Revision als ironische inversion: zur liebesproblematik in den "Hippolytos"-Stücken des Euripides und in Sophokles' "Phaidra"

Abstract

The present study deals with the relation between the extant Hippolytus by Euripides (Hipp. II) and its lost initial version (Hipp. I), whose plot is reconstructed through a series of fragments and testimonia, as well by tracing their influence in later literature: most importantly, in Ovid, Heroides 4, and in Seneca’s Phaedra. My aim is effectively to shed light on how the ‘paradoxical’ plot of Hipp. II has emerged. A closer investigation reveals ‘inversion’ as a key literary technique and Euripides’ main principle of composition. Further, the reworking of the mythical story is placed within the framework of Euripides’ literary competition with Sophocles, his elder colleague, who had equally worked on the same material in his lost tragedy Phaedra. The aim of the current study is to further our knowledge on both lost versions of the Hippolytus-material and to gain a better understanding of the surviving play, whose interpretation remains a particularly contentious scholarly question.

Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τη σχέση του σωζόμενου Ιππολύτου του Ευριπίδη (Ιππ. Β) με τη χαμένη πρώτη εκδοχή (Ιππ. Α), της οποίας η πλοκή μπορεί να ανασυντεθεί από μια σειρά αποσπασμάτων και μαρτυριών, καθώς και από τους αποήχους της στη μεταγενέστερη λογοτεχνία, κυρίως από την τέταρτη επιστολή Ηρωίδων του Οβιδίου και από την τραγωδία Φαίδρα του Σενέκα. Σκοπός της εργασίας είναι να εξηγήσει την παράδοξη πλοκή του Ιππ. Β και συνάμα να αναδείξει την αντιστροφή ως τη θεμελιώδη συνθετική του αρχή. Η διπλή επεξεργασία του ίδιου μύθου από τον ίδιο ποιητή γίνεται κατανοητή στα αγωνιστικό πλαίσιο της λογοτεχνικής αντιπαλότητας ανάμεσα στον Ευριπίδη και τον πρεσβύτερο συνάδελφό του Σοφοκλή, ο οποίος επεξεργάστηκε με τη σειρά του τον ίδιο μύθο στην επίσης χαμένη τραγωδία του Φαίδρα. Η εργασία φιλοδοξεί να διευρύνει τη γνώση μας για τις δύο χαμένες εκδοχές του μύθου και μέσα από τη λεπτομερή εργασία της ανασύνθεσης να προωθήσει αποφασιστικά την κατανόηση της σωζόμενης εκδοχής, της οποίας η ερμηνεία αποτελεί διαχρονική πρόκληση για τους μελετητές του Ευριπίδη.

Die vorliegende Arbeit untersucht das Verhältnis der erhaltenen Hippolytos-Tragödie des Euripides (Hipp. II) zu ihrer verlorenen Erstfassung (Hipp. I), deren Handlung sich aus einer Reihe von Fragmenten und Testimonien sowie aus ihren Nachklängen in der späteren Literatur, vornehmlich in Ovids vierter Heroide und Senecas Phaedra, re-konstruieren läßt. Es gilt, den paradoxen Plot des Hipp. II zu erklären und zugleich die Inversion als das Prinzip seiner Komposition nachzuvollziehen. Die Doppelbearbeitung des Stoffs wird im Rahmen des literarischen Wettbewerbs zwischen Euripides und seinem älteren Dichterkollegen Sophokles verstanden, der sich derselben Materie in seiner ebenfalls verlorenen Tragödie Phaidra angenommen hat. Ziel der Untersuchung ist es, unsere Kenntnisse über die beiden verlorenen Versionen des Stoffs zu erweitern und dadurch ein angemessenes Verständnis der erhaltenen Fassung herauszuarbeiten, die in der Euripides-Forschung sehr kontrovers interpretiert wird.