Kατανομές, φαινολογία και ηθολογία διαφυγής ειδών σαυρών στην Κύπρο

Abstract

Considering the limited information on the distribution, phenology and ethology of the lizards of Cyprus, especially for endemic and threatened species, their spatial patterns are initially investigated, to fill the knowledge gap and to scientifically support the conservation planning of the species, as they face increasing pressures and threats. The eleven species present on the island, from five families (two endemic species - Laudakia cypriaca, Phoenicolacerta troodica, four endemic subspecies - Ablepharus budaki budaki, Acanthodactylus schreiberi schreiberi, Mediodactylus orientalis fitzingeri, Ophisops elegans schlueteri) were recorded. New occurrence areas are provided on maps for all species. As an innovation, for lizards and the island, species distribution modelling (SDM) was performed with the maximum entropy algorithm (MaxEnt), for five endemic taxa, using selected environmental variables and parameter settings. Habitat suitability maps are provided and the role of environmental variables is explored, concluding that temperature, precipitation and vegetation have the most significant impact on the prediction. Five sub-regions are proposed as a model of different habitat suitability for lizard species on the island. In a second phase, in three regions, phenology (diurnal and seasonal) and aspects of escape ethology from a potential predator are investigated, for four endemic taxa. Differences in diurnal and seasonal phenology emerge between species and between regions. The species show clear differences in their relative abundance and in the range of their daily activity by season and area, with temperature appearing to be an important factor shaping them. In some cases, they seem to share the resource time in some areas and seasons within the day. During escape, the species show clear preferences and differences in escape initiation/escape distances, microhabitats that they appear/escape. Finally, the added value of the knowledge and data that emerged in relation to the management, protection and conservation of the species and their habitats, within the Natura 2000 network, in areas of high natural value or important for endemic and threatened species, is discussed.

Λαμβάνοντας υπόψη τις περιορισμένες πληροφορίες για την κατανομή, τη φαινολογία και ηθολογία των σαυρών της Κύπρου, ειδικά για ενδημικά και απειλούμενα είδη, αρχικά διερευνώνται τα χωρικά τους πρότυπα, ώστε να καλυφθεί το κενό γνώσης και να στηριχθεί επιστημονικά ο σχεδιασμός διατήρησης των ειδών, καθώς αντιμετωπίζουν αυξανόμενες πιέσεις και απειλές. Καταγράφηκαν τα έντεκα είδη που υπάρχουν στο νησί, από πέντε οικογένειες (δύο ενδημικά είδη - Laudakia cypriaca, Phoenicolacerta troodica, τέσσερα ενδημικά υποείδη - Ablepharus budaki budaki, Acanthodactylus schreiberi schreiberi, Mediodactylus orientalis fitzingeri, Ophisops elegans schlueteri). Προκύπτουν νέες περιοχές σε χάρτες παρουσίας για όλα τα είδη. Ως καινοτομία, για τις σαύρες και το νησί, μοντελοποιήθηκε η κατανομή ειδών (SDM) με τον αλγόριθμο μέγιστης εντροπίας (MaxEnt), για πέντε ενδημικά τάξα χρησιμοποιώντας επιλεγμένες περιβαλλοντικές μεταβλητές και ρυθμίσεις παραμέτρων. Παρέχονται χάρτες καταλληλότητας οικοτόπων και διερευνάται ο ρόλος των περιβαλλοντικών μεταβλητών, συμπεραίνοντας ότι η θερμοκρασία, η βροχόπτωση και η βλάστηση έχουν τη σημαντικότερη επίδραση στην πρόβλεψη. Προτείνονται πέντε υποπεριοχές, ως πρότυπο διαφορετικής καταλληλότητας οικοτόπων για είδη σαύρας στο νησί. Σε δεύτερη φάση, σε τρεις περιοχές διερευνάται η φαινολογία (ημερήσια και εποχική) και πτυχές της ηθολογίας διαφυγής από πιθανό θηρευτή, για τέσσερα ενδημικά τάξα. Προκύπτουν διαφορές στην ημερήσια και εποχική φαινολογία ανάμεσα στα είδη αλλά και ανάμεσα στις περιοχές. Τα είδη εμφανίζουν σαφείς διαφορές στη σχετική αφθονία και στο εύρος της ημερήσιας δραστηριότητας τους ανά εποχή και περιοχή με τη θερμοκρασία να φαίνεται σημαντικός παράγοντας διαμόρφωσης τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, φαίνεται να διαμοιράζουν τον πόρο χρόνος σε κάποιες περιοχές και εποχές εντός της μέρας. Κατά τη διαφυγή τα είδη μεταξύ τους παρουσιάζουν ξεκάθαρες προτιμήσεις και διαφορές σε αποστάσεις έναρξης διαφυγής/διαφυγής, μικροενδιαιτήματα που εμφανίζονται/διαφεύγουν. Τέλος, συζητείται η προστιθέμενη αξία γνώσεων και δεδομένων που προέκυψαν σε σχέση με διαχείριση, προστασία και διατήρηση των ειδών και ενδιαιτημάτων τους, εντός δικτύου Νatura 2000, σε περιοχές υψηλής φυσικής αξίας ή σημαντικές για τα ενδημικά και απειλούμενα είδη.