Μελέτη και συσχέτιση της ποιότητας ζωής και ικανοποίησης με κλινικά και εργαστηριακά δεδομένα σε ασθενείς με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου που υποβλήθηκαν σε σύγχρονες τεχνικές ακτινοθεραπείας

Abstract

Background: Head and neck cancer is a very common and fatal type of malignancy worldwide, but with the progress of science it can now be effectively treated with modern radiotherapy techniques. Radiotherapy is a cornerstone in the treatment of this type of cancer, but it is associated with a high incidence of side effects, which have a significant impact on patients' quality of life.Objective: This study aims to evaluate the quality of life and satisfaction, based on clinical and laboratory data, of patients with head and neck cancer who have received treatment through advanced radiotherapy techniques. Additionally, it seeks to document dosimetry and toxicity data in these patients and to utilize these findings in the development of treatments with minimal side effects.Material and Methods: The study included patients diagnosed with head and neck cancer, aged 18 years or older, who were scheduled to receive VMAT radiotherapy as part of their treatment at the Radiotherapy Unit of the 2nd Radiology Laboratory, University General Hospital "ATTIKON," during the designated time period. The sample consisted of 84 patients, of whom 75 (89.3%) completed all three stages of the questionnaire. Data collection employed the standardized, validated EORTC QLQ-C30 (general quality of life questionnaire) and EORTC QLQ-H&N35 (specific questionnaire for head and neck cancer patients) (Version 3.0) across three time points, in addition to a specially tailored set of questions developed by the research team to assess patient satisfaction. Results: Of the sample, 73.3% were male, and 84.3% were over the age of 51. The assessment of Quality of Life indicated that the general health index, which had temporarily declined at the end of radiotherapy (from 77.00 to 62.00), showed significant improvement at follow-up, three months post-treatment (78.67).Simultaneously, a significant alleviation of symptoms was noted (p<0.0005), particularly in relation to pain, weight loss, xerostomia, viscous saliva, and swallowing difficulties. These findings are consistent with previous research highlighting a post-treatment reduction in symptom severity. Our investigation into the association between dosimetric parameters, toxicity, and symptoms focused on radiation dose correlation with levels of oral mucositis, a prevalent toxicity in head and neck cancer patients. Notable correlations were observed between toxicity levels and dosimetric metrics, especially in organs at risk (OARs) including oral cavity, swallowing muscles and the parotid glands, underscoring the EORTC approach in evaluating toxicity. Spearman correlation coefficient analysis across two different stages of treatment revealed variable degrees of association between OAR dosimetric data and patient reported symptoms, revealing potential constraints in relying exclusively on quality-of-life questionnaires to evaluate treatment effectiveness. Correlations between the EORTC QLQ-C30 and EORTC QLQ-H&N35 with the adjusted set of service evaluation questions showed a low but statistically significant positive association between physical activity and nursing service evaluation (r=0.234, p=0.043) and the patient-physician relationship (r=0.238, p=0.040). The results for patient satisfaction with the services provided by the unit in all categories in this study were remarkably high. The internal consistency of the adjusted set of service evaluation questions was excellent, with Cronbach's Alpha values spanning from 0.900 to 0.946 across different subcategories. Conclusions: This study further elucidates the complex dynamics between radiotherapy, Quality of Life (QoL) outcomes, symptom severity, and patient satisfaction with the health services provided. Head and neck cancer significantly affects patients' QoL, primarily due to treatment-related side effects. The results of this research study emphasize the significance of quality of life assessment, integration of toxicity assessments and dosimetric data to enhance treatment outcomes and enable precise monitoring and management of adverse effects in head and neck cancer patients undergoing radiotherapy. Further research and education could provide more meaningful insights into patients' experiences, ultimately improving the quality of care provided.

