοινωνικών επιδράσεων ενός συγκεκριμένου τηλεοπτικού γεγονότος στους τηλεθεατές. Επιπλέον θα συγκεντρωθούν δεδομένα σχετικά με τη σχέση του τηλεθεατή με την τηλεόραση προκειμένου και με αφορμή και ‘όχημα’ τη συγκέντρωση στοιχείων σχετικά με ένα συγκεκριμένο τηλεοπτικό γεγονός, να καταβληθεί προσπάθεια να γίνει αναγωγή και προβολή όλων αυτών των δεδομένων στη σχέση πομπού-δέκτη που υφίσταται στο συγκεκριμένο μέσο μαζικής ενημέρωσης. Υλικό & Μέθοδος Χρησιμοποιήθηκε ανώνυμο γραπτό ερωτηματολόγιο με απαντήσεις του τύπου των πολλαπλών επιλογών, το οποίο περιελάμβανε συνολικά 34 ερωτήσεις. Οι 19 ερωτήσεις αντιστοιχούσαν στο γενικό μέρος, όπου μετά τη συλλογή των απαραίτητων δημογραφικών στοιχείων του δείγματος, καταβλήθηκε προσπάθεια για τη διερεύνηση της γενικότερης σχέσης του ερωτώμενου με την τηλεόραση. Στο ειδικό μέρος (15 ερωτήσεις) εξετάσθηκε η αντίδραση του ερωτώμενου απέναντι σε ένα συγκεκριμένο γεγονός (την πτώση του κυπριακού αεροσκάφους της Helios Airlines στο Γραμματικό της Αττικής στις 14 Αυγούστου του 2005), όπως αυτό προβλήθηκε από τους ελληνικούς τηλεοπτικούς σταθμούς. Συνολικά συγκεντρώθηκαν 501 συμπληρωμένα ερωτηματολόγια. Η καταγραφή των απαντήσεων έγινε με τη χρήση του προγράμματος Microsoft Office Excel 2003, ενώ η στατιστική επεξεργασία τους που ακολούθησε, πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια του προγράμματος SPSS for Microsoft Windows (version 11.5). Αποτελέσματα Ένα μεγάλο ποσοστό από τους ερωτώμενους (το οποίο ανέρχεται στο 35,9%), απάντησε ότι δε γνωρίζει Η/Υ. Το 74,1% από όσους απάντησαν στο ερωτηματολόγιο, δηλώνει ότι παρακολουθεί κατά μέσο όρο 1 έως 4 ώρες τηλεόραση την ημέρα. Η πλειοψηφία των ερωτώμενων (57,9%), απάντησε ότι διατηρεί 1 με 2 συσκευές τηλεόρασης στο σπίτι τους. Τηλεόραση παρακολουθούν και κατά τη διάρκεια των διακοπών τους το 38,4% των ερωτηθέντων. Το 15,5% από όσους απάντησαν στα ερωτηματολόγια, δήλωσαν ότι θεωρούν τους εαυτούς τους εξαρτημένους από την τηλεόραση. Το 82,93% από αυτούς, παρακολουθεί τηλεόραση και κατά τη διάρκεια των διακοπών του. Οι ‘εξαρτημένοι’ από την τηλεόραση έχουν διπλάσιες πιθανότητες να μην απενεργοποιήσουν την τηλεόραση όταν δέχονται επισκέψεις στο σπίτι τους, παρά αυτοί που δηλώνουν μη-εξαρτημένοι. Το 37,7% των εξαρτημένων δήλωσε ότι θα επέστρεφε στο σπίτι εσπευσμένα προκειμένου να παρακολουθήσει μια τηλεοπτική εκπομπή, έναντι ποσοστού 19,9% των ‘μη-εξαρτημένων’. Το 30,3% των εξαρτημένων δήλωσε ότι θα τροποποιούσε το κοινωνικό του πρόγραμμα προκειμένου να παρακολουθήσει μια τηλεοπτική εκπομπή, έναντι ποσοστού 11,6% των ‘μη-εξαρτημένων’. Το 76,7% πιστεύει ότι δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τηλεόραση. Το 21,6% επηρεάζεται από την τηλέοραση για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την αγορά ‘απλών, καθημερινών’ προϊόντων και υπηρεσιών. Το αντίστοιχο ποσοστό για ‘ακριβά’ καταναλωτικά αγαθά κατεβαίνει στο 14,8%. Η πλειοψηφία των ερωτώμενων (32,4%) θεωρεί ότι το κυριότερο στοιχείο το οποίο χαρακτηρίζει την τηλεόραση και για το οποίο στρέφεται σ’αυτήν είναι η παροχή ενημέρωσης. Το 18,8% του δείγματος επιλέγει την τηλεόραση κυρίως για τη διασκέδαση που τους προσφέρει, το 11,8% για να τους κρατά συντροφιά Η συντριπτική πλειοψηφία (τα 2/3) έμαθε για το τραγικό γεγονός της πτώσης του αεροπλάνου της Helios Airlines στις 14 Αυγούστου του 2005 από την τηλεόραση. Το 65,7% επί του συνόλου έβλεπε τηλεόραση κατά τη διάρκεια των εκτάκτων δελτίων ειδήσεων ή το έμαθε μόλις την άνοιξε. Ένα ποσοστό της τάξης του 12,8% το έμαθε από φίλους, συγγενείς ή γνωστούς. Το 9,4% το έμαθε από το διαδίκτυο και το 6,2% από το ραδιόφωνο. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτώμενων (περισσότεροι από ένας στους τρείς) αναγνωρίζει ως κύριο πλεονέκτημα της τηλεόρασης, την ‘ταχύτητα’ που αυτή προσφέρει στην ενημέρωση. Η πλειοψηφία των ερωτώμενων απάντησε ότι ο λόγος που επέλεξαν την τηλεόραση για να ενημερωθούν σχετικά με το τραγικό ατύχημα, είναι ότι ενημερώνονται από την τηλεόραση (ποσοστό 58,9% από τα άτομα που απάντησαν στη συγκεκριμένη ερώτηση). Οι περισσότεροι από τους ερωτώμενους συνέχισαν να εμπιστεύονται την τηλεόραση για την ενημέρωσή τους σχετικά με το ατύχημα ακόμα και μετά το αρχικό χρονικό διάστημα. Η ‘εμπιστοσύνη’ τους αυτή (σύμφωνα με τις απαντήσεις τους) στηρίχθηκε: είτε στη συνήθεια σε ποσοστό 23,5%, είτε στην υστέρηση των υπόλοιπων ΜΜΕ συγκριτικά με την τηλεόραση ως προς την αμεσότητα ενημέρωσης σε ποσοστό 39,1%, είτε στην εκφρασμένη εμπιστοσύνη τους σε κάποιο συγκεκριμένο δελτίο ειδήσεων σε ποσοστό 12,3% (60 άτομα). Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων (63,7%) απάντησε ότι αισθάνθηκε θλίψη εξαιτίας του ατυχήματος...