Η προπαγάνδα ως θεμελιώδες συστατικό του δημόσιου λόγου: η παρουσίαση του «μνημονίου» από τα ελληνικά ΜΜΕ

Abstract

The current thesis examines the public presentation of the first Memorandum, the agreement signed between the Greek government and the “troika” (E.U., IMF, ECB) in 2010, aiming at the bailout of the Greek economy, due to the negative economic environment that had been formed in an international level. The course followed in the theoretical framework, goes from the “specific” to the “general” and again to the “specific”, so as to form an argumentation course having as its starting point a deductive rationale and as its destination findings based on a productive rationale. Starting from the notions of information and propaganda and their relation to one another, the theoretic framework goes on with the presentation and matching of different propaganda forms in different stages of modernity (early, late, post), concluding in a short socio- economic presentation of the Greek reality until the beginning of the “crisis” and the need to sign the bailout agreement. As far as the research is concerned, a combination of content analysis with media monitoring takes place. Through the use of a coding protocol we gathered data referring to propagandistic methods used by the communicators of our research (politicians and journalists) both in TV news bulletins and news web sites during February the 1st and June the 30th of 2010. This specific period was chosen due to the fact that an extremely intense public dialogue took place regarding the necessity- or not- to sign the bailout agreement, which since then and through its revised and updated versions regulates the financial life of Greece. The findings of the quantitative research demonstrated the use of propagandistic methods on behalf of all speakers, and led us to the formation of specific quantitative propaganda scales. Basic characteristics of the propagandistic way of the presentation of the Memorandum have been the unilateral and generic way of the presentation of its content, as well as the use of specific methods aiming at provoking specific sentiments to the readers/ audience. These findings have been regularized with the creation of quantitative propaganda scales, which measure the use of specific propaganda methods on behalf of the communicators.

Η παρούσα διατριβή διερευνά τον τρόπο παρουσίασης στο ελληνικό κοινό του πρώτου Μνημονίου, της σύμβασης που υπογράφτηκε το 2010 μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της «τρόικας» (Ε.Ε., ΔΝΤ, ΕΚΤ) με σκοπό την έκτακτη δανειοδότηση της Ελλάδας, λόγω των δυσχερών οικονομικών συνθηκών που είχαν διαμορφωθεί σε διεθνές επίπεδο. Η πορεία που ακολουθείται στο θεωρητικό μέρος είναι μια πορεία από το «μερικό», στο «γενικό» και ξανά στο «μερικό», έτσι ώστε να διαμορφωθεί μια πορεία επιχειρηματολογίας με συλλογιστική αφετηρία μία επαγωγική λογική και κατάληξη παραγωγικής λογικής διαπιστώσεις. Ξεκινώντας από τις έννοιες της πληροφορίας και της προπαγάνδας και τη μεταξύ τους σχέση, το θεωρητικό μέρος συνεχίζει με μια επισκόπηση και αντιστοίχιση των μορφών εκδήλωσης της προπαγάνδας στα διαφορετικά στάδια της νεωτερικότητας (πρώιμη, ώριμη, ύστερη), και καταλήγει σε μια σύντομη κοινωνική-οικονομική παρουσίαση της ελληνικής πραγματικότητας μέχρι την εκδήλωση της ανάγκης υιοθέτησης του Μνημονίου. Στο ερευνητικό μέρος, γίνεται ένας συνδυασμός της ερευνητικής μεθοδολογίας της ανάλυσης περιεχομένου με τη λογική συλλογής στοιχείων από το πεδίο των Μέσων όπως την ορίζει το media monitoring, δηλαδή η συστηματική καταγραφή και ανάλυση του περιεχομένου των Μέσων. Κάνοντας χρήση πρωτοκόλλου έρευνας, συλλέγονται στοιχεία αναφορικά με τις προπαγανδιστικές πρακτικές που χρησιμοποίησαν οι δημοσιολογούντες (πολιτικοί και δημοσιογράφοι) τόσο σε τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων, όσο και σε ενημερωτικές ιστοσελίδες κατά την περίοδο 1η Φεβρουαρίου 2010 μέχρι 30 Ιουνίου 2010. Η επιλογή του διαστήματος αυτού έγινε λόγω του ότι υπήρξε μια περίοδος έντονης δημόσιας αντιπαράθεσης αναφορικά με την αναγκαιότητα και τη σκοπιμότητα υιοθέτησης του πρώτου Μνημονίου δανειοδότησης, το οποίο έκτοτε (μέσω και των αναθεωρημένων εκδόσεών του) καθορίζει την οικονομική ζωή της Ελλάδας.Τα ευρήματα της ποσοτικής ανάλυσης των δεδομένων οδήγησαν στη διαπίστωση χρήσης προπαγανδιστικών μεθόδων εκ μέρους των ομιλούντων και στη διαμόρφωση συγκεκριμένων κλιμάκων προπαγάνδας. Χαρακτηριστικά του προπαγανδιστικού τρόπου παρουσίασης του Μνημονίου είναι ο μονόπλευρος και γενικόλογος τρόπος παρουσίασης και η εκτεταμένη χρήση μεθόδων που αποσκοπούν στην πρόκληση συγκεκριμένων συναισθημάτων στους αναγνώστες/τηλεθεατές. Τα ευρήματα αυτά έχουν συστηματοποιηθεί μέσω της δημιουργίας ποσοτικών κλιμάκων προπαγάνδας, οι οποίες μετρούν τη χρήση συγκεκριμένων προπαγανδιστικών μεθόδων εκ μέρους των επικοινωνητών.