Παρεμβατική μελέτη σε δυο χρονικές περιόδους των παραγόντων που επηρεάζουν την επαγγελματική εξουθένωση των νοσηλευτών, την ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και την ποιότητα της φροντίδας των ασθενών

Abstract

ABSTRACT Background. Leadership becomes crucial during major crises in which one could expect high levels of burnout, moral distress, job dissatisfaction and decrease in patients’ quality of care. The Covid-19 pandemic was a major health care crisis where healthcare personnel had to cope with unprecedented levels of workload and stressful working conditions. Empirical models for estimating the mitigating role of authentic leadership on nurse’s burnout and job satisfaction during the pandemic can contribute to the utilization of best practices in managing effectively the scarce nursing personnel resources leading to maintain a good quality of patients care. Furthermore, although burnout and moral distress were extensively studied during the pandemic little information is available about their prevalence after its decline. Aims. To model the influence of leadership through measures on structural empowerment and work life balance on nurse’s burnout and patients’ quality of care and to measure the nurse’s perception of their leadership, and the opinion of the leaders regarding their role during the pandemic. Moreover, to model the influence of leadership directly and through work life balance to the nurse’s job satisfaction, and trough job satisfaction and communication to patients’ quality of care. Furthermore, we explored the levels of nurse’s burnout and moral distress and moral injury after the decline of the pandemic and the relationship between moral distress and burnout. Methods and study design. During the second wave of the pandemic (October -December 2020) measures were taken to improve the work life balance and the empowerment of the nursing personnel. Measures for empowerment comprised support (redeployment of the personnel at risk, free snacks and drinks to avoid dehydration from profuse sweating due to personal protective equipment, compulsory seminars to promote resilience and resolve conflicts and fear) and resources (personal protective equipment, text messaging groups to rapidly disseminate information between the nursing and medical direction, the infection control group, head nurses and nursing staff). Measures on work-life interference comprised work planning adapted according to the personal and family needs, voluntary rather compulsory replacement needs and fifteen more days off per year. The study was conducted during two phases. One, during the third wave of the pandemic (March-July 2021) and the second eight months after the end of the pandemic (September 2023). During the first phase of the study, six questionnaires referring to authentic leadership, empowerment, work-life balance, communication, job satisfaction, and burnout were distributed to the nursing personnel. Moreover 200 patients answered the patient’s quality of care questionnaire by a telephone interview after their discharge of the hospital. During the second phase of the study, two questionnaires referring to burnout and moral distress were distributed to the nursing personnel. The purpose of the second phase of the study was to record the evolution of burnout in comparison to the first phase, and to explore the relationship between burnout and moral distress. Moreover, the hospital’s medical personnel were invited to participate only in the moral distress survey to provide insight into differences between nurses and doctors. Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM) was applied to test the model hypotheses, the study power was calculated in advance with the G. Power 3.1 statistical program, normality of values distribution was assessed with the Kolmogorov-Smirnov test, Chi-square test for group comparisons, and logistic regression to measure the probability of burnout if moral distress or moral injury was present. 530 valid questionnaires were used for statistical analysis during the first phase of the study and 516 (359 from nurses and 157 from doctors) during the second phase. Results. PLS-SEM estimated that authentic leadership significantly influences burnout and preserves the quality of patients care by enhancing structural empowerment and work life balance. Furthermore, leadership directly, by promoting communication and by increasing job satisfaction through improvement of work-life balance further improves the quality of patients care even under stressful working conditions during the pandemic. Hospitals leadership was rated high (> of 48) by the nursing personnel (56±5 max =80) however, head nurses rated their leadership significantly higher in all leadership subscales except for relational transparency compared to the nurses, (mean 62 vs 56 respectively). Structural empowerment and work life balance were rated 3,55 and 2,67 respectively (max=5). On the burnout subscales, emotional exhaustion and depersonalization were rated in the top of moderate 3,1 and 2,3 respectively and high in professional efficacy. Patients assessed their quality of care 3,8, (very good = 4). Results of the second phase of the study (after the pandemic) revealed an increase of burnout levels when compared to phase one period (during the pandemic). Precisely, emotional exhaustion and depersonalization were rated high (3,8 and 2,4 respectively) on the contrary the rating of personal efficacy remained high. Furthermore 73,8% of the nursing personnel declared they were suffering from moral distress in relation to their ability to provide patients care. Logistic regression revealed a strong relationship between emotional exhaustion and depersonalization (O. R=3,7, C.I 1,75-7,8). Concerning the factors that induce moral distress, nurses and doctors’ rate in decremental order, insufficient staff (84%), mental fatigue (72%), physical fatigue (64,9%), and lack of time to provide sufficient support to patients (37,4%). Doctors score higher than nurses for lack of time to give sufficient support to patients (42% vs 31,2%) and public health decisions affecting communities (28,7% vs 20,1%). Conclusions. Our study demonstrates that during crises authentic leadership through structural empowerment measures and better work life conditions mitigates nurse’s burnout and lead them to high levels of professional efficacy, thus preserving patients’ quality of care. Moreover, leadership through better communication and nurses job satisfaction also maintain high levels of patients care. However, burnout is a more volatile entity and can be affected by factors beyond the leadership abilities. These factors reside at the institutional and public health decisions level leading to moral distress and moral injury. Our study demonstrates a clear link between moral distress and emotional exhaustion a key component of burnout. People who are exposed to morally stressful situations like the Covid-19 pandemic do not fully recover from the distress they experience. The moral distress cannot completely be removed from the medical and nursing workplace. However, leaders and institutions must provide more supportive environments to moderate its effects.