Le développement inégal dans les Balkans: des nouvelles centralités urbaines et des formes d'inégalité dans la période post-1989

Abstract

A social transformation process took place after 1989 in the Balkans: the post-1989 period has signalled the arrival of capitalism, a social system where commodity circulation has been generalised and included almost the majority of social interactions. This has resulted in value transfers, not only between individuals, or strata, but also between cities, regions, or whole nations. We call uneven development this process of value polarization. Regarding geography, uneven development combines places in a qualitative and quantitative way: certain among them accumulate values, while others undergo a drainage of values towards the former. We are going to expose this fact while studying multiple scales: international, regional and our case studies, Belgrade, Bucharest, Sofia and Sarajevo. After their distinct study, we are going to make a synthesis, which will unite all scales, in order to present value transfers as if they constitute a single movement, inherent to capitalism. We will not omit to refer to the connection between the post-1989 and pre-1989 era, particularly the so-called «real socialism». Of course, we will accompany all our findings with figures and cartography. Therefore, uneven development forms our hypothesis and the scientific questions that emerge: when we study value transfers in a qualitative and quantitative way and in multiple scales, an original space may get formed, full of particular urban forms and relations. We are going to justify the originality of such a space, the Balkans, through this path.

Μια διαδικασία κοινωνικού μετασχηματισμού έλαβε χώρα μετά το 1989 στα Βαλκάνια: η περίοδος μετά το 1989 σηματοδότησε την άφιξη του καπιταλισμού, ενός κοινωνικού συστήματος όπου η κυκλοφορία των εμπορευμάτων γενικεύτηκε και περιέλαβε σχεδόν την πλειονότητα των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μεταφορές αξίας, όχι μόνο μεταξύ ατόμων ή στρωμάτων, αλλά και μεταξύ πόλεων, περιοχών ή ολόκληρων εθνών. Αυτή τη διαδικασία πόλωσης των αξιών την αποκαλούμε άνιση ανάπτυξη. Όσον αφορά τη γεωγραφία, η άνιση ανάπτυξη συνδυάζει τόπους με ποιοτικό και ποσοτικό τρόπο: ορισμένοι από αυτούς συσσωρεύουν αξίες, ενώ άλλοι υφίστανται μια αποστράγγιση αξιών προς τους πρώτους. Θα μελετήσουμε το παραπάνω σε πολλαπλές κλίμακες: διεθνείς, περιφερειακές και τις μελέτες περίπτωσης μας, δηλαδή το Βελιγράδι, το Βουκουρέστι, τη Σόφια και το Σαράγεβο. Μετά τη διακριτή τους μελέτη, θα προχωρήσουμε σε μια σύνθεση, η οποία θα ενώσει όλες τις κλίμακες, ώστε να παρουσιάσουμε τις μεταφορές αξίας σαν να αποτελούν μια ενιαία κίνηση, εγγενής στον καπιταλισμό. Δεν θα παραλείψουμε να αναφερθούμε στη σχέσης της μετά-1989 με τον προ-1989 εποχής, τον λεγόμενο «υπαρκτό σοσιαλισμό». Φυσικά, όλα τα ευρήματά μας θα τα συνοδεύσουμε με διαγράμματα και χαρτογραφία. Επομένως, η άνιση ανάπτυξη διαμορφώνει την υπόθεσή μας και τα επιστημονικά ερωτήματα που προκύπτουν: όταν μελετάμε τις μεταφορές αξίας με ποιοτικό και ποσοτικό τρόπο και σε πολλαπλές κλίμακες, μπορεί να διαμορφωθεί ένας πρωτότυπος χώρος, γεμάτος ιδιαίτερες αστικές μορφές και σχέσεις. Μέσα από αυτό το μονοπάτι πρόκειται να δικαιολογήσουμε την πρωτοτυπία ενός τέτοιου χώρου, αυτού των Βαλκανίων.