Terroni and polentoni: where does the truth lie?: an anthropology of social networks and ethnicity in Palermo (Sicily), Italy

Abstract

In this thesis, I argue that while Palermo and Sicily, must be understood in the context of both Mediterranean and Italian ethnography, the unique factors which lead to the subordinate economic position of Sicily have also resulted in distinct ethnic and identity politics. Ultimately, however, I suggest that the reduction of importance of the Italian nation-state, in relation to the emerging supra European Union state, renders much of Palermitan distinctiveness less relevant both economically and culturally. Although Italy’s North/South division is primarily based on economic criteria, the transformation of the poor economic conditions of the Italian south into a cultural issue helps perpetuate stereotypes which fuels tensions between the North and the South. Recent ethnic conflicts in Europe, as well as conflict over European Union expansion, have questioned the stability of national borders and have rendered research on national identity both timely and necessary. This anthropological study, carried out in Palermo, the capital of the autonomous region of Sicily, precisely addresses processes of national integration by critically assessing concepts and topics which have marked the anthropology of the Mediterranean. In addition to providing an ethnographic contribution of the particularities of Palermitan ethnic and identity construction, this thesis aims to deconstruct stereotypes that misrepresent Sicilian society. Palermo and its residents are shaped through relationships of unequal power between the centre and the periphery. Sicily’s integration into the European Union, paradoxically, appears to resolve several ongoing issues of national integration. One of the principle conceptual tropes of Mediterranean anthropology has been the honour/shame debates popular from the 1960s. I argue that while such debates have served a variety of fruitful purposes, they neglect the complexities of contemporary Sicily. Instead, I concentrate on the conceptual cluster of honour, the family, social networks and power, as the means by which different levels of society interact, in order to better explain the dynamic relationship between local and national identity. I examine the ways in which the local and the national contrast with one another and how out of such contrasts emerges an identifiable Sicilian, if not Palermitan, identity. The thesis is based on data produced during extended field research in Palermo from April 2005 until August 2006 as well as brief subsequent visits in 2008.

Στην παρούσα διατριβή, υποστηρίζω ότι ενώ το Παλέρμο και η Σικελία πρέπει να κατανοηθούν στο πλαίσιο τόσο της Μεσογειακής όσο και της Ιταλικής εθνογραφίας, οι μοναδικοί παράγοντες που οδήγησαν στην υποδεέστερη οικονομική θέση της Σικελίας οδήγησαν επίσης σε ξεχωριστές πολιτικές εθνότητας και ταυτότητας. Τελικά, ωστόσο, προτείνω ότι η μειούμενη σημασία του ιταλικού έθνους-κράτους, σε σχέση με την αναδυόμενη Ευρωπαϊκή Ένωση, καθιστά μεγάλο μέρος της Παλερμιτάνικης ιδιαιτερότητας λιγότερο σημαντική τόσο οικονομικά όσο και πολιτισμικά. Παρόλο που ο διαχωρισμός της Ιταλίας μεταξύ Βορρά και Νότου βασίζεται κυρίως σε οικονομικά κριτήρια, η μετατροπή των δυσμενών οικονομικών συνθηκών του Ιταλικού Νότου σε πολιτιστικό ζήτημα συμβάλλει στη διαιώνιση των στερεοτύπων που τροφοδοτούν τις εντάσεις μεταξύ Βορρά και Νότου. Οι πρόσφατες εθνοτικές συγκρούσεις στην Ευρώπη, καθώς και οι συγκρούσεις για την επέκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν θέσει υπό αμφισβήτηση τη σταθερότητα των εθνικών συνόρων και έχουν καταστήσει την έρευνα για την εθνική ταυτότητα τόσο επίκαιρη όσο και αναγκαία. Αυτή η ανθρωπολογική μελέτη, που πραγματοποιήθηκε στο Παλέρμο, την πρωτεύουσα της αυτόνομης περιοχής της Σικελίας, μελετά συγκεκριμένα τις διαδικασίες εθνικής ολοκλήρωσης αξιολογώντας κριτικά έννοιες και θέματα που έχουν σημαδέψει την Ανθρωπολογία της Μεσογείου. Εκτός από την εθνογραφική συμβολή των ιδιαιτεροτήτων της κατασκευής της εθνότητας και της ταυτότητας των Παλερμιτών, η παρούσα διατριβή αποσκοπεί στην αποδόμηση των στερεοτύπων που παραποιούν τη Σικελική κοινωνία. Το Παλέρμο και οι κάτοικοί του διαμορφώνονται μέσα από σχέσεις άνισης δύναμης μεταξύ κέντρου και περιφέρειας. Η ένταξη της Σικελίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παραδόξως, φαίνεται να επιλύει διάφορα τρέχοντα ζητήματα εθνικής ολοκλήρωσης. Ένα από τα κύρια εννοιολογικά ζητήματα της Ανθρωπολογίας της Μεσογείου ήταν η εξέταση της τιμής/ντροπής που υπήρξε δημοφιλής από τη δεκαετία του 1960. Υποστηρίζω ότι ενώ οι διαβουλεύσεις αυτές έχουν εξυπηρετήσει ποικίλους γόνιμους σκοπούς, παραμελούν τις πολυπλοκότητες της σύγχρονης Σικελίας. Αντίθετα, επικεντρώνομαι στο εννοιολογικό σύμπλεγμα της τιμής, της οικογένειας, των κοινωνικών δικτύων και της εξουσίας, ως τα μέσα με τα οποία αλληλεπιδρούν τα διάφορα επίπεδα της κοινωνίας, προκειμένου να εξηγήσω καλύτερα τη δυναμική σχέση μεταξύ της τοπικής και της εθνοτικής ταυτότητας. Εξετάζω τους τρόπους με τους οποίους το τοπικό και το εθνικό έρχονται σε αντιπαράθεση μεταξύ τους και πώς μέσα από αυτές τις αντιθέσεις αναδύεται μια αναγνωρίσιμη Σικελική, αν όχι Παλερμιτάνικη, ταυτότητα. Η διατριβή βασίζεται σε δεδομένα που παρήχθησαν κατά τη διάρκεια εκτεταμένης επιτόπιας έρευνας στο Παλέρμο από τον Απρίλιο του 2005 έως τον Αύγουστο του 2006, καθώς και σε σύντομες επακόλουθες επισκέψεις το 2008.