Αξιολόγηση της αντιλαμβανόμενης αποτελεσματικότητας των δικτύων διάδοσης γεωργικής γνώσης και καινοτομίας στην Ελλάδα

Abstract

The European Union with the reform of the Common Agricultural Policy envisages the strategic strengthening of the Agricultural Knowledge and Innovation System (AKIS) to encourage the exchange of knowledge and support innovation in agriculture and rural areas. The doctoral thesis aims to assess the current situation of AKIS in Greece and present strategies for better development and diffusion of innovation in the agricultural sector. The research also examines the educational needs of farmers to enhance knowledge systems. The final objective is to evaluate an electronic platform that will link agricultural knowledge with the primary educational needs of farmers, enabling AKIS to respond to new challenges and trends in agriculture. The sub-objectives of the research included investigating the influence of AKIS on the adoption of innovative practices and investigating the sources of information by farmers. For this research, two structured questionnaires were created. The first questionnaire was designed for representatives of AKIS actors. Participants were selected based on their position in the organization, the organization's position in the system, and their knowledge and insight into AKIS. The data collection process lasted for three months, resulting in the collection of 61 valid questionnaires. Primary data for the second questionnaire was gathered from farmers in Greece using a simple random sampling method. Various methodological approaches and multivariate analysis methods were used in addition to descriptive statistical measures. These included SWOT analysis, Strategic Position and Action Evaluation (SPACE), Graphical Theoretical Technique (GTT), Logistic Regression and Categorical Regression. The results revealed that AKIS requires reinforcement. The “Strategic Position and Action Assessment” confirmed that the system's position is competitive. Decision-makers and participants must take the necessary actions and measures to leverage the system's opportunities and address its weaknesses. A graph theoretical technique was utilized to quantitatively assess the linkages and information flow among the actors in AKIS. The findings indicate that the "cooperatives" hold a dominant position, while the "farmers" occupy a subordinate position. The "Public Authorities" have an interactive role in the system by implementing policies. Also, the linkage mechanisms between the factors were mostly weak. However, it is considered to lack credit support. Respondents believe that effective coordination of the system can be achieved through networks and digital platforms. The results indicated that farmers typically use a variety of sources to gather information, which may vary depending on socioeconomic elements and farm characteristics. Agronomists providing advice are the most frequent source of information for farmers. Also, survey results reveal a gap between farmers' interest in using new farming practices and their actual adoption of them, which can be attributed to socioeconomic constraints. Additionally, empirical findings showed that AKIS has a critical mediating function in facilitating innovation outcomes. The thesis concludes with recommendations for improving policy instruments to emphasize the important role of AKIS.