Ο ρόλος της αλεξιθυμίας στις στενές σχέσεις, υπό το πρίσμα της Θεωρίας του Δεσμού

Abstract

This doctoral dissertation approaches, at both intra-individual and dyadic levels, the role of alexithymia in relationship adjustment problems in close relationships and in the emerging emotional distress. As attachment style is primarily reflected through emotional responses, we focus on the difficulties in understanding and describing emotions exhibited by adults with insecure attachment in their close relationships. This dissertation consists of two quantitative studies. Initially, we examine the role and contribution of alexithymia to feelings of loneliness in a population sample of young adults. Then, at a dyadic level, we analyze how high levels of alexithymia, combined with attachment insecurities in partners, determine dyadic adjustment and qualitative characteristics in couples' relationships. The main aim of the first study was to investigate the correlations between alexithymia traits and attachment insecurities, as well as the mediating role of alexithymia in the relationship between attachment style and feelings of loneliness. At the same time, the moderating role of psychological resilience in the relationship between emotional regulation difficulties and loneliness was also examined. The study involved 519 individuals aged 18-29, and the results support that alexithymic traits intensify feelings of loneliness in young people with attachment insecurities. Individuals with a highly avoidant attachment style often suppress their emotions through dysfunctional emotional regulation strategies, making it difficult for them to establish and maintain satisfying interpersonal relationships. Additionally, it was observed that insecure individuals with an anxious attachment style, through seeking social support, can develop resilient behaviors that protect against feelings of loneliness. The second study investigates the contribution of alexithymia to the relationship satisfaction of partners with insecure attachment. Its main goal is to examine the moderating role of alexithymia in the relationship between insecure attachment style and dyadic adjustment. Using Actor-Partner Interdependence Models (APIM), we examine the existence of direct and indirect effects in the relationship between alexithymia and relationship satisfaction. The study involved 112 individuals being in a committed romantic relationship for a minimum period of six months. The results of the dyadic analyses indicate that alexithymia has interpersonal consequences that deteriorate the quality of partners' relationships. Individuals with high levels of alexithymia exhibit reduced emotional closeness due to their difficulties in understanding and describing emotions, leading their partners to experience decreased satisfaction in the relationship. Our findings support that, beyond the emotional distress experienced by alexithymic individuals in close relationships, deficits in emotional communication along with attachment insecurities of romantic partners may have reciprocal effects on the relational adjustment of individuals. Regarding practical implications, it is suggested that enhancing emotional expression may alleviate the distress experienced by insecurely attached individuals in close relationships. In the field of psychotherapeutic interventions, the importance of encouraging alexithymic individuals to recognize emotional states and develop relevant interpretations for them is emphasized. In conclusion, our findings indicate the preventive role of social support interventions and the importance of raising family awareness in promoting a secure base.