Πλευρές του μοντερνισμού και του μεταμοντερνισμού στο έργο του Alfred Schnittke

Abstract

The dissertation examines the work of Alfred Schnittke (1934-1998) through the dialectical field of modernism and postmodernism, in combination with the soviet parameter. It aims at the elucidation of an intersection point between the two terms, as it is shaped during the development of the composer’s work, which has been approached intuitively until today. Simultaneously, a sub-aspect is gradually being formed, concerning ways of expanding the conception of the above terms within different historical/geographical/cultural surroundings, by proposing interdisciplinary analytical tools. The 1rst chapter functions as an introduction and deals in detail with the phenomenon of modernism and postmodernism, observing it historically, aesthetically and sociologically. The 2nd chapter focuses on the composer, his worldview and his attitude towards musical creation. A partially revised work periodization is also included, as well an extensive reference to important characteristics of Schnittke ’s soviet era context. The 3rd chapter focuses directly on the composer’s relationship to modernism and postmodernism. It ends up to the detailed study of polystylistics’ evolution and maturation, redefining it stylistically, technically and ideologically. The 4th chapter hosts the analytical part, including nine works deriving from Schnittke’s entire compositional periods. With combinatorial use of tools from systematic, historical and new musicology in alignment to parallel emphasis on the history of sociological ideas, four extensive subchapters are compiled. Within them a series of stabilized techniques is presented and decoded; these allow the consolidation of an intermediate space, where each aspect that corresponds to the quest of authentic creation is comprised.

Η διατριβή εξετάζει το έργο του Άλφρεντ Σνίττκε (1934-1998) μέσα από το διαλεκτικό πεδίο του μοντερνισμού και του μεταμοντερνισμού, σε συνδυασμό με την παράμετρο της σοβιετικής συνθήκης. Στόχος είναι η τεκμηριωμένη διαλεύκανση ενός σημείου τομής μεταξύ των δύο όρων, όπως αυτό αρθρώνεται κατά την εξέλιξη του έργου του, το οποίο μέχρι σήμερα έχει προσεγγισθεί ευκαιριακά και διαισθητικά. Σταδιακά διαμορφώνεται μια επιμέρους πτυχή, που αφορά τη διεύρυνση των μέσων αντιμετώπισης των παραπάνω όρων εντός ιστορικής/γεωγραφικής/πολιτισμικής ετερότητας, με παράλληλη πρόταση διεπιστημονικών εργαλείων προσέγγισης και ανάλυσης. Το 1ο κεφάλαιο, εισαγωγικού χαρακτήρα, πραγματεύεται διεξοδικά το φαινόμενο του μοντερνισμού και του μεταμοντερνισμού παρακολουθώντας το ιστορικά, αισθητικά και κοινωνιολογικά. Το 2ο εστιάζει στο συνθέτη, στην κοσμοαντίληψη και στη στάση του απέναντι στη μουσική δημιουργία. Η εικόνα συμπληρώνεται από τη συμπερίληψη μερικώς αναθεωρημένης περιοδολόγησης έργου και χαρτογράφησης του σοβιετικού περιβάλλοντος της εποχής. Στο 3ο κεφάλαιο παρουσιάζεται άμεσα η σχέση του Σνίττκε με τον μοντερνισμό και τον μεταμοντερνισμό, ενώ καταλήγει στη λεπτομερή μελέτη ανάπτυξης της τεχνικής της πολυστυλιστικότητας και στον επαναπροσδιορισμό της υφολογικά, τεχνικά και ιδεολογικά. Στο 4ο κεφάλαιο στεγάζονται οι αναλύσεις εννέα έργων εκτεινόμενων στο σύνολο της μουσικής πορείας του συνθέτη. Με συνδυαστική χρήση εργαλείων από τη συστηματική, ιστορική και νέα μουσικολογία, και παράλληλη έμφαση στην ιστορία των κοινωνιολογικών ιδεών, συντάσσονται τέσσερα εκτενή υποκεφάλαια: Εντός τους καταγράφονται βαθμιαία και αποκωδικοποιούνται οι τεχνικές παγίωσης ενός μεταιχμιακού χώρου, όπου εναποτίθεται ό,τι ο συνθέτης εντάσσει στο ζητούμενο της αυθεντικής δημιουργίας.