Talking crisis politics in Greece and Germany: perceptions of crises and political strategies from below: politics of solidarity or competition in Europe?

Abstract

The thesis examines the processes of crisis construction and political engagement in Greece and Germany in 2015-2017. Instead of taking “the crisis” as a given by relying on a deductive theoretical conceptualization, it investigates how citizens themselves define the crises and their political strategies in two countries that highlight Europe’s power asymmetries between the north and the south. Synthesizing literature on political talk, critical junctures, economic voting, political process and intergroup psychology, the thesis introduces a novel grounded theoretical framework. Mixed methods were selected in order to combine representative survey data on generalizable political patterns with in-depth focus group analysis of discourse about the explanatory mechanisms behind these patterns. The analysis indicated that different threats, multiple and multilevel, initiated a sense of overlapping crises in the two cases. In Greece the crises were triggered by the financial and political collapse, and the presence of the "Troika" dictating austerity from afar. Contrary, in Germany the crises were initiated by the so-called refugee crisis and the lack of alternatives among mainstream political parties. Yet, in both cases, it was the political crisis of post-democratic representation at the national and European level that transformed these material and symbolic threats into crises per se. The diverse politicization of grievances resulting from the crises, the identification with political actors in the movement and electoral arena promoting these grievances, and the varying political opportunity structure in the two cases shaped citizens’ political strategies. In Germany, the post-materialist powerhouse of Europe, citizens’ concerns centered around threats to life-quality and their dominant position in the world economy. Citizens suggested moderate political strategies to render the political system more responsive. Alternatively, citizens in Greece challenged radically the national and European establishment, as the proposed economic and political model signified widespread poverty for the population by and large. Political discourse on Europe and globalization provided a new transnational dimension to political participation, problematizing the locus of citizen influence in an increasingly globalized political environment.

Η διατριβή εξετάζει τις διεργασίες νοηματοδότησης της κρίσης και της πολιτικής συμμετοχής στην Ελλάδα και τη Γερμανία τη χρονική περίοδο 2015-2017. Αντί να υιοθετεί την έννοια της «κρίσης» ως δεδομένη στηριζόμενη σε μια επαγωγική θεωρητική προσέγγιση, διερευνά τον τρόπο με τον οποίο οι ίδιοι οι πολίτες ορίζουν τις κρίσεις και τις πολιτικές στρατηγικές τους σε δύο χώρες που αναδεικνύουν τις ασυμμετρίες εξουσίας στην Ευρώπη μεταξύ του Βορρά και του Νότου. Συνθέτοντας βιβλιογραφία αναφορικά με τον πολιτικό λόγο, τις κρίσεις στον καπιταλισμό, την πολιτική συμμετοχή και τη ψυχολογία των διομαδικών σχέσεων, η διατριβή προτείνει μια νέα προσέγγιση εμπειρικά θεμελιωμένης θεωρίας. Επιλέχθηκε μια μικτή μεθοδολογία, ποσοτική και ποιοτική, ώστε να συνδυαστούν αντιπροσωπευτικά δεδομένα για τις πολιτικές τάσεις στις δύο χώρες με τη σε βάθος ανάλυση πολιτικού λόγου ομάδων εστίασης για τους επεξηγηματικούς μηχανισμούς πίσω από αυτές τις τάσεις. Η ανάλυση έδειξε ότι διαφορετικά προβλήματα, πολλαπλά και πολυεπίπεδα, δημιούργησαν μια αίσθηση αλληλοεπικαλυπτόμενων κρίσεων στις δύο χώρες. Στην Ελλάδα οι κρίσεις νοηματοδοτήθηκαν γύρω από την οικονομική και πολιτική κατάρρευση της χώρας, καθώς και την παρουσία της «Τρόικας» να υπαγόρευει πολιτικές λιτότητας μέσω της Ευρωζώνης. Αντίθετα, στη Γερμανία οι κρίσεις νοηματοδοτήθηκαν γύρω από τη λεγόμενη "προσφυγική κρίση" και την έλλειψη εναλλακτικών προτάσεων μεταξύ των κυρίαρχων πολιτικών κομμάτων. Ωστόσο, και στις δύο περιπτώσεις, ήταν η πολιτική κρίση της μεταδημοκρατικής εκπροσώπησης σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο που μετέτρεψε αυτά τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα σε κρίσεις καθεαυτές. Το διαφοροποιημένο επίπεδο πολιτικοποίησης των αιτημάτων που προέκυψαν από τις κρίσεις, η πολιτική ταύτιση με κινήματα και κόμματα που προώθησαν αυτά τα αιτήματα, και ο διαδραστικός μετασχηματισμός του πολιτικού πλαισίου στις δύο χώρες διαμόρφωσαν τις στρατηγικές πολιτικής συμμετοχής των πολιτών. Στη Γερμανία οι ανησυχίες των πολιτών επικεντρώθηκαν γύρω από προβλήματα σχετικά με την ποιότητα ζωής και την κυρίαρχη θέση τους στην παγκόσμια οικονομία. Οι πολίτες πρότειναν μετριοπαθείς πολιτικές στρατηγικές για να καταστήσουν το πολιτικό σύστημα πιο προσιτό. Από την άλλη πλευρά, οι πολίτες στην Ελλάδα αμφισβήτησαν ριζικά το εθνικό και ευρωπαϊκό κατεστημένο, καθώς το προτεινόμενο οικονομικό και πολιτικό μοντέλο σηματοδοτεί εκτεταμένη φτώχεια για το σύνολο του πληθυσμού. Οι προσεγγίσεις των πολιτών σχετικά με την Ευρώπη και την παγκοσμιοποίηση παρέχει μια νέα υπερεθνική διάσταση στην πολιτική συμμετοχή, προβληματίζοντας τον τόπο και τον τρόπο της πολιτικής επιρροής σε ένα αυξανόμενα παγκοσμιοποιημένο πολιτικό περιβάλλον.