Επιτυχημένα στυλ ηγεσίας και ακαδημαϊκή επίδοση μαθητών: η περίπτωση του ολιστικού μοντέλου ηγεσίας στο ελληνικό συγκείμενο

Abstract

Educational leadership is one of the most important fields of study in education, as it is directly linked to the operation of school units and the achievement of educational goals. School principals play a central role in the effective administration and leadership of their schools and, therefore, in the improvement of learning outcomes. In this context, the Holistic Leadership Model offers a comprehensive approach to the leadership of educational organizations. This thesis examines the field of educational leadership, focusing on the importance of the Holistic Leadership Model and the leadership styles it incorporates, attempting to explore their impact on educational effectiveness. Particular emphasis is given to the investigation of the relationship between leadership styles and learning outcomes, with the aim of highlighting the role of leadership in enhancing student performance and the overall functioning of the educational organization. The purpose of this study is to investigate the role played by the leadership of the school principal in improving school effectiveness and particularly the impact that this subsequently has on the educational outcomes such as the students’ academic performance. Specifically, after validating the Holistic Leadership Model in the Greek context the study investigates what is the most commonly adopted leadership style by the principals and how they incorporate this into their daily leadership practice. The factor of urban or semi-urban school is also examined and all the aforementioned are investigated in relation to the student performance of each school. In addition, the convergence of the views of principals and teachers and the possible differentiation of the views of the latter in relation to their demographic characteristics are studied. A mixed methods research design was applied to collect data. The research tool used in the quantitative research was the questionnaire and in the qualitative research, the semi-structured interview. The sample of the research was 10 Primary Education schools of the Epirus Region. In more detail, 155 Primary Education teachers participated in the quantitative research while 10 Primary School Principals participated in the qualitative research. At the same time, 270 6th grade students participated in measuring the academic performance of the students of the schools participating in the research. The research was carried out from May 2022 to June 2022. The results of the research validate the Holistic Leadership Model as the school principals utilize all the leadership styles it incorporates. It was established that each principal utilizes each leadership style to a different extent, although the Structural leadership style stood out in the high performing schools. Teachers' views did not appear to be influenced by their demographic characteristics, except for their years of service. Overall, the principals in the sample prioritize leadership practices that focus on the quality improvement of teaching and learning, the enhancement of teachers' freedom and autonomy together with the recognition of the unique contribution of their colleagues, the collective decision-making, the opening of the school to the society, and finally on the efficient organizational coordination of the school on their part.

Η εκπαιδευτική ηγεσία αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πεδία μελέτης στον χώρο της εκπαίδευσης, καθώς συνδέεται άμεσα με τη λειτουργία των σχολικών μονάδων και την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων. Οι διευθυντές των σχολείων διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην αποτελεσματική διοίκηση και ηγεσία των σχολείων τους και κατ’ επέκταση στη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Στο πλαίσιο αυτό, το Ολιστικό Μοντέλο Hγεσίας προσφέρει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στη διοίκηση και ηγεσία των εκπαιδευτικών οργανισμών. Η παρούσα διατριβή εξετάζει το πεδίο της εκπαιδευτικής ηγεσίας, εστιάζοντας στη σημασία του Ολιστικού Μοντέλου Ηγεσίας και των ηγετικών στυλ που αυτό ενσωματώνει επιχειρώντας να διερευνήσει την επίδρασή τους στην εκπαιδευτική αποτελεσματικότητα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ των ηγετικών στυλ και των μαθησιακών αποτελεσμάτων, με στόχο να αναδειχθεί ο ρόλος της ηγεσίας στην ενίσχυση της σχολικής επίδοσης των μαθητών και της συνολικής λειτουργίας του εκπαιδευτικού οργανισμού. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να διερευνήσει τον ρόλο που διαδραματίζει η ηγεσία του/της διευθυντή/ντριας της σχολικής μονάδας στην βελτίωση της σχολικής αποτελεσματικότητας και ιδιαίτερα στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα όπως η ακαδημαϊκή επίδοση των μαθητών. Ειδικότερα, αφού εγκυροποιείται το Ολιστικό Μοντέλο στο οικείο συγκείμενο, εξετάζεται η συχνότητα υιοθέτησης των ηγετικών στυλ του Ολιστικού Μοντέλου από τους/τις διευθυντές/ντριες του δείγματος, οι ηγετικές πρακτικές που αξιοποιούνται από τους/τις ίδιους/ες και η διαφοροποίησή τους σε σχέση με την αστική ή την ημιαστική φύση του σχολείου. Τα παραπάνω διερευνώνται και σε σχέση με την ακαδημαϊκή επίδοση των μαθητών/τριών. Ακόμη, μελετάται η σύγκλιση των απόψεων διευθυντών και εκπαιδευτικών και η πιθανή διαφοροποίηση των απόψεων των τελευταίων σε σχέση με τα δημογραφικά τους χαρακτηριστικά. Για τη συλλογή των δεδομένων εφαρμόστηκε ερευνητικό σχέδιο μεικτών μεθόδων. Το ερευνητικό εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε στην ποσοτική έρευνα ήταν το ερωτηματολόγιο και στην ποιοτική, η ημιδομημένη συνέντευξη. Δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 10 σχολεία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Περιφέρειας Ηπείρου. Ειδικότερα, στην ποσοτική έρευνα συμμετείχαν 155 εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ενώ στην ποιοτική 10 Διευθυντές/τριες Δημοτικών Σχολείων. Παράλληλα, για την μέτρηση της ακαδημαϊκής επίδοσης των μαθητών των σχολείων που συμμετείχαν στην έρευνα συμμετείχαν 270 μαθητές της Στ τάξης. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον Μάιο έως τον Ιούνιο του 2022. Από τα αποτελέσματα της έρευνας προκύπτει η εγκυροποίηση του Ολιστικού Μοντέλου Ηγεσίας στα σχολεία του δείγματος μιας που οι διευθυντές/ντριες τους αξιοποιούν όλα τα ηγετικά στυλ που αυτό ενσωματώνει. Αποδείχθηκε, δε, ότι καθένας από τους/τις διευθυντές/ντριες αξιοποιεί σε διαφορετικό βαθμό κάθε ηγετικό στυλ αν και το Δομικό στυλ ηγεσίας υπερίσχυσε των υπολοίπων στα σχολεία υψηλότερων επιδόσεων. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών δεν φάνηκε να επηρεάζονται από τα δημογραφικά τους χαρακτηριστικά αν εξαιρέσουμε τα έτη προϋπηρεσίας τους. Συνολικά, οι διευθυντές/ντριες του δείγματος δίνουν προτεραιότητα σε ηγετικές πρακτικές που εστιάζουν στη βελτίωση της ποιότητας διδασκαλίας και μάθησης, στην ενίσχυση της ελευθερίας και αυτονομίας των εκπαιδευτικών, στην αναγνώριση της ξεχωριστής συνεισφοράς των συναδέλφων τους, στη συλλογική λήψη αποφάσεων, στο άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία καθώς και στον οργανωμένο συντονισμό του σχολικού οργανισμού από την πλευρά τους.