Ολοκληρωμένο μεθοδολογικό πλαίσιο αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας για οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης

Abstract

Energy poverty is a multifaceted issue that affects many Europeans. It is associated with low household income, high energy costs, and energy-inefficient homes and is known to have serious health impacts on citizens, including increased numbers of deaths in winter or summer, harmful effects on mental health, respiratory and circulatory problems. In 2022, more than 41 million Europeans were unable to keep their home sufficiently warm in winter. The issue was exacerbated by the energy crisis, which was partly caused by the Covid-19 pandemic and further intensified by the increase in gas and electricity prices that emerged recently following the Russian invasion of Ukraine in February 2022. Tackling energy poverty is key for a just energy transition that strengthens energy democracy and helps tackle the climate crisis, and these priorities are high on the European Union's political agenda. Municipalities and local authorities can play an important role in this effort by implementing practices tailored to meet the needs of vulnerable households. In this context, this PhD thesis develops a methodological approach suitable for local authorities to address the phenomenon of energy poverty at the local level and support vulnerable households by taking advantage of collective energy actions. In this approach, citizens are at the heart of the solution, energy saving is encouraged, and collective energy actions (e.g. energy communities) are developed with the goal of achieving a just energy transition and democratizing energy. The Thesis aims to provide an integrated solution to enable local authorities to mitigate energy poverty. The proposed approach includes the development of a methodology and ICT tool to identify energy poor households and an algorithm and ICT tool for the creation of consumption profiles, the development of training material suitable for municipal staff that bring forward the ‘local hero’, the creation, staffing and provision of material for the operation of one stop shops of information namely the energy poverty alleviation offices, exploring the role that collective energy initiatives can play in tackling the phenomenon, proposals and actions to address the phenomenon in the Sustainable Energy and Climate Action Plans of municipalities and a methodology for integrating the approach as applied in 8 European countries into policy recommendations at national and European level. The 8 selected countries are Bulgaria, Croatia, Greece, Hungary, Estonia, Latvia, Portugal, Spain.

Στο πλαίσιο της παρούσας διδακτορικής διατριβής, παρουσιάζεται ένα αρθρωτό πλαίσιο υποστήριξης των προμηθευτών ενέργειας, με διπλό σκοπό: την αναγνώριση και καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας. Η συμβολή της διδακτορικής διατριβής μπορεί να διαχωριστεί σε τρία επιμέρους επίπεδα συμβολής τα οποία και συνοψίζονται ως εξής: 1) Ανάπτυξη ολοκληρωμένης και πολυδιάστατης μεθοδολογίας μέτρησης και συγκριτικής αξιολόγησης της ενεργειακής φτώχειας, 2) Συσχέτιση υφιστάμενων τεχνικών και επιστημονικών μεθοδολογιών με το πρόβλημα της ενεργειακής φτώχειας, και 3) Ανάπτυξη εργαλειοθήκης για την υποστήριξη των προμηθευτών ενέργειας στην καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας. Το προτεινόμενο μεθοδολογικό πλαίσιο αποτελείται από δύο διακριτές μεθοδολογικές συνιστώσες: (α) συγκριτικό πλαίσιο πολλαπλών πηγών που επιτρέπει στους προμηθευτές ενέργειας να εντοπίζουν ενεργειακά φτωχά νοικοκυριά μεταξύ των πελατών τους, μέσω της κοινής ενσωμάτωσης διαφορετικών δεικτών μέτρησης ενεργειακής φτώχειας. Αυτοί περιλαμβάνουν ένα συνδυασμό δεικτών που παρουσιάζονται στο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ενεργειακής Φτώχειας, και «παραδοσιακές» προσεγγίσεις, από κοινού με έναν νέο δείκτη, που αναπτύχθηκε για να παρέχει πιο ακριβή αποτελέσματα. Το προτεινόμενο πλαίσιο απαιτεί απλά δεδομένα εισοδήματος και ενέργειας για τον υπολογισμό όσο το δυνατόν ακριβέστερων και αντικειμενικών αποτελεσμάτων. και (β) ένα πλαίσιο υποστήριξης αποφάσεων που θα βοηθήσει τους προμηθευτές ενέργειας να αξιολογήσουν αποτελεσματικά διαφορετικά σχήματα δράσεων ενεργειακής φτώχειας όσον αφορά το κόστος, το ρίσκο και την εξοικονόμηση ενέργειας, και να επιλέξουν το(α) βέλτιστο(α) προς υλοποίηση. Ο τελικός συνδυασμός σχημάτων δράσεων, πληροί ένα σύνολο συγκεκριμένων στόχων και περιορισμών, και προκύπτει υπό το πρίσμα της ελαχιστοποίησης τόσο του κόστους όσο και του ρίσκου που απορρέει από την υλοποίηση αυτών των δράσεων για τους προμηθευτές ενέργειας. Η εν λόγω μεθοδολογική συνιστώσα διαμορφώνεται με βάση τις αρχές του Πολυστοχικού Μαθηματικού Προγραμματισμού. Οι δύο μεθοδολογικές συνιστώσες εφαρμόζονται τελικά σε επτά πραγματικές μελέτες περίπτωσης μέσω αντίστοιχων πληροφοριακών εργαλείων που αναπτύχθηκαν για το σκοπό αυτό, με τη συμμετοχή προμηθευτών ενέργειας, ηλεκτρισμού ή/και φυσικού αερίου, από διάφορες χώρες της Ευρώπης (Ρουμανία, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Λετονία, Κροατία και Ιρλανδία), με στόχο να αναδειχθούν οι δυνατότητες της προτεινόμενης μεθοδολογίας στο σύνολό της, αποκαλύπτοντας επίσης ορισμένους από τους περιορισμούς της.