Το κόσμημα και η λειτουργία του στην κομνήνεια μνημειακή εκκλησιαστική ζωγραφική του ελλαδικού χώρου και της Κύπρου

Abstract

This thesis aims at presenting and interpreting patterned ornaments in monumental painting during the Komnenian period. However, additional exemplars of the 13th century are also discussed since the influence and longevity of the post-Komnenian ornamentation is evident. Here, utilising different theories of the field of Aesthetics, ornaments are not only presented as art creations but also, using the field of Theology, as expressive manifestations of the orthodox ecclesiastical experience. In addition, the functional interdependence of ornaments is studied in conjunction with architecture, art compositions, and the believer, as a viewer and observer, to understand the decorative framework. Finally, via an experimental analysis of design, the existence of a standardised drawing framework is investigated, which is based on ornamentation patterns. The purpose of this analysis is to elucidate whether this framework, based on conceptual design, has its roots on the basic principles of geometry, golden ratio and symmetry.

Η διατριβή έχει ως στόχο την παρουσίαση και ερμηνευτική προσέγγιση του γραπτού κοσμήματος (διακοσμητικού θέματος) στη μνημειακή ζωγραφική κατά την κομνήνεια περίοδο, αν και εξετάζονται και κάποια παραδείγματα του 13ου αιώνα, όπου η επιβίωση των χαρακτηριστικών της υστεροκομνήνειας τέχνης είναι ακόμη ορατή. Γίνεται αναφορά στο κόσμημα τόσο ως καλλιτεχνικό δημιούργημα, αξιοποιώντας διάφορες θεωρίες του κλάδου της Αισθητικής, όσο και ως εκφραστικό φανέρωμα τῆς ορθόδοξης εκκλησιαστικής εμπειρίας, αξιοποιώντας τον κλάδο της Θεολογίας. Επιπλέον, γιά την κατανόηση του εικαστικού πλαισίου εξετάζονται οἱ λειτουργικές αλληλεξαρτήσεις του κοσμήματος με το αρχιτεκτόνημα, τις ζωγραφικές συνθέσεις, και τον πιστό, ως θεατή καί παρατηρητή. Τέλος, μέσα ἀπό μία πειραματική σχεδιαστική ανάλυση, διερευνάται η ύπαρξη ενός κανονιστικού πλαισίου σχεδιασμού, γιά την συγκρότηση των διακοσμητικών συνθέσεων, θεμελιωμένο πάνω σε ένα άδηλο σχέδιο, που είχε ως έρεισμα τις βασικές αρχές της γεωμετρίας, της χρυσής τομής και των κανόνων συμμετρίας.