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Θεωρητικό υπόβαθρο: Ο ρόλος της ηγεσίας σε περιόδους σοβαρών υγειονομικών κρίσεων είναι ιδιαίτερα καθοριστικός, όπου αναμένονται υψηλά επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης, ηθικής συνειδησιακής δυσφορίας και δυσαρέσκειας από την εργασία των επαγγελματιών υγείας, με σοβαρές συνέπειες στην ποιότητα της φροντίδας των ασθενών. Η πανδημία Covid-19 αποτέλεσε μια σημαντική κρίση στον τομέα της υγείας, όπου οι επαγγελματίες υγείας έπρεπε να αντιμετωπίσουν πρωτοφανή επίπεδα φόρτου εργασίας και στρεσογόνων συνθηκών. Εμπειρικά μοντέλα που εκτιμούν τον προστατευτικό ρόλο της αυθεντικής ηγεσίας στην επαγγελματική εξουθένωση και την ικανοποίηση από την εργασία των νοσηλευτών κατά τη διάρκεια της πανδημίας μπορούν να συμβάλουν στην υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών για την αποτελεσματική διαχείριση των περιορισμένων νοσηλευτικών πόρων, διατηρώντας έτσι την καλή ποιότητα φροντίδας των ασθενών. Επιπλέον, αν και η επαγγελματική εξουθένωση και η ηθική συνειδησιακή δυσφορία μελετήθηκαν εκτενώς κατά τη διάρκεια της πανδημίας, υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες σχετικά με την επικράτησή τους μετά την ύφεσή της. Στόχοι: Να μοντελοποιηθεί η επίδραση της ηγεσίας μέσω μέτρων δομικής ενδυνάμωσης και ισορροπίας μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής στην επαγγελματική εξουθένωση των νοσηλευτών και στην ποιότητα φροντίδας των ασθενών. Επίσης, να αξιολογηθεί η αντίληψη των νοσηλευτών για την ηγεσία τους και η άποψη των ηγετών για τον ρόλο τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Επιπλέον, να μοντελοποιηθεί η επίδραση της ηγεσίας διαμέσου της ισορροπίας μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής στην ικανοποίηση των νοσηλευτών από την εργασία, καθώς και της ικανοποίησης και της επικοινωνίας στην ποιότητα της φροντίδας των ασθενών. Επιπρόσθετα, εξετάζονται τα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης, ηθικής συνειδησιακής δυσφορίας και βλάβης στους νοσηλευτές μετά την ύφεση της πανδημίας καθώς και η σχέση μεταξύ της ηθικής συνειδησιακής δυσφορίας και της επαγγελματικής εξουθένωσης. Μέθοδοι και σχεδιασμός μελέτης: Η ηγεσία του Νοσοκομείου Παπαγεωργίου, κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύματος της πανδημίας (Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2020), έλαβε μέτρα για τη βελτίωση της ισορροπίας μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής και την ενδυνάμωση του νοσηλευτικού προσωπικού. Τα μέτρα για την ενδυνάμωση περιελάμβαναν υποστήριξη (μετακίνηση του προσωπικού υψηλού κινδύνου, δωρεάν σνακ και ποτά για αποφυγή αφυδάτωσης λόγω υπερβολικής εφίδρωσης από τον ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό, υποχρεωτικά σεμινάρια για τη διαχείριση του φόβου τους, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και την επίλυση συγκρούσεων) και