Μεταναστευτικές-προσφυγικές ροές στην ΝΑ Μεσόγειο, 2015-2021: ανάλυση διαβάθμισης κινδύνων σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο διαχείρισης κινδύνων ISO 31000:2018

Abstract

Greece is the most exposed European country to the international migration and refugee flows, mainly due to its particular geographic location in the geopolitical subsystem of the Southeastern Mediterranean and the inability of the EU to establish an adequate and effective project for managing migration – refugee flows. The central question of the present thesis is whether the increase of migration -refugee flows provoke risks to Greek society. The central question of the doctoral thesis is whether the increase in immigration -refugee flows involves risks to Greek society. The purpose of this thesis is to identify and analyze the risks that have emerged at the national level due to the increase in migratory and refugee flows from third-country nationals during the period 2015-2021. The study examines the challenges and potential dangers associated with these flows, with a particular focus on their impact on social cohesion, national security, and public policies. The feasibility of the doctrinal thesis centers on proposing effective risk management strategies for relevant institutions. Simultaneously, it explores solutions for deterring migratory flows, managing them internally, and facilitating the smooth integration of these populations into Greek society. Another key objective is to broaden the scope of discussion and provide fresh analyses and perspectives to enrich the ongoing dialogue on the management of irregular migration. The International Standardization Risk Management, ISO 31000: 2018 is used to identify and escalate the risks. This globally recognized methodology emphasizes the identification, analysis, and evaluation of risks, considering their significance, likelihood of occurrence, and potential impact. The primary conclusion of the research is that demographic changes and the introduction of foreign cultural elements gradually undermine the nation’s social and national cohesion. Additionally, factors such as religious and nationalist fundamentalism, unmanageable situations, and the inability of political and social structures to adapt to new realities significantly impact the state’s internal security. Furthermore, the risks of terrorism and the activities of international organized crime - both of which fall under the broader category of asymmetric threats - cannot be overlooked. Lastly, since 2020, Turkey has increasingly used migratory and refugee flows as a geopolitical tool to exert pressure and pursue its national objectives.

Η Ελλάδα είναι το πλέον εκτεθειμένο κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις διεθνείς μεταναστευτικές - προσφυγικές ροές κυρίως, λόγω της ιδιαίτερης γεωγραφικής θέσης της στο γεωπολιτικό υποσύστημα της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και της αδυναμίας της ΕE να συστήσει ένα επαρκές και αποτελεσματικό πλαίσιο διαχείρισης των μεταναστευτικών - προσφυγικών ροών. Το κεντρικό ερώτημα της εργασίας είναι κατά πόσο η αύξηση των μεταναστευτικών - προσφυγικών ροών συνεπάγεται κινδύνους για την ελληνική κοινωνία. Σκοπός της διατριβής είναι να εντοπίσει και να αναλύσει τους κινδύνους που προκύπτουν σε εθνικό επίπεδο λόγω της αύξησης των μεταναστευτικών - προσφυγικών ροών από υπηκόους τρίτων χωρών κατά την περίοδο 2015-2021. Πρόκειται για μια έρευνα που εστιάζει στις προκλήσεις και τους κινδύνους που μπορεί να επηρεάσουν την κοινωνική συνοχή, την ασφάλεια και τις εθνικές πολιτικές. Η σκοπιμότητα της διατριβής εστιάζει στην υποβολή προς τα αρμόδια θεσμικά όργανα αποτελεσματικών προτάσεων στρατηγικής διαχείρισης των κινδύνων. Παράλληλα, επικεντρώνεται στην εύρεση λύσεων αναφορικά με την αποτροπή των μεταναστευτικών ροών, την διαχείριση τους στο εσωτερικό καθώς και στην ομαλή ενσωμάτωση των πληθυσμών αυτών στην ελληνική πραγματικότητα. Επιπρόσθετα, ένας άλλος βασικός στόχος είναι το άνοιγμα ενός νέου πεδίου συζήτησης και η προσφορά νέων αναλύσεων και συζητήσεων για περαιτέρω «τροφοδότηση» του διαλόγου σχετικά με τη διαχείριση της παράτυπης μετανάστευσης.Για την ανάδειξη και διαβάθμιση των κινδύνων, αξιοποιήθηκε το Διεθνές Πρότυπο Διαχείρισης Κινδύνου ISO 31000:2018. Πρόκειται για μια αναγνωρισμένη διεθνώς μέθοδο, η οποία εστιάζει στην αναγνώριση, ανάλυση και αξιολόγηση των κινδύνων, υπό το πρίσμα της σπουδαιότητας, της πιθανότητας εκδήλωσης, της ενδεχόμενης επίδρασης σε περίπτωση εκδήλωσης, εν προκειμένω στην ελληνική κοινωνία, καθώς και στους τρόπους διαχείρισης των κινδύνων αυτών. Το βασικό συμπέρασμα της έρευνας είναι ότι το δημογραφικό και η εισαγωγή ξένων πολιτισμικών στοιχείων, υπονομεύουν σταδιακά την εθνική και κοινωνική συνοχή της χώρας. Επίσης, ο θρησκευτικός και εθνικιστικός φονταμενταλισμός, οι μη διαχειρίσιμες καταστάσεις, καθώς και η αδυναμία προσαρμογής των πολιτικών και κοινωνικών δομών στα νέα δεδομένα, επηρεάζουν την εσωτερική ασφάλεια του κράτους. Επιπρόσθετα, δεν θα πρέπει να αγνοηθούν οι κίνδυνοι που αφορούν στη τρομοκρατία και στη δράση του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος, κίνδυνοι που ανήκουν στην ευρύτερη οικογένεια των ασύμμετρων απειλών. Τέλος, κυρίως μετά το 2020 η Τουρκία χρησιμοποιεί τις μεταναστευτικές – προσφυγικές ροές ως εργαλείο για την άσκηση γεωπολιτικής πίεσης και επίτευξης των εθνικών της στόχων.