Περίληψη
Σκοπός της εργασίας αυτής ήταν να διερευνήσει τα ψυχιατρικά/ψυχολογικά προβλήματα και το ρόλο τους στην ανικανότητα και αναπηρία των ΧΑΠ ασθενών. Αρχικά, στο γενικό μέρος, έγινε μία περιγραφή της ΧΑΠ σε σχέση με τη βιολογική της διάσταση. Στη συνέχεια, αναφορικά με ψυχοκοινωνικούς παράγοντες, έγινε μία ανασκόπηση στη βιβλιογραφία σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα της μέσης και τρίτης ηλικίας-ηλικίες στις οποίες εκδηλώνεται η ΧΑΠ. Αναφερθήκαμε στις συνηθισμένες στρατηγικές, με τις οποίες αντιμετωπίζουν οι άρρωστοι μια χρόνια νόσο. Στα πλαίσια του "ολιστικού" μοντέλου, περιγράψαμε τη λειτουργία της αναπνοής και τη δύσπνοια σε σχέση με ψυχικές παραμέτρους, καθώς και τα χαρακτηριστικά της δύσπνοιας στους ΧΑΠ ασθενείς. Στη συνέχεια αναφερθήκαμε στην πρόγνωση, στα ψυχοκοινωνικά προβλήματα των ασθενών αυτών, καθώς επίσης και στις δυνατότητες της ψυχοκοινωνικής αντιμετώπισης. Στη διερεύνησή μας, που περιγράφεται στο ειδικό μέρος, πήραν μέρος 78 άτομα: 50 άνδρες ΧΑΠ ασθενείς ...
Σκοπός της εργασίας αυτής ήταν να διερευνήσει τα ψυχιατρικά/ψυχολογικά προβλήματα και το ρόλο τους στην ανικανότητα και αναπηρία των ΧΑΠ ασθενών. Αρχικά, στο γενικό μέρος, έγινε μία περιγραφή της ΧΑΠ σε σχέση με τη βιολογική της διάσταση. Στη συνέχεια, αναφορικά με ψυχοκοινωνικούς παράγοντες, έγινε μία ανασκόπηση στη βιβλιογραφία σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα της μέσης και τρίτης ηλικίας-ηλικίες στις οποίες εκδηλώνεται η ΧΑΠ. Αναφερθήκαμε στις συνηθισμένες στρατηγικές, με τις οποίες αντιμετωπίζουν οι άρρωστοι μια χρόνια νόσο. Στα πλαίσια του "ολιστικού" μοντέλου, περιγράψαμε τη λειτουργία της αναπνοής και τη δύσπνοια σε σχέση με ψυχικές παραμέτρους, καθώς και τα χαρακτηριστικά της δύσπνοιας στους ΧΑΠ ασθενείς. Στη συνέχεια αναφερθήκαμε στην πρόγνωση, στα ψυχοκοινωνικά προβλήματα των ασθενών αυτών, καθώς επίσης και στις δυνατότητες της ψυχοκοινωνικής αντιμετώπισης. Στη διερεύνησή μας, που περιγράφεται στο ειδικό μέρος, πήραν μέρος 78 άτομα: 50 άνδρες ΧΑΠ ασθενείς και 28 άνδρες που απετέλεσαν το δείγμα ελέγχου για το τεστ ΜΜΡΙ. Στην ερευνά μας χρησιμοποιήσαμε: α) Μια ημιδομημένη ψυχιατρική συνέντευξη, τα πορίσματα της οποίας αξιολογήθηκαν σύμφωνα με το DSM-III-R, με στόχο την ανίχνευση ψυχικών διαταραχών του άξονα Ι και διαταραχών ή στοιχείων προσωπικότητας (άξονας II), β) το τεστ προσωπικότητας ΜΜΡΙ και γ) ερωτηματολόγιο που αφορούσε τη "στάση και πιστεύω" των ΧΑΠ ασθενών και διερευνούσε ψυχοκοινωνικές παραμέτρους σε διάφορους τομείς της ζωής τους. Από τα ευρήματα των δημογραφικών και γενικών στοιχείων διαπιστώθηκε ότι μεγάλο ποσοστό (78%) των ασθενών δεν εργαζόταν εξαιτίας της ΧΑΠ. Φάνηκε ότι το κάπνισμα και οι πνευμονικές λοιμώξεις στο παρελθόν ήταν πιθανότατα αιτιολογικοί, οπωσδήποτε πάντως επιβαρυντικοί παράγοντες. Επίσης, θα μπορούσαμε να πιθανολογήσουμε την λήψη αντιαγχωδών και υπνωτικών φαρμάκων σαν έναν επιπλέον επιβαρυντικό παράγοντα. Δε βρέθηκαν ιδιαιτερότητες όσον αφορά τη δύσπνοια, όπως και ως προς τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας ανάμεσα στους νορμοκαπνικούς (pink puffers) και υπερκαπνικούς (blue bloaters) ΧΑΠ ασθενείς. Από τη μελέτη της γενικής ψυχοπαθολογίας προέκυψε ποσοστό 57,44% ψυχικών διαταραχών άξονα Ι κατά DSM-III-R, με συχνότερες τις διαταραχές της διάθεσης (19,15%), τις σεξουαλικές (21,27%) και τις αγχώδεις διαταραχές (12,76%). Οι ΧΑΠ ασθενείς με τις σχετικά βαρύτερες ψυχικές διαταραχές της διάθεσης, αγχώδεις, σωματόμορφες (2,1%) και