Η εκπαίδευση στην μετεμφυλιακή Ελλάδα: ανάλυση των εκπαιδευτικών διεργασιών και πολιτικών μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’50

Abstract

This thesis captures the main dimensions of educational policy implementation in the 1950s, investigates the ways in which the decision-makers managed and exercised it and describes the processes of teacher training during that time period. The problematic that arises and is formulated, also concerns, the investigation of the way of managing the social, political and economic effects of these educational applications, which in turn gave the possibility, or not, to different population groups (e.g. teachers) to work and develop. In the context of this work, all the practices of educational policy , educational reforms and the way of action of interest groups are highlighted, in their attempt to influence and co-shape these educational policy practices during the historical path in the 1950s in Greece. The evaluation of the speech and actions of the interest groups will be done with reference to the political-ideological and socio-economic context of the time. The method of qualitative content analysis was used to describe and analyze educational practices and reforms. As emerged from the analysis of the survey data, within the corporatist system of interest mediation in post-war Greece, the respective governments legislated independently of the pressures or positions that many other interest groups proposed. Additionally, this study penetrates the social history of teaching and the teaching profession in post-war Greece. Oral testimonies, written documents and archival material of schools and Pedagogical Academies shed light on the pedagogical starting points, the daily work rhythms of the teachers and teaching staff, the teaching strategies, educational practices, but also the anxieties and pressures that existed in the working environment. The tools of the oral history of education and archival research help to highlight the culture of the classrooms of the past and to reconstruct the professional action of the particular group of professionals. The research, therefore, reconstructs the voice of the teachers of the past, highlights educational and social morals and sheds light on the «black box» of the school classroom.

Η διατριβή αυτή αποτυπώνει τις βασικές διαστάσεις υλοποίησης εκπαιδευτικής πολιτικής τη δεκαετία του ’50, διερευνά τους τρόπους με τους οποίους οι ιθύνοντες τη διαχειρίστηκαν και την άσκησαν και περιγράφει τις διεργασίες της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών τη χρονική εκείνη περίοδο. Η προβληματική που προκύπτει και διατυπώνεται αφορά ακόμη στη διερεύνηση του τρόπου διαχείρισης των κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών επιπτώσεων των εκπαιδευτικών αυτών εφαρμογών, οι οποίες με τη σειρά τους έδωσαν τη δυνατότητα, ή όχι, σε διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες (π.χ. εκπαιδευτικούς) να εργασθούν και να εξελιχθούν. Στο πλαίσιο της εργασίας αυτής αναδεικνύονται όλες οι πρακτικές άσκησης εκπαιδευτικής πολιτικής , εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων και του τρόπου δράσης ομάδας συμφερόντων, στην προσπάθειά τους να επηρεάσουν και να συνδιαμορφώσουν αυτές τις πρακτικές εκπαιδευτικής πολιτικής στη διάρκεια της ιστορικής διαδρομής τη δεκαετία του 1950 στην Ελλάδα. Η αξιολόγηση του λόγου και των δράσεων των ομάδων συμφερόντων θα γίνει με αναφορά στο πολιτικό- ιδεολογικό και κοινωνικοοικονομικό συγκείμενο της εποχής. Για την περιγραφή και την ανάλυση των εκπαιδευτικών πρακτικών και μεταρρυθμίσεων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της ποιοτικής ανάλυσης περιεχομένου. Όπως προέκυψε από την ανάλυση των δεδομένων της έρευνας, στο πλαίσιο του κορπορατιστικού συστήματος διαμεσολάβησης συμφερόντων στη μεταπολεμική Ελλάδα, οι εκάστοτε κυβερνήσεις νομοθετούσαν ανεξάρτητα από τις πιέσεις ή τις θέσεις που πολλές άλλες ομάδες συμφερόντων πρότειναν. Επιπρόσθετα, η μελέτη αυτή διεισδύει στην κοινωνική ιστορία της διδασκαλίας και του διδασκαλικού επαγγέλματος στη μεταπολεμική Ελλάδα. Προφορικές μαρτυρίες, γραπτά τεκμήρια και αρχειακό υλικό σχολείων και Παιδαγωγικών Ακαδημιών φωτίζουν τις παιδαγωγικές αφετηρίες, τους καθημερινούς ρυθμούς εργασίας των δασκάλων και των διδασκαλισσών, τις διδακτικές στρατηγικές, τις εκπαιδευτικές πρακτικές, αλλά και τις αγωνίες και τις πιέσεις που υφίσταντο στο εργασιακό περιβάλλον.Τα εργαλεία της προφορικής ιστορίας της εκπαίδευσης και της αρχειακής έρευνας βοηθούν στην ανάδειξη της κουλτούρας των αιθουσών του παρελθόντος και στην ανασύνθεση της επαγγελματικής δράσης της συγκεκριμένης ομάδας επαγγελματιών. Η έρευνα, λοιπόν, ανασυνθέτει τη φωνή των δασκάλων του παρελθόντος, αναδεικνύει εκπαιδευτικά και κοινωνικά ήθη και ρίχνει φως στο «μαύρο κουτί» της σχολικής τάξης.