Στρατηγικός αιφνιδιασμός

Abstract

Abstract The current PhD thesis introduces a new theory to explain and study the phenomenon of strategic surprise. Until now, the study of strategic surprise started from the discrete point of the military attack and focused either on how it was planned and executed by the attacker, or on how the victims of surprise failed to anticipate it, prepare, and respond properly. However, in the contemporary international environment, strategic surprise has been transformed from a simple principle of war, used exclusively in the preparation of an operational plan, to a high strategy tool. The effects of surprise are no longer limited to the field of battle or in the sphere of military operations, but they have a direct influence in the overall high strategy of a state. Therefore, in the current thesis we consider that although the culmination of a strategic surprise is the military attack, which is carried out at the merge of the strategic and operational level, the phenomenon is not located there. The military attack as such it’s not the strategic surprise but its culmination. We understand strategic surprise in the current thesis as the final act of a gradual process, which has started a long time ago and specifically at that particular point in time that the aggressor's perception of the international environment, his position within it and the projection of this position in the future has changed. The proposed theory is consisting of four hypotheses: Hypothesis 1. Surprise is a systemic phenomenon. It occurs after a change in the relative balance of power between states has taken place. Hypothesis 2. Strategic surprise is based on the indirect approach doctrine. Hypothesis 3. Strategic surprise is a process that unfolds in three main phases and consists of political deception, technological surprise, and military surprise. Hypothesis 4. In each phase of the process, correspond different main errors with different causes and different responsible for them. Failure to warn begins at a high strategic and political level and becomes cumulatively more difficult at each subsequent level. In conclusion, to focus on just an image, namely only the military attack, from the general picture - no matter how dramatic - although it helps in the detailed and thorough analysis of that specific image, neglects other dimensions, which are necessary for a complete understanding of the phenomenon in its entirety. Studying the phenomenon of strategic surprise as a process, while at the same time considering both actors, the surpriser and the surprised, is the basis of the proposed theory, which explains the overall range of strategic surprise and not just the final phase, the military attack. Such a concept, we believe can contribute both to the understanding and the prediction of the phenomenon in the future. The proposed theory draws from the lessons of the realist theory of international relations, the strategy of indirect approach and from the existing literature on the pathologies of intelligence and the causes of the intelligence services failure to timely predict and warn of upcoming attacks. To test the theory, two emblematic cases of strategic surprise were examined, Japan's attack on the US at Pearl Harbor in 1941 and Egypt's and Syria's attack on Israel in October 1973.