παραληρητικές (2,1%), ανευρέθηκαν σε ποσοστό 36,1% και παράλληλα είχαν μεγαλύτερη επιδείνωση στην πνευμονική τους λειτουργία. Από τη διερεύνηση του άξονα II βρέθηκε πολύ μικρό ποσοστό διαταραχών προσωπικότητας (4,2%). Τα στοιχεία προσωπικότητας (όχι όμως διαταραχή) που διαπιστώθηκαν με μεγαλύτερη συχνότητα, ήταν τα δραματικά και τα καταναγκαστικά. Φάνηκε μια τάση των ΧΑΠ ασθενών με κυρίαρχα δραματικά στοιχεία, ενώ φαινόταν να έχουν μικρότερο βαθμό απόφραξης, να αποδίδουν το ίδιο ή και λιγότερο στη δοκιμασία βάδισης 6', σε σύγκριση μ' αυτούς με κυρίαρχα καταναγκαστικά στοιχεία. Οι τελευταίοι φαίνονταν να προσπαθούν περισσότερο στη δοκιμασία αυτή, παρόλο που εμφάνιζαν μεγαλύτερο βαθμό απόφραξης. Από το τεστ ΜΜΡΙ διαπιστώθηκε στη σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, ότι στο μέσο διάγραμμα των ΧΑΠ ασθενών προείχαν σε στατιστικά σημαντικό επίπεδο οι ανυψώσεις της υποχονδρίασης (Hs), κατάθλιψης (D) και υστερίας (Hy). Το μέσο διάγραμμα των ΧΑΠ ασθενών έδωσε κώδικα τριών αριθμών 132 και εμφάνισε V μετατροπής. Στα επιμέρους διαγράμματα των ΧΑΠ ασθενών, εμφανίστηκαν σε ποσοστό 38,3% ο κώδικας δύο αριθμών 13/31 και σε ποσοστό 19,1% ο κώδικας 12/21. Στο σύνολο των ασθενών η κλίμακα της κατάθλιψης συσχετίστηκε με το βαθμό της απόφραξης, ενώ η κλίμακα της υστερίας με την υποκειμενική αξιολόγηση της δύσπνοιας (OCS). Στην έρευνά μας διαπιστώθηκε μια διάσταση ανάμεσα στην υποκειμενική και την αντικειμενική αξιολόγηση της δύσπνοιάς τους. Η διάσταση αυτή εμφανίστηκε στη διερεύνηση των ψυχικών διαταραχών (άξονας Ι) και στο τεστ ΜΜΡΙ. Στη διερεύνηση του άξονα Ι, οι ΧΑΠ ασθενείς που είχαν βαρύτερες σχετικά ψυχικές διαταραχές και μεγαλύτερο βαθμό απόφραξης, δε διέφεραν στην αντικειμενική μέτρηση των δυνατοτήτων τους στη δοκιμασία βάδισης 6' απ' αυτούς, στους οποίους δε διαπιστώθηκε ψυχική διαταραχή και εμφάνιζαν μικρότερο βαθμό απόφραξης. Διέφεραν όμως στην υποκειμενική αξιολόγηση των δυνατοτήτων τους στο να ανταπεξέλθουν στα καθημερινά προβλήματα (OCS), όπου οι πρώτοι αξιολογούσαν χαμηλότερα τις δυνατότητές τους. Αντίστοιχα, από το τεστ ΜΜΡΙ φάνηκε, ότι οι ασθενείς με μεγαλύτερη επιδείνωση της ΧΑΠ, στους οποίους ο βαθμός υποχονδρίασης, κατάθλιψης και υστερίας συμβάδιζε με το βαθμό της απόφραξης, δε διέφεραν στην αντικειμενική μέτρηση της δύσπνοιας απ' αυτούς που είχαν καλύτερη πνευμονική λειτουργία και στους οποίους οι παραπάνω ψυχολογικοί παράγοντες δεν φαίνονταν να σχετίζονται με τη βαρύτητα της απόφραξης. Ωστόσο, οι πρώτοι αξιολογούσαν επίσης υποκειμενικά χαμηλότερα τις δυνατότητές τους στην OCS. Σύμφωνα με τα παραπάνω πιστεύουμε, ότι στην υποκειμενική αξιολόγηση της δύσπνοιας παίζουν αρνητικό ρόλο οι ψυχιατρικοί/ψυχολογικοί παράγοντες. Στην αντικειμενική μέτρηση της δύσπνοιας φάνηκε ότι η απόδοση των ασθενών δεν επηρεάζονταν αρνητικά ούτε από την σωματική, ούτε από την ψυχική τους κατάσταση. Αυτό θα μπορούσε να ερμηνευτεί από την παρουσία άλλων παραγόντων, που υπεισέρχονται και επηρεάζουν θετικά την απόδοσή τους στη δοκιμασία βάδισης 6'. Οι παράγοντες αυτοί συζητιούνται στο κεφάλαιο της ερμηνείας των αποτελεσμάτων. Η διερεύνηση της "στάσης και πιστεύω" των ασθενών απέναντι σε διάφορους τομείς της ζωής τους έδειξε, ότι η υποκειμενική τους αξιολόγηση για το πώς θα ανταπεξέλθουν στις καθημερινές δυσκολίες (OCS) συμβάδιζε με την καλύτερη εικόνα που είχαν για τον εαυτό τους και τις κοινωνικές τους σχέσεις. Όσο βαρύτερη ήταν η ΧΑΠ, τόσο λιγότερο πίστευαν στη βελτίωσή τους και επίσης τόσο περισσότερο είχαν επηρεαστεί αρν