Il Fu Mattia Pascal di Luigi Pirandello: la riflessione sociologica e filosofica del diritto nel contesto narrativo

Abstract

This dissertation examines the novel The Late Mattia Pascal by Luigi Pirandello, focusing on the connection between narrative and the sociological and philosophical aspects of law. The research analyzes crises of identity, freedom, and social conventions through the protagonist’s journey, exploring the relationship between the individual and society. Using interdisciplinary approaches (philosophy, sociology, metanarrativity, and philosophy of law), the dissertation highlights how law functions as an inescapable mechanism of power and constraint, illustrating the conflict between authenticity and social expectations, both individually and collectively. Finally, it examines the cultural and historical conditions of early 20th-century Italy, which shape Pirandello's reflections on identity, truth, and justice.

Αυτή η διατριβή εξετάζει το μυθιστόρημα Ο Μακαρίτης Ματτία Πασκάλ του Λουίτζι Πιραντέλο, εστιάζοντας στη σύνδεση της αφήγησης με κοινωνιολογικές και φιλοσοφικές πτυχές του δικαίου. Η έρευνα αναλύει τις κρίσεις ταυτότητας, την ελευθερία και τις κοινωνικές συμβάσεις μέσα από την πορεία του πρωταγωνιστή, εξετάζοντας τη σχέση ατόμου και κοινωνίας.Χρησιμοποιώντας διεπιστημονικές προσεγγίσεις (φιλοσοφία, κοινωνιολογία, μεταφηγηματικότητα και φιλοσοφία του δικαίου), η διατριβή αναδεικνύει πώς το δίκαιο λειτουργεί ως αναπόδραστος μηχανισμός εξουσίας και περιορισμού, αποτυπώνοντας τη σύγκρουση ανάμεσα στην αυθεντικότητα και τις κοινωνικές προσδοκίες, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Τέλος, εξετάζονται οι πολιτισμικές και ιστορικές συνθήκες της Ιταλίας του πρώτου μισού του 20ού αιώνα, που διαμορφώνουν τους προβληματισμούς του Πιραντέλο για την ταυτότητα, την αλήθεια και τη δικαιοσύνη.

Questa tesi esamina il romanzo Il fu Mattia Pascal di Luigi Pirandello, concentrandosi sulla connessione tra la narrazione e gli aspetti sociologici e filosofici del diritto. La ricerca analizza le crisi d'identità, la libertà e le convenzioni sociali attraverso il percorso del protagonista, esplorando il rapporto tra individuo e società. Utilizzando approcci interdisciplinari (filosofia, sociologia, metanarrazione e filosofia del diritto), la tesi evidenzia come il diritto funzioni come un meccanismo inevitabile di potere e limitazione, rappresentando il conflitto tra autenticità e aspettative sociali, sia a livello individuale che collettivo. Infine, vengono esaminate le condizioni culturali e storiche dell’Italia della prima metà del XX secolo, che influenzano le riflessioni di Pirandello sull'identità, la verità e la giustizia.