Περίληψη Η παρούσα διδακτορική διατριβή, εισάγει μια νέα οπτική για το φαινόμενο του στρατηγικού αιφνιδιασμού, προτείνοντας την μελέτη του με βάση μια θεωρία τεσσάρων υποθέσεων. Ειδικότερα, θεωρούμε ότι η μέχρι τώρα μελέτη του φαινομένου εκκινούσε από το διακριτό σημείο της στρατιωτικής επίθεσης, και επικεντρωνόταν είτε στο πως αυτή σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από την πλευρά του επιτιθέμενου, είτε στο πώς τα θύματα απέτυχαν να προβλέψουν την επίθεση και να προετοιμαστούν για αυτήν. Ωστόσο, στο σύγχρονο διεθνές περιβάλλον, έχει πλέον συντελεστεί η μετατροπή του στρατηγικού αιφνιδιασμού, από μια απλή αρχή του πολέμου, η οποία χρησιμοποιείται αποκλειστικά στην κατάρτιση ενός σχεδίου στρατιωτικής στρατηγικής, σε εργαλείο της υψηλής στρατηγικής ενός κράτους, τα αποτελέσματα του οποίου δεν περιορίζονται πια στο πεδίο της μάχης, και δεν αφορούν αποκλειστικά την στρατιωτική στρατηγική, αλλά την γενικότερη υψηλή στρατηγική μιας χώρας. Ως εκ τούτου, στο πλαίσιο της παρούσας διατριβής θεωρούμε ότι ναι μεν η κορωνίδα του στρατηγικού αιφνιδιασμού είναι η στρατιωτική επίθεση, η οποία πραγματοποιείται στη συγχώνευση στρατηγικού και επιχειρησιακού επιπέδου, αλλά το φαινόμενο δεν εξαντλείται σε αυτήν. Η στρατιωτική επίθεση αυτή καθαυτή δεν συνιστά τον στρατηγικό αιφνιδιασμό, αλλά την κορύφωσή του. Στην παρούσα διατριβή κατανοείται ως η τελική πράξη μιας σταδιακής διαδικασίας, η οποία έχει ξεκινήσει πριν από πολύ καιρό, και η μελέτη του θα πρέπει να αρχίζει από την χρονική στιγμή κατά την οποία αλλάζει πλήρως η αντίληψη του επιτιθέμενου για το διεθνές περιβάλλον, την θέση του εντός αυτού και την προβολή αυτής της θέσης στο μέλλον. Η προτεινόμενη θεωρία συνιστάται από τις παρακάτω υποθέσεις : 1η Υπόθεση. Ο αιφνιδιασμός είναι συστημικό φαινόμενο. Προκύπτει από την αλλαγή των συσχετισμών ισχύος. 2η Υπόθεση. Ο στρατηγικός αιφνιδιασμός εδράζεται στο δόγμα της έμμεσης προσέγγισης. 3η Υπόθεση. Ο στρατηγικός αιφνιδιασμός είναι μια διαδικασία που εκτυλίσσεται σε τρείς κύριες φάσεις, και συνίσταται από την πολιτική παραπλάνηση, τον τεχνολογικό αιφνιδιασμό και τον στρατιωτικό αιφνιδιασμό. 4η Υπόθεση. Σε κάθε φάση της διαδικασίας του αιφνιδιασμού είναι διαφορετικά τα κύρια σφάλματα που ευθύνονται για την αποτυχία των υπηρεσιών πληροφοριών και της προειδοποίησης, και διαφορετικοί οι υπεύθυνοι της αποτυχίας. Η αποτυχία προειδοποίησης, εκκινά σε υψηλό στρατηγικό και πολιτικό επίπεδο, και γίνεται αθροιστικά δυσκολότερη για κάθε επόμενο επίπεδο. Εν κατακλείδι, η αποκοπή ενός στιγμιότυπου από την γενικότερη εικόνα -όσο δραματικού και αν είναι- παρότι βοηθά στην λεπτομερή και ενδελεχή ανάλυσή του, παραμελεί άλλες διαστάσεις, που είναι απαραίτητες για μια ολοκληρωμένη κατανόησή του. Η αντιμετώπιση του φαινομένου του στρατηγικού αιφνιδιασμού ως μια διαδικασία, η οποία περιγράφει συνολικά το φαινόμενο, λαμβάνοντας υπόψη και τους δύο δρώντες, αιφνιδιάζοντα και αιφνιδιαζόμενο, αποτελεί την βάση της προτεινόμενης θεωρίας, η οποία εξηγεί το συνολικό φαινόμενο του στρατηγικού αιφνιδιασμού και όχι απλώς της τελικής του φάσης, της στρατιωτικής επίθεσης, και η οποία πιστεύουμε μπορεί να συνεισφέρει στην κατανόηση και πρόβλεψη του φαινομένου στο μέλλον. Η προτεινόμενη θεωρία, αντλεί από τα διδάγματα της ρεαλιστικής θεωρίας των διεθνών σχέσεων, την στρατηγική της έμμεσης προσέγγισης και από την υπάρχουσα βιβλιογραφία περί των παθολογιών της πληροφόρησης (intelligence) και των αιτιών της αποτυχίας των υπηρεσιών πληροφοριών, να προβλέψουν έγκαιρα και να προειδοποιήσουν για τις επερχόμενες επιθέσεις. Για την δοκιμή της θεωρίας, εξετάστηκαν δύο εμβληματικές περιπτώσεις στρατηγικού αιφνιδιασμού, η επίθεση της Ιαπωνίας εναντίον των ΗΠΑ, στο Πέρλ Χάρμπορ το 1941 και η επίθεση της Αιγύπτου και της Συρίας κατά του Ισραήλ, τον Οκτώβριο του 1973.