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση με την μεταρρύθμιση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής προβλέπει την στρατηγική ενίσχυση του Συστήματος Γεωργικής Γνώσης και Καινοτομίας (AKIS) για την ενθάρρυνση της ανταλλαγής γνώσης και την υποστήριξη της καινοτομίας στη γεωργία και στις αγροτικές περιοχές. Με βάση τη σπουδαιότητα του AKIS για την ανάπτυξη της γεωργίας, οι κύριοι στόχοι της διδακτορικής διατριβής είναι: 1) η αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης του ελληνικού AKIS, 2) η παρουσίαση κατάλληλων στρατηγικών για την καλύτερη ανάπτυξη και διάχυση της καινοτομίας στο γεωργικό τομέα, 3) η διερεύνηση των εκπαιδευτικών αναγκών των γεωργών για να προσανατολίσουν τα υποσυστήματα γνώσης προκειμένου το AKIS να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις και τάσεις της γεωργίας και 4) η αξιολόγηση μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας που θα συνδέσει τη γεωργική γνώση με τις κύριες εκπαιδευτικές ανάγκες των γεωργών. Στους επιμέρους στόχους της έρευνας εντάχθηκαν η διερεύνηση της επιρροής του AKIS στην υιοθέτηση καινοτόμων πρακτικών και η διερεύνηση των πηγών πληροφόρησης από τους γεωργούς. Για τους σκοπούς της έρευνας δημιουργήθηκαν δύο δομημένα ερωτηματολόγια. Το πρώτο απευθύνθηκε σε εκπροσώπους τόσο από τον ιδιωτικό όσο και από τον δημόσιο τομέα και η επιλογή τους έγινε με σκόπιμη δειγματοληψία. Η δειγματοληψία του πρώτου ερωτηματολογίου διήρκησε τρεις μήνες και συγκεντρώθηκαν 61 έγκυρα ερωτηματολόγια. Το δεύτερο ερωτηματολόγιο απευθύνθηκε σε γεωργούς της ελληνικής επικράτειας και χρησιμοποιήθηκε η απλή τυχαία δειγματοληψία. Χορηγήθηκαν ερωτηματολόγια και αυτοσυμπληρώθηκαν από 265 γεωργούς και η συλλογή τους διήρκησε πέντε μήνες. Για να διερευνηθούν οι στόχοι της διδακτορικής διατριβής εκτός από τα περιγραφικά στατιστικά μέτρα χρησιμοποιήθηκαν ποικίλες μεθοδολογικές προσεγγίσεις (SWOT ανάλυση, Στρατηγική θέσης και Αξιολόγηση Δράσης, Γραφική θεωρητική Τεχνική) και πολυμεταβλητές μεθόδους ανάλυσης (Λογιστική Παλινδρόμηση και Κατηγορική Παλινδρόμηση). Τα αποτελέσματα της έρευνας επισημαίνουν ότι απαιτείται ενίσχυση του AKIS. Η θέση του συστήματος είναι «ανταγωνιστική» σύμφωνα με το σχέδιο «Στρατηγικής θέσης και Αξιολόγηση Δράσης» και απαιτούνται δράσεις και μέτρα από τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων και άλλους συμμετέχοντες του συστήματος, ώστε να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες για να αντιμετωπίσουν τις αδυναμίες του. H Θεωρητική Τεχνική Γραφημάτων χρησιμοποιήθηκε για την ποσοτική αξιολόγηση των διασυνδέσεων και της ροής πληροφοριών μεταξύ των παραγόντων του AKIS. Τα ευρήματα δείχνουν ότι οι «συνεταιρισμοί» αποτελούν την κυρίαρχη ομάδα (κατηγορία) μέσα στο σύστημα, ενώ οι «γεωργοί» την υποδεέστερη. Οι «Δημόσιες Αρχές» κατέχουν ένα διαδραστικό ρόλο μέσα στο σύστημα με τις πολιτικές που εφαρμόζουν. Επίσης, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι μηχανισμοί σύνδεσης μεταξύ των παραγόντων είναι κυρίως αδύναμης ισχύος. Τα δίκτυα και οι ψηφιακές πλατφόρμες θεωρούνται αποτελεσματικές προσεγγίσεις για τον συντονισμό του συστήματος. Επίσης, τα αποτελέσματα της έρευνας καταδεικνύουν ότι οι γεωργοί συνήθως χρησιμοποιούν περισσότερες από μία πηγές ενημέρωσης και η επιλογή τους καθορίζεται από τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά τους. Οι γεωπόνοι που παρέχουν συμβουλές αποτελούν τη συχνότερη πηγή ενημέρωσης. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την απόκλιση μεταξύ ενδιαφέροντος και υιοθέτησης για καινοτομία από τους γεωργούς, τονίζοντας τους κοινωνικοοικονομικούς περιορισμούς. Επιπρόσθετα, τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η γνώση του συστήματος AKIS μπορεί να επιφέρει αύξηση του βαθμού υιοθέτησης σε όλες σχεδόν τις εξεταζόμενες καινοτόμες πρακτικές. Η διατριβή ολοκληρώνεται με την ανάπτυξη συστάσεων για τη βελτίωση των μέσων πολιτικής, προκειμένου να δοθεί έμφαση στο σημαντικό ρόλο του AKIS.