πόρους (ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός, μέτρα ατομικής προστασίας, ομάδες αποστολής μηνυμάτων για γρήγορη διάδοση πληροφοριών μεταξύ νοσηλευτικής και ιατρικής διεύθυνσης, της ομάδας ελέγχου λοιμώξεων, των προϊσταμένων και του νοσηλευτικού προσωπικού). Τα μέτρα για την αποφυγή παρεμβολής της εργασίας στην προσωπική ζωή περιελάμβαναν προγραμματισμό εργασίας προσαρμοσμένο στις προσωπικές και οικογενειακές ανάγκες των νοσηλευτών, εθελοντικές αντί υποχρεωτικές αντικαταστάσεις και επιπλέον 15 ημέρες άδειας ετησίως. Η μελέτη μας διεξήχθη σε δύο χρονικές περιόδους. Η πρώτη, κατά το τρίτο κύμα της πανδημίας (Μάρτιος-Ιούλιος 2021) και η δεύτερη, οκτώ μήνες μετά το τέλος της πανδημίας (Σεπτέμβριος 2023). Κατά την πρώτη φάση της μελέτης, έξι ερωτηματολόγια σχετικά με την αυθεντική ηγεσία, τη δομική ενδυνάμωση, την ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής, την επικοινωνία, την ικανοποίηση από την εργασία και την επαγγελματική εξουθένωση διανεμήθηκαν στο νοσηλευτικό προσωπικό. Επιπλέον, 200 ασθενείς απάντησαν στο ερωτηματολόγιο για την αξιολόγηση της ποιότητας της νοσηλευτικής φροντίδας που έλαβαν, μέσω τηλεφωνικής συνέντευξης μετά την έξοδό τους από το Νοσοκομείο Παπαγεωργίου. Κατά τη δεύτερη φάση της μελέτης, δύο ερωτηματολόγια σχετικά με την επαγγελματική εξουθένωση και την ηθική συνειδησιακή δυσφορία διανεμήθηκαν στο νοσηλευτικό προσωπικό. Σκοπός της δεύτερης χρονικής περιόδου της μελέτης μας ήταν να καταγραφεί η εξέλιξη της επαγγελματικής εξουθένωσης σε σύγκριση με την πρώτη χρονική περίοδο και να εξεταστεί η σχέση μεταξύ επαγγελματικής εξουθένωσης και ηθικής συνειδησιακής δυσφορίας. Επιπλέον, κλήθηκε να συμμετάσχει στην έρευνα για την ηθική συνειδησιακή δυσφορία και το ιατρικό προσωπικό του νοσοκομείου, ώστε να δοθούν πληροφορίες σχετικά με διαφορές και ομοιότητες μεταξύ νοσηλευτών και ιατρών. Εφαρμόστηκε η Μοντελοποίηση Δομικών Εξισώσεων με Μερικές Ελαχίστων Τετραγώνων (PLS-SEM) για τη δοκιμή των υποθέσεων του μοντέλου. Η στατιστική δύναμη της μελέτης υπολογίστηκε εκ των προτέρων με το στατιστικό πρόγραμμα G. Power 3.1, η κανονικότητα της κατανομής των τιμών αξιολογήθηκε με το τεστ Kolmogorov-Smirnov και το τεστ Chi-square χρησιμοποιήθηκε για τις συγκρίσεις μεταξύ των ομάδων. Επίσης, εφαρμόστηκε λογιστική παλινδρόμηση για τη μέτρηση της πιθανότητας εμφάνισης της επαγγελματικής εξουθένωσης, σε συνδυασμό με την ύπαρξη ηθικής συνειδησιακής δυσφορίας και βλάβης. Συνολικά 530 έγκυρα ερωτηματολόγια χρησιμοποιήθηκαν για τη στατιστική ανάλυση κατά την πρώτη φάση της μελέτης και 516 (359 από νοσηλευτές και 157 από ιατρούς) κατά τη δεύτερη φάση. Αποτελέσματα: Η Μοντελοποίηση Δομικών Εξισώσεων με Μερικές Ελαχίστων Τετραγώνων (PLS-SEM) εκτίμησε ότι η αυθεντική ηγεσία επηρεάζει σημαντικά την επαγγελματική εξουθένωση των νοσηλευτών και διατηρεί την ποιότητα της φροντίδας των ασθενών, ενισχύοντας τη δομική ενδυνάμωση και την ισορροπία μεταξύ εργασίας-προσωπικής ζωής. Επιπλέον, η ηγεσία, άμεσα, με την προώθηση της επικοινωνίας και την αύξηση της ικανοποίησης από την εργασία μέσω της βελτίωσης της ισορροπίας εργασίας-προσωπικής ζωής, βελτιώνει περαιτέρω την ποιότητα φροντίδας των ασθενών, ακόμη και υπό στρεσογόνες συνθήκες εργασίας, όπως αυτές που επικράτησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η ηγεσία του Νοσοκομείου Παπαγεωργίου αξιολογήθηκε υψηλά (>48) από το νοσηλευτικό προσωπικό (56±5, με