Εκπαίδευση και αισθητική εμπειρία: κριτήρια αξιοποίησης έργων τέχνης για την ενδυνάμωση του κριτικού στοχασμού

Abstract

This thesis deals with the study and the determination of the characteristics of visual and literary works of art, which strengthen the critical reflection of learners both in the educational practice broadly, and in the context of the "Transformative Learning through Aesthetic Experience" of Kokkos’ method in particular. In this context, the main objective of the research is to highlight the distinction between reflection-provoking art and superficial art. Finally, the study in question aims to investigate the perceptions of teachers, who work in Primary and Secondary education, on issues related to the approach to art both on a personal and professional/educational level. The theoretical framework of work incorporates the views of important and remarkable theorists, philosophers, adult educators, as well as neuro-biologist Zeki, who highlights the importance of individuals' contact with reflection-provoking art. Furthermore, the opinions of thinkers are mentioned, which highlight the benefits of utilizing reflection-provoking art in the educational context. Consequently, man's contact with meaningful art promotes the cultivation of his creativity, but also the development of his critical reflection, with the aim of transforming of any dysfunctional and stereotypical perceptions. In conclusion, the findings of the empirical research, it was established, among other things, the need for teacher training in matters related to the use of the reflection-provoking art in the teaching context. In addition, it was confirmed that teachers need complementary training to apply a specialized method based on art. Finally, it is vital to acquaint them with those characteristics that make a work of art meaningful, with the aim of selecting and utilizing it in education.

Η παρούσα διατριβή έχει ως αντικείμενο τη μελέτη και τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών των εικαστικών και λογοτεχνικών έργων τέχνης, τα οποία ενδυναμώνουν τον κριτικό στοχασμό των εκπαιδευομένων τόσο στην εκπαιδευτική πράξη ευρύτερα, όσο και στο πλαίσιο της μεθόδου «Μετασχηματίζουσα Μάθηση μέσα από την Αισθητική Εμπειρία» του Κόκκου ειδικότερα. Στο πλαίσιο αυτό, βασικό στόχο της έρευνας αποτελεί η ανάδειξη της διάκρισης μεταξύ της σημαντικής/προβληματίζουσας και της επιφανειακής τέχνης. Τέλος, η εν λόγω μελέτη στοχεύει στη διερεύνηση των αντιλήψεων των εκπαιδευτικών, οι οποίοι εργάζονται στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε θέματα σχετικά με την προσέγγιση της τέχνης σε προσωπικό και επαγγελματικό/εκπαιδευτικό επίπεδο. Το θεωρητικό πλαίσιο της εργασίας εμπεριέχει τις απόψεις σημαντικών θεωρητικών, στοχαστών, εκπαιδευτών ενηλίκων, καθώς και του νευροβιολόγου Zeki, οι οποίοι εξαίρουν τη σημαντικότητα της επαφής των ατόμων με την προβληματίζουσα τέχνη. Επίσης, αναφέρονται οι θεωρήσεις στοχαστών, οι οποίοι επισημαίνουν τα οφέλη της αξιοποίησης της προβληματίζουσας τέχνης στο εκπαιδευτικό πλαίσιο. Συνεπώς, η επαφή του ανθρώπου με τη σπουδαία τέχνη προάγει την καλλιέργεια της δημιουργικότητάς του, αλλά και την ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού του, αποσκοπώντας στον μετασχηματισμό τυχόν δυσλειτουργικών και στερεοτυπικών αντιλήψεών του. Εν κατακλείδι, από τα πορίσματα της εμπειρικής έρευνας διαπιστώθηκε, μεταξύ άλλων, η ανάγκη για επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε θέματα σχετικά με την αξιοποίηση της σημαντικής τέχνης στο διδακτικό πλαίσιο. Επιπλέον, επιβεβαιώθηκε πως οι εκπαιδευτικοί χρήζουν συμπληρωματικής εκπαίδευσης για την εφαρμογή μιας εξειδικευμένης μεθόδου, η οποία αξιοποιεί έργα τέχνης. Τέλος, θεωρείται απαραίτητη η εξοικείωσή τους με τα χαρακτηριστικά εκείνα που καθιστούν ένα έργο τέχνης σπουδαίο με στόχο την επιλογή και την αξιοποίησή του στην εκπαίδευση.