Η Στοιχειακή Μουσική και Κινητική Αγωγή (Orff-Schulwerk) σε μαθητές με αναπηρία όρασης: σχεδιασμός, εφαρμογή και αξιολόγηση προγράμματος παρέμβασης

Abstract

The development of creativity has been educational goal as well as desideratum in the contemporary society. Music and movement play a significant role in the creative thought and Orff-Schulwerk is a music educational approach giving special emphasis on creativity aspect through the combination of music, movement and speech. According to international bibliography, there is no reference to a music education programme for students with visual impairment having as a goal the development of creativity and using the combination of music and movement towards this direction. The aim of this research was to design, implement and evaluate a programme based on the music educational Orff approach (Orff-Schulwerk) and through the elemental character of music and movement to contribute to the creative thought of students with visual impairment. The Programme “Elemental Music and Movement Education (Orff-Schulwerk) to students with visual impairment” is the only music education programme globally assessed for its effectiveness on the development of creative thought in music and movement of students with visual impairment. 24 students with visual impairment took part in the programme with or without comorbidity and attended by presence 18 especially structured sessions overall. The means used in the sessions include music, movement, speech, musical instruments and listening. The effectiveness of the programme was assessed before and after its implementation by measuring two standardised assessment tools. In addition to quantity data, the study shows qualitative results collected through interviews conducted among class teachers and regular attendance of special subjects’ teachers. The quantitative results of the music and movement creativity assessment showed statistically significant increase in all parameters. According to the findings, not only did the students with visual impairment without multiple disabilities benefit but also those with multiple disabilities. It has also been confirmed that the rise in creative thought on music and movement takes place regardless of vision loss degree. The findings of the qualitative data seal the effectiveness of the programme as far as the creative thought on music and movement is concerned. Finally, the discussion presents in detail the effectiveness of the programme and future proposals for its implementation.

Η ανάπτυξη της δημιουργικότητας αποτελεί εκπαιδευτική επιδίωξη και ζητούμενο στη σύγχρονη κοινωνία. Η μουσική και η κίνηση έχουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης και το Orff-Schulwerk είναι μια μουσικοπαιδαγωγική προσέγγιση που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο στοιχείο της δημιουργικότητας μέσα από τον συνδυασμό της μουσικής, της κίνησης και του λόγου. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, καμία αναφορά δεν υπάρχει για την ύπαρξη Προγράμματος μουσικής εκπαίδευσης για μαθητές με αναπηρία όρασης που να έχει στόχο την ανάπτυξη της δημιουργικότητας και να αξιοποιεί τον συνδυασμό της μουσικής και της κίνησης προς αυτήν την κατεύθυνση. Σκοπός αυτής της έρευνας είναι ο σχεδιασμός, η εφαρμογή και η αξιολόγηση Προγράμματος που βασίζεται στην μουσικοπαιδαγωγική προσέγγιση Orff (Orff-Schulwerk) και μέσω του στοιχειακού χαρακτήρα της μουσικής και της κίνησης συμβάλλει στην ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης μαθητών με αναπηρία όρασης. Το Πρόγραμμα «Στοιχειακή Μουσική και Κινητική Αγωγή (Orff-Schulwerk) σε μαθητές με αναπηρία όρασης» είναι το μοναδικό Πρόγραμμα μουσικής εκπαίδευσης σε διεθνή κλίμακα που ελέγχθηκε για την αποτελεσματικότητα του στην ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης στη μουσική και στην κίνηση μαθητών με αναπηρία όρασης. Στο Πρόγραμμα συμμετείχαν 24 μαθητές με αναπηρία όρασης με και χωρίς συννοσηρότητα και παρακολούθησαν δια ζώσης 18 διδασκαλίες συνολικά, ειδικά σχεδιασμένες. Τα μέσα που περιλαμβάνονται στις διδασκαλίες είναι η μουσική, η κίνηση, ο λόγος, τα μουσικά όργανα και η ακρόαση. Η αποτελεσματικότητα του Προγράμματος ελέγχθηκε πριν και μετά την εφαρμογή του με μετρήσεις δύο σταθμισμένων εργαλείων. Επιπλέον των ποσοτικών δεδομένων η έρευνα παρουσιάζει και ποιοτικά αποτελέσματα που συλλέχθηκαν από συνεντεύξεις εκπαιδευτικών και συστηματική παρατήρηση των διδασκαλιών από εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων. Τα ποσοτικά αποτελέσματα από την αξιολόγηση της μουσικής και κινητικής δημιουργικότητας έδειξαν στατιστικά σημαντική αύξηση σε όλες τις παραμέτρους. Σύμφωνα με τα ευρήματα, η αύξηση στη δημιουργική σκέψη στη μουσική και στην κίνηση συμβαίνει ανεξάρτητα από τον βαθμό απώλειας της όρασης τόσο στους μαθητές με αναπηρία όρασης χωρίς συννοσηρότητα όσο και στους μαθητές με συννοσηρότητα. Τέλος, κατά τη συζήτηση παρουσιάζονται λεπτομερώς η αποτελεσματικότητα του Προγράμματος και μελλοντικές προτάσεις εφαρμογής του.