Μελέτη του αντιγόνου επιφάνειας CD69 στα διάφορα στάδια της HIV-1 λοίμωξης. Συσχέτιση με υποπληθυσμούς Τ λεμφοκυττάρων (CD4, CD8, CD28) και λειτουργικές δοκιμασίες

Abstract

CD69 is the earliest activation marker newly synthesized and expressed during T lymphocyte activation. It is considered an immunoregulatory molecule, acting through the production of TGF-β but also acting as an activatory or costimulatory molecule. A decreased expression of CD69 after stimulation has been noticed on T cells of HIV-1 individuals. In this study a whole-blood flow cytometry-based assay was used to assess the expression of CD69 on CD4+ and CD8+ T lymphocytes, and the coexpression of CD69 and CD28 on T cells. Furthermore, to determine whether selective defects in cytokine production might be present, the capacity of stimulated CD69+ T cells to produce IL-2, IFN-γ or both, was also tested. Fifty-three HIV-1-infected and twenty-one healthy volunteers participated in this study. The expression of CD69 was studied in peripheral blood, as well as in both unstimulated and in phytohemagglutinin (PHA) or anti-CD3/CD28-stimulated, 4-hour-culture, samples. Cytokine expression in response to Staphylococcus enterotoxin B was examined. In both PHA- and anti-CD3/CD28 stimulated cultures the percentage of CD69 on CD3+CD4+ T cells was significantly lower in AIDS (and non-responders to HAART) vs. healthy controls and the other HIV-1 (+) groups. A decrease of CD69+CD28+ T cells after PHA or MoAbs stimulation is noticed in AIDS. A positive correlation was observed between CD69 expression on activated CD8+ T cells and the CD8+CD38+ T cells in peripheral blood. No difference in cytokine production was noticed between healthy volunteers and HIV-1(+) patients. Our results suggest that the expression of CD69 on T cells is affected only in the AIDS stage and in the non-responders to HAART patients. No correlation of CD69 expression was observed with SEB-induced cytokine production. The study of CD69’s expression in HIV-1 disease leads to useful conclusions regarding lymphocytes’ immunopathogenesis.

Το CD69 είναι ο πρώτος δείκτης διέγερσης που συντίθεται και εκφράζεται κατά την ενεργοποίηση των Τ λεμφοκυττάρων. Ασκεί ανοσορυθμιστική δράση κυρίως μέσω παραγωγής του TGF-β, αλλά και συνδιεγερτική δράση. Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής ήταν η μελέτη της έκφρασης του CD69 στα Τ λεμφοκυττάρα κατά την HIV-1 λοίμωξη. Μελετήθηκε η έκφραση του στους υποπληθυσμούς CD4+ και στα CD8+ T λεμφοκυττάρων, καθώς και η συνέκφραση του με το αντιγόνο CD28, τόσο στο περιφερικό αίμα όσο και μετά από διέγερση και καλλιέργεια. Έγινε σύγκριση της έκφρασης του με την έκφραση του δείκτη ενεργοποίησης CD38+ στα CD8+ T λεμφοκύτταρα, ενώ ακόμη μελετήθηκε η παραγωγή IL-2 και IFN-γ στα CD69+ Τ λεμφοκύτταρα, μετά από διέγερση, για να διαπιστωθεί εάν η πρόοδος της νόσου συνδέεται με διαταραχή στην παραγωγή κυτταροκινών. Στη μελέτη συμμετείχαν 53 HIV-1+ άτομα και 21 υγιείς μάρτυρες. Η έκφραση του CD69 μελετήθηκε στο περιφερικό αίμα αλλά και σε καλλιέργειες 4 ωρών, τόσο χωρίς διέγερση, όσο και μετά από διέγερση με φυτοαιμοσυγκολλητίνη (ΡΗΑ) ή με μονοκλωνικά αντισώματα (MoAbs) αντι-CD3+αντι-CD28. Η παραγωγή των κυτταροκινών IL-2 και IFN-γ στα CD69+ Τ λεμφοκύτταρα μελετήθηκε μετά από διέγερση με σταφυλοκοκκική εντεροτοξίνη Β. Η έκφραση του CD69 στα CD4+ και στα CD8+ T λεμφοκύτταρα διαπιστώθηκε πως είναι παρόμοια μεταξύ των HIV-1+ και HIV- ατόμων, στο περιφερικό αίμα. Αντιθέτως μετά από διέγερση, τόσο με PHA όσο και με MoAbs, παρατηρήθηκε μείωση του ποσοστού έκφρασης του CD69 στα CD3+CD4+ λεμφοκύτταρα, στους ασθενείς με AIDS, ή στην ομάδα των ασθενών που δεν ελέγχουν τη λοίμωξη, συγκριτικά με τους υγιείς μάρτυρες αλλά και με τους ασθενείς στα υπόλοιπα στάδια της νόσου. Επίσης παρατηρήθηκε μείωση των CD69+CD28+ T λεμφοκυττάρων μετά από διέγερση (με PHA ή με MoAbs) στα στάδια AIDS. Διαπιστώθηκε πως υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ της έκφρασης του CD69 σε διεγερμένα CD8+ T λεμφοκύτταρα αρχικών σταδίων της νόσου και του ποσοστού των CD8+CD38+ στο περιφερικό αίμα. Δεν παρατηρήθηκε διαφορά στην παραγωγή κυτταροκινών ανάμεσα στους HIV-1+ ασθενείς και τους υγιείς μάρτυρες. Το κύριο συμπέρασμα της μελέτης είναι πως η έκφραση του CD69 στα Τ λεμφοκύτταρα επηρεάζεται μόνο στα στάδια AIDS και σε ασθενείς που δεν ελέγχουν επιτυχώς τη λοίμωξη. Δεν διαπιστώθηκε συσχέτιση της έκφρασης του με διαταραχή στη παραγωγή κυτταροκινών. Η μελέτη της έκφρασης του CD69 στην HIV-1 λοίμωξη προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τη ανοσοπαθογένεια των λεμφοκυττάρων.