Εκπαίδευση παιδιών Ρομά: διδακτικές διαδικασίες, με εστίαση στο μάθημα των Φυσικών Επιστημών, που ενδυναμώνουν τη συμμετοχή των παιδιών και συμβάλουν στη σχολική τους πρόοδο

Abstract

The research examines the factors that shape the educational path of Roma children using pedagogical principles of Paulo Freire and Janusz Korczak. In order to promote children's school progress, an analysis of teaching and learning processes was carried out, focusing on science, and the elements that determine their educational development were highlighted. In this context, a research model of teaching and learning was constructed together with the children, based on principles of liberating education, with the fact that they face conditions of poverty, racism and social exclusion as an analytical tool. This model includes: a) the teacher's behavior, characterized by respect and understanding for children; b) the educational process, based on dialogue and discussion in the classroom, participation in classroom activities; and c) the goal, focused on the transformation of the oppressive reality experienced by Roma children, with the participation of the children themselves. In addition, principles of Narrative Pedagogy, Self-Ethnography and Research-Action were used to construct the research model. Episodes from the application of the teaching course were presented and analyzed using the developed model. The episodes refer to a variety of subjects (Science, Language, Geography, Mathematics, History). Having a special focus on Science courses, children discuss about: experiments with simple materials, recycling, marine pollution and sustainability, animals and plants, nutrition, the digestive system and oral hygiene, the concept of volume in Physics and mixtures in Chemistry. Results show that trust in Roma children, expressed through teacher’s support on their perspective, is a key condition that leads to children participating in teaching and learning. Encouraging children’s participation in classroom activities develops a friendly environment for children themselves to fight educational exclusion.

Η έρευνα εξετάζει τους παράγοντες που διαμορφώνουν την εκπαιδευτική πορεία των παιδιών Ρομά αξιοποιώντας παιδαγωγικές αρχές των Paulo Freire και Janusz Korczak. Για την προώθηση της σχολικής προόδου των παιδιών, πραγματοποιήθηκε ανάλυση των διαδικασιών διδασκαλίας και μάθησης, με εστίαση στις φυσικές επιστήμες, ενώ αναδείχθηκαν τα στοιχεία που καθορίζουν την εκπαιδευτική τους εξέλιξη. Στο πλαίσιο αυτό, κατασκευάστηκε μαζί με τα παιδιά, ένα ερευνητικό μοντέλο διδασκαλίας και μάθησης, βασισμένο σε αρχές της απελευθερωτικής εκπαίδευσης με εργαλείο ανάλυσης το γεγονός ότι αντιμετωπίζουν συνθήκες φτώχειας, ρατσισμού και κοινωνικού αποκλεισμού. Το μοντέλο αυτό περιλαμβάνει: α) τη συμπεριφορά του δασκάλου, που χαρακτηρίζεται από σεβασμό και κατανόηση του παιδιού, β) την εκπαιδευτική διαδικασία, που βασίζεται στον διάλογο και στη συμμετοχή και γ) τον σκοπό, που επικεντρώνεται στον μετασχηματισμό της καταπιεστικής πραγματικότητας που βιώνουν τα παιδιά Ρομά, με συμμετοχή του ίδιων των παιδιών. Για την κατασκευή του μοντέλου έρευνας αξιοποιήθηκαν, επιπλέον, αρχές της Αφηγηματικής Παιδαγωγικής, της Αυτοεθνογραφίας και της Έρευνας – Δράσης. Αξιοποιώντας το μοντέλο που αναπτύχθηκε παρουσιάζονται και αναλύονται επεισόδια από διδασκαλίες σε διάφορα μαθήματα (Φυσικές Επιστήμες, Γλώσσα, Γεωγραφία, Μαθηματικά, Ιστορία) και ειδικότερα στις διδασκαλίες Φυσικών Επιστημών τα παιδιά συζητούν για: τα πειράματα με απλά υλικά, την ανακύκλωση, τη ρύπανση της θάλασσας και του πλανήτη, τα ζώα και τα φυτά, τη διατροφή, το πεπτικό σύστημα και τη στοματική υγιεινή, τον όγκο και τα μίγματα. Το αποτέλεσμα είναι ότι η εμπιστοσύνη στα παιδιά Ρομά, που εκφράζεται με την υποστήριξη της οπτικής τους, αποτελεί βασική συνθήκη που οδηγεί στη συμμετοχή τους στη ροή της διδασκαλίας και μάθησης. Με τη συμμετοχή τους αυτή, τα ίδια τα παιδιά συμβάλλουν στην άρση του εκπαιδευτικού αποκλεισμού που βιώνουν.