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή προσεγγίζει σε ενδοατομικό και δυαδικό επίπεδο, τον ρόλο της αλεξιθυμίας πάνω στις δυσκολίες προσαρμογής στις στενές διαπροσωπικές σχέσεις και στην συνακόλουθη συναισθηματική δυσφορία. Καθώς το ύφος σύναψης δεσμού αντικατοπτρίζεται κυρίως μέσω των συναισθηματικών αποκρίσεων, εστιάζουμε στις δυσκολίες κατανόησης και περιγραφής των συναισθημάτων που παρουσιάζουν οι ενήλικες με ανασφαλή δεσμό, στις στενές τους σχέσεις. H διατριβή αποτελείται από δύο επιμέρους εμπειρικές μελέτες. Αρχικά εξετάζουμε τον ρόλο και την συμβολή της αλεξιθυμίας στο αίσθημα μοναξιάς, σε πληθυσμό νέων ενηλίκων. Στην συνέχεια, σε δυαδικό επίπεδο, αναλύουμε πώς τα υψηλά επίπεδα αλεξιθυμίας σε συνάρτηση με τις ανασφάλειες στο ύφος σύναψης δεσμού των συντρόφων, προσδιορίζουν την δυαδική προσαρμογή και ποιοτικά χαρακτηριστικά των σχέσεων ζευγαριών. Βασικός στόχος της πρώτης μελέτης ήταν να διερευνηθούν οι συσχετίσεις μεταξύ των χαρακτηριστικών της αλεξιθυμίας και των ανασφαλειών στο δεσμό, καθώς και ο διαμεσολαβητικός ρόλος της αλεξιθυμίας στην σχέση μεταξύ ύφους σύναψης δεσμού και αισθήματος μοναξιάς. Ταυτόχρονα εξετάστηκε και ο ρυθμιστικός ρόλος της ψυχικής ανθεκτικότητας, στη σχέση μεταξύ των δυσκολιών συναισθηματικής ρύθμισης και της μοναξιά. Στην έρευνα συμμετείχαν 519 άτομα, ηλικίας 18-29 ετών, και τα αποτελέσματα υποστηρίζουν ότι τα αλεξιθυμικά χαρακτηριστικά συμβάλουν στο αίσθημα μοναξιάς των ενηλίκων με ανασφάλειες στο ύφος δεσμού. Τα άτομα με ύφος δεσμού υψηλής αποφυγής, συχνά καταστέλλουν τα συναισθήματά τους, μέσω δυσλειτουργικών στρατηγικών ρύθμισης των συναισθημάτων τους, με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να διατηρήσουν ικανοποιητικές στενές σχέσεις. Επίσης, παρατηρήθηκε πως τα άτομα με αγχώδες ύφος δεσμού, παρουσιάζουν δυσκολίες συναισθηματικής ρύθμισης και είναι ευάλωτα στην μοναξιά, ωστόσο η ανάπτυξη ανθεκτικότητας και η κοινωνική στήριξη, μπορεί να έχουν προστατευτικό ρόλο. Η δεύτερη μελέτη διερευνά την συμβολή της αλεξιθυμίας, στην ικανοποίηση που λαμβάνουν από την σχέση οι σύντροφοι με ανασφαλή δεσμό. Βασικός της στόχος είναι να εξετάσει τον ρυθμιστικό ρόλο της αλεξιθυμίας στη σχέση μεταξύ ύφους σύναψης δεσμού και δυαδικής προσαρμογής. Με την εφαρμογή Μοντέλων Αλληλεξάρτησης Δρώντος-Συντρόφου (Actor-Partner Interdependence Models; APIM), εξετάζουμε την ύπαρξη άμεσων και έμμεσων αποτελεσμάτων στη σχέση μεταξύ αλεξιθυμίας και σχεσιακής ικανοποίησης. Στην έρευνα συμμετείχαν 112 άτομα (56 ζευγάρια), που διατηρούσαν σταθερή συντροφική σχέση, για διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών. Τα αποτελέσματα των δυαδικών αναλύσεων υποδεικνύουν ότι η αλεξιθυμία έχει διαπροσωπικές συνέπειες, οι οποίες επιδεινώνουν την ποιότητα της σχέσης των συντρόφων. Τα άτομα με υψηλά επίπεδα αλεξιθυμίας παρουσιάζουν μειωμένη συναισθηματική εγγύτητα λόγω των δυσκολίων κατανόησης και περιγραφής των συναισθημάτων, με αποτέλεσμα οι σύντροφοί τους να λαμβάνουν μειωμένη ικανοποίηση από τη σχέση. Τα ευρήματα υποστηρίζουν ότι, εκτός από τη δυσφορία που βιώνουν τα άτομα με υψηλή αλεξιθυμία στις στενές σχέσεις, οι δυσκολίες συναισθηματικής επικοινωνίας και οι συναισθηματικές ελλείψεις των συντρόφων, μπορεί να έχουν αμοιβαίες επιπτώσεις στη σχεσιακή προσαρμογή του ζευγαριού. Όσον αφορά τις πρακτικές προεκτάσεις, υποστηρίζεται ότι η ενίσχυση της συναισθηματικής έκφρασης μπορεί να μετριάσει τη δυσφορία που βιώνουν στις στενές σχέσεις, τα άτομα με ανασφαλή δεσμό. Στο πεδίο των ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων, τονίζεται η σημασία της ενθάρρυνσης των ατόμων με αλεξιθυμικά χαρακτηριστικά να διακρίνουν τις συναισθηματικές καταστάσεις και να αναπτύσσουν σχετικές ερμηνείες για αυτές. Συμπερασματικά, τα ευρήματα υποδεικνύουν τον προληπτικό ρόλο των παρεμβάσεων κοινωνικής υποστήριξης, καθώς και την ευαισθητοποίηση των οικογενειών στην προώθηση μιας ασφαλούς βάσης.