Η αρχή της αναλογικότητας στο σύγχρονο (εσωτερικό και ενωσιακό) φορολογικό δίκαιο

Abstract

This doctoral thesis investigated the principle of proportionality in contemporary domestic and EU Tax Law, which stems from the principle of the rule of law and covers the entire scope of Tax Law. The purpose of the thesis was to highlight the operation of the principle and its balancing role in the field of imposing tax burdens and tax sanctions. In particular, the operation of lato sensu proportionality in the imposition of taxes and its interaction with other principles of the rule of law was examined (Part One) and the application of the principle as a “limitation of limitations” of the individual rights and EU freedoms of the taxpayer (Part Two). Subsequently, the issue of the application of stricto sensu proportionality in the field of tax sanctions was highlighted (Part Three). The thesis revealed the multifaceted and multi-potent nature of the principle of proportionality in Tax Law, which plays an important role, particularly in our time, due to the increasing importance given internationally to modern tax transparency.

Στην παρούσα διδακτορική διατριβή ερευνήθηκε η αρχή της αναλογικότητας στο σύγχρονο εσωτερικό και ενωσιακό Φορολογικό Δίκαιο, η οποία απορρέει από την αρχή του κράτους δικαίου και καταλαμβάνει το συνολικό πεδίο του Φορολογικού Δικαίου. Σκοπός της διατριβής ήταν η ανάδειξη της λειτουργίας της αρχής και του εξισορροποιητικού ρόλου της στο πεδίο επιβολής των φορολογικών βαρών και των φορολογικών κυρώσεων. Ειδικότερα, εξετάστηκε η λειτουργία της lato sensu αναλογικότητας κατά την επιβολή των φόρων και η αλληλεπίδρασή της με τις λοιπές αρχές του κράτους δικαίου (Πρώτο Μέρος) και η εφαρμογή της αρχής ως «περιορισμός των περιορισμών» των ατομικών δικαιωμάτων και των ενωσιακών ελευθεριών του φορολογουμένου (Δεύτερο Μέρος). Ακολούθως, αναδείχθηκε ο προβληματισμός της εφαρμογής της stricto sensu αναλογικότητας στο πεδίο των φορολογικών κυρώσεων (Τρίτο Μέρος). Από τη διατριβή προέκυψε το πολυσήμαντο και πολυδύναμο της αρχής της αναλογικότητας στο Φορολογικό Δίκαιο, η οποία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο ιδιαίτερα στην εποχή μας, λόγω της αυξανόμενης βαρύτητας που προσδίδεται διεθνώς στη σύγχρονη φορολογική διαφάνεια.

Gegenstand der Dissertation war die Untersuchung des Verhältnismäßigkeitsgrundsatzes im modernen nationalen und EU-Steuerrecht, der sich aus dem Rechtsstaatsprinzip ableitet und das gesamte Steuerrecht erfasst. Ziel der Arbeit war es, die Funktionsweise der Behörde und ihre ausgleichende Rolle im Bereich der Festsetzung von Steuerlasten und Steuersanktionen hervorzuheben. Dabei wurde insbesondere die Funktion des Verhältnismäßigkeitsgrundsatzes lato sensu bei der Erhebung von Steuern und sein Zusammenwirken mit anderen Rechtsstaatsprinzipien untersucht (Erster Teil) sowie die Anwendung des Grundsatzes als „Beschränkung der Beschränkungen“ der individuellen Rechte und Unionsfreiheiten des Steuerpflichtigen (Zweiter Teil). Anschließend wurde die Frage der Anwendung der Verhältnismäßigkeit im strengen Sinne im Bereich der Steuersanktionen beleuchtet (Dritter Teil). Die Arbeit verdeutlichte die Vielschichtigkeit und Vielwirkung des Proportionalitätsprinzips im Steuerrecht, das gerade in unserer Zeit aufgrund der international zunehmenden Bedeutung moderner Steuertransparenz eine wichtige Rolle spielt.