μέγιστο = 80), ωστόσο, οι προϊστάμενοι νοσηλευτές βαθμολόγησαν τον εαυτό τους ως ηγέτες σημαντικά υψηλότερα σε σύγκριση με τους νοσηλευτές σε όλες τις υποκλίμακες της αυθεντικής ηγεσίας, εκτός από αυτή, της διαφάνειας στις σχέσεις (μέση τιμή 62 έναντι 56, αντίστοιχα). Η δομική ενδυνάμωση και η ισορροπία μεταξύ εργασίας-προσωπικής ζωής βαθμολογήθηκαν με 3,55 και 2,67, αντίστοιχα (με μέγιστο = 5). Στις υποκλίμακες της επαγγελματικής εξουθένωσης, η συναισθηματική εξάντληση και η αποπροσωποποίηση αξιολογήθηκαν στο ανώτερο επίπεδο του μέτριου (3,1 και 2,3 αντίστοιχα), ενώ η επαγγελματική αποτελεσματικότητα αξιολογήθηκε υψηλά. Οι ασθενείς αξιολόγησαν την ποιότητα της φροντίδας τους με 3,8 (πολύ καλή = 4). Τα αποτελέσματα της δεύτερης χρονικής περιόδου της μελέτης (μετά την πανδημία) αποκάλυψαν αύξηση των επιπέδων της επαγγελματικής εξουθένωσης σε σύγκριση με την πρώτη φάση (κατά την πανδημία). Συγκεκριμένα, η συναισθηματική εξάντληση και η αποπροσωποποίηση αξιολογήθηκαν υψηλότερα (3,8 και 2,4 αντίστοιχα), ενώ η επαγγελματική αποτελεσματικότητα παρέμεινε στα ίδια επίπεδα. Επιπλέον, το 73,8% του νοσηλευτικού προσωπικού δήλωσε ότι υπέφερε από ηθική συνειδησιακή δυσφορία σχετικά με την ικανότητά του να παρέχει την κατάλληλη φροντίδα στους ασθενείς. Η λογιστική παλινδρόμηση αποκάλυψε ισχυρή συσχέτιση μεταξύ συναισθηματικής εξάντλησης και αποπροσωποποίησης (O.R = 3,7, C.I 1,75-7,8). Όσον αφορά τους παράγοντες που προκαλούν ηθική συνειδησιακή δυσφορία, οι νοσηλευτές και οι ιατροί κατέταξαν κατά φθίνουσα σειρά την έλλειψη προσωπικού (84%), την ψυχική κόπωση (72%), τη σωματική κόπωση (64,9%) και την έλλειψη χρόνου για την παροχή επαρκούς υποστήριξης στους ασθενείς (37,4%). Οι ιατροί βαθμολόγησαν υψηλότερα από τους νοσηλευτές την έλλειψη χρόνου για παροχή επαρκούς υποστήριξης στους ασθενείς (42% έναντι 31,2%) και τις αποφάσεις δημόσιας υγείας, που επηρέασαν τις κοινότητες (28,7% έναντι 20,1%). Συμπεράσματα: Η μελέτη μας δείχνει ότι, κατά τη διάρκεια κρίσεων, η αυθεντική ηγεσία μέσω μέτρων δομικής ενδυνάμωσης και καλύτερων συνθηκών ισορροπίας μεταξύ εργασίας-προσωπικής ζωής μετριάζει την επαγγελματική εξουθένωση των νοσηλευτών και τους οδηγεί σε υψηλά επίπεδα επαγγελματικής αποτελεσματικότητας, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να παρέχουν υψηλής ποιότητας φροντίδα στους ασθενείς. Επιπλέον, η ηγεσία μέσω της καλύτερης επικοινωνίας και της ικανοποίησης από την εργασία των νοσηλευτών διασφαλίζει επίσης υψηλά επίπεδα φροντίδας. Ωστόσο, η επαγγελματική εξουθένωση είναι μια πιο ευμετάβλητη κατάσταση που μπορεί να επηρεαστεί από παράγοντες πέρα από τις ικανότητες της ηγεσίας. Αυτοί οι παράγοντες προέρχονται από το θεσμικό επίπεδο και τις αποφάσεις δημόσιας υγείας, οδηγώντας σε ηθική συνειδησιακή δυσφορία και ηθικό τραύμα. Η μελέτη μας δείχνει μια σαφή σχέση μεταξύ της ηθικής συνειδησιακής δυσφορίας και της συναισθηματικής εξάντλησης, που αποτελεί μία από τις κύριες συνιστώσες της επαγγελματικής εξουθένωσης. Άτομα που βρίσκονται αντιμέτωπα με ηθικά επιβαρυντικές καταστάσεις, όπως η πανδημία του Covid-19, δυσκολεύονται να ανακάμψουν πλήρως από τη δυσφορία, που βιώνουν. Αν και η ηθική συνειδησιακή δυσφορία δεν μπορεί να εξαλειφθεί ολοκληρωτικά από τον χώρο των Οργανισμών Παροχής Υπηρεσιών Υγείας, οι ηγέτες έχουν την υποχρέωση να δημιουργήσουν ένα πιο υποστηρικτικό εργασιακό περιβάλλον για να μειώσουν τις αρνητικές επιπτώσεις της.