Ιστορικό: Ο καρκίνος Κεφαλής και Τραχήλου αποτελεί έναν ιδιαίτερα συχνό και θανατηφόρο τύπο κακοήθειας παγκοσμίως, όμως με την πρόοδο της επιστήμης δύναται πλέον να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά με σύγχρονες τεχνικές ακτινοθεραπείας. Η ακτινοθεραπεία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στην αντιμετώπιση του συγκεκριμένου τύπου καρκίνου, αλλά συνδέεται με υψηλή συχνότητα παρενεργειών, οι οποίες ασκούν σημαντικού βαθμού επίδραση στην Ποιότητα Ζωής των ασθενών. Σκοπός: Η παρούσα μελέτη αποσκοπεί στην μελέτη της ποιότητας ζωής και ικανοποίησης, με βάση κλινικά και εργαστηριακά δεδομένα, ασθενών με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου, που υποβλήθηκαν σε σύγχρονες τεχνικές ακτινοθεραπείας καθώς και στην ανάλυση παραμέτρων δοσιμετρίας και τοξικότητας στους συγκεκριμένους ασθενείς και στη χρήση αυτών των αποτελεσμάτων για τη δημιουργία θεραπειών με όσο το δυνατόν λιγότερες παρενέργειες. Υλικά και Μέθοδοι: Οι ασθενείς που μπορούσαν να συμπεριληφθούν στην παρούσα μελέτη ήταν όσοι διαγνώστηκαν με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου, ήταν ενήλικες και είχαν προγραμματίσει να υποβληθούν σε ακτινοθεραπεία VMAT ως μέρος του θεραπευτικού τους σχήματος την συγκεκριμένη χρονική περίοδο, στην Μονάδα Ακτινοθεραπείας του Β΄ Εργαστηρίου Ακτινολογίας του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου «ΑΤΤΙΚΟΝ». Το μέγεθος του δείγματος ήταν 84 ασθενείς, εκ των οποίων οι 75 συμπλήρωσαν και τα τρία στάδια των ερωτηματολογίων (89,3%). Η συλλογή δεδομένων πραγματοποιήθηκε με τη χρήση των τυποποιημένων σταθμισμένων ερωτηματολογίων EORTC QLQ C30 (γενικό ερωτηματολόγιο) και το EORTC QLQ H&N35 (ειδικό ερωτηματολόγιο για ασθενείς με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου) (Version 3.0) σε τρία στάδια, καθώς και ενός ειδικά προσαρμοσμένου συνόλου ερωτήσεων από την ερευνητική ομάδα για την διερεύνηση της ικανοποίησης ασθενών. Αποτελέσματα: Το 73,3% ήταν άνδρες και το 84,3% είχε ηλικία πάνω από τα 51 έτη. Η μελέτη της Ποιότητας Ζωής ανέδειξε ότι ο δείκτης γενικής υγείας, ο οποίος είχε μειωθεί προσωρινά με την ολοκλήρωση της ακτινοθεραπείας (από 77,00 σε 62,00), βελτιώθηκε σημαντικά στο στάδιο του επανέλεγχου, τρεις μήνες μετά το τέλος της θεραπείας (78,67). Παράλληλα παρατηρήθηκε μείωση της συμπτωματολογίας (p<0.0005), ιδίως του πόνου, της απώλειας βάρους, της ξηροστομίας, του κολλώδες σάλιου και της δυσκαταποσίας, ευθυγραμμιζόμενη με προηγούμενες έρευνες που υποδεικνύουν μειωμένη επιβάρυνση των συμπτωμάτων μετά τη θεραπεία. Η έρευνά μας σχετικά με τη συσχέτιση μεταξύ δοσιμετρικών δεδομένων, τοξικότητας και συμπτωμάτων επικεντρώθηκε στη σχέση μεταξύ των δόσεων ακτινοβολίας και των επιπέδων στοματικής βλεννογονίτιδας, μιας συχνής τοξικότητας σε ασθενείς με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου. Εντοπίστηκαν σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ των επιπέδων τοξικότητας και των δοσιμετρικών παραμέτρων, ιδίως των οργάνων σε κίνδυνο (OAR), όπως οι παρωτίδες, η στοματική κοιλότητα και οι καταποτικοί μύες, τονίζοντας τη χρησιμότητα της μεθόδου EORTC ως αξιόπιστου εργαλείου για την αξιολόγηση της τοξικότητας. Ωστόσο, η ανάλυση του συντελεστή συσχέτισης Spearman σε δύο διαφορετικές χρονικές στιγμές της θεραπείας αποκάλυψε διαφορετικούς βαθμούς συσχέτισης μεταξύ των δοσιμετρικών δεδομένων των οργάνων σε κίνδυνο (OAR) και των αναφερόμενων συμπτωμάτων, αναδεικνύοντας τους πιθανούς περιορισμούς στη χρήση των ερωτηματολογίων ποιότητας ζωής ως ο μοναδικός δείκτης της αποτελεσματικότητας της θεραπείας. Η συσχέτιση EORTC QLQ-C30 και EORTC QLQ-H&N35 με το προσαρμοσμένο σύνολο ερωτήσεων αξιολόγησης υπηρεσιών ανέδειξε ότι υπάρχει χαμηλή θετικά στατιστικά σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στην φυσική δραστηριότητα με την αξιολόγηση των νοσηλευτικών υπηρεσιών ( r=0.234 p=0.043 ) και την σχέση ασθενών-ιατρών ( r=0.238 p=0.040 ). Τα αποτελέσματα για την ικανοποίηση των ασθενών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες της Μονάδας σε όλες τις κατηγορίες σε αυτή την μελέτη ήταν αξιοσημείωτα υψηλά. Η εσωτερική συνέπεια του προσαρμοσμένου συνόλου ερωτήσεων αξιολόγησης υπηρεσιών ήταν εξαιρετική, με τις τιμές Cronbach’s Alpha να κυμαίνονται από 0,900 έως 0,946 για διαφορετικές υποκατηγορίες.Συμπεράσματα: Επαληθεύτηκε περαιτέρω η περίπλοκη δυναμική μεταξύ της ακτινοθεραπείας, των αποτελεσμάτων της Ποιότητας Ζωής (QoL), της σοβαρότητας των συμπτωμάτων και της ικανοποίησης των ασθενών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας. Ο καρκίνος κεφαλής και τραχήλου επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής ασθενών, κυρίως λόγω των παρενεργειών της θεραπείας. Τα ευρήματα της συγκεκριμένης ερευνητικής εργασίας υπογραμμίζουν τη σημασία της αποτίμησης της ποιότητας ζωής, της ενσωμάτωσης δοσιμετρικών δεδομένων και αξιολογήσεων τοξικότητας για τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων της θεραπείας και τη διευκόλυνση της ακριβούς παρακολούθησης και διαχείρισης των ανεπιθύμητων ενεργειών σε ασθενείς με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου που υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία. Η περαιτέρω έρευνα και εκπαίδευση θα μπορούσαν να προσφέρουν πιο ουσιαστικές γνώσεις για τις εμπειρίες των ασθενών, βελτιώνοντας τελικά την ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας.