Κεραμική της πρώιμης οθωμανικής περιόδου από την Θεσσαλονίκη

Abstract

The subject of this doctoral thesis is the pottery of the early ottoman period (second half of the 15th to the beginning of the 17th century) from Thessaloniki, and more specifically from the excavation carried out at Venizelou Station during the construction of METRO Thessaloniki. The main objective of the study is the presentation of a new typological classification based on the large material that came from the excavation and includes all categories of vases used in everyday life. The approach to the typology was carried out based on the shape of the vases, which were divided into tableware, cooking ware, transport and storage vessels. Also, certain types were added relating to lighting objects and kiln tools as well as a broader category of everyday vessels called 'other utilitarian vessels'. At the same time, the local production of the presented ceramics was established, based on the types of clay used and the workshops identified in Thessaloniki. Within the framework of the study, examples of imported ceramics are also presented that complete our knowledge regarding the types of ceramics that the city traded in this period. Finally, the dietary habits of the inhabitants of Thessaloniki are mentioned, which played an important role in shaping the types of vases.

Αντικείμενο της παρούσας διδακτορικής διατριβής αποτελεί η κεραμική της πρώιμης οθωμανικής περιόδου (β΄ μισό 15ου έως αρχές 17ου αιώνα) από τη Θεσσαλονίκη και πιο συγκεκριμένα από την ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε στο Σταθμό Βενιζέλου στο πλαίσιο κατασκευής του ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης. Βασικός στόχος της μελέτης είναι η παρουσίαση μιας νέας τυπολογικής κατάταξης που βασίζεται στο μεγάλο υλικό που προήλθε από την ανασκαφή και περιλαμβάνει όλες τις κατηγορίες αγγείων που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή ζωή. Η προσέγγιση της τυπολογίας πραγματοποιήθηκε με βάση το σχήμα των αγγείων, τα οποία διαιρέθηκαν σε επιτραπέζια, μαγειρικά, μεταφορικά και αποθηκευτικά. Επίσης, προστέθηκαν τύποι που αφορούν φωτιστικά αντικείμενα και εργαλεία κλιβάνων καθώς και μια ευρύτερη κατηγορία αγγείων καθημερινής χρήσης που ονομάστηκε «άλλα χρηστικά αγγεία». Παράλληλα, διαπιστώθηκε η τοπική παραγωγή της παρουσιαζόμενης κεραμικής με βάση τα είδη πηλού που χρησιμοποιήθηκαν και τα εργαστήρια που έχουν αναγνωριστεί στη Θεσσαλονίκη. Στα πλαίσια της μελέτης παρουσιάζονται και παραδείγματα εισηγμένης κεραμικής που ολοκληρώνουν τη γνώση μας αναφορικά με τα είδη κεραμικής που εμπορευόταν η πόλη αυτήν την περίοδο. Τέλος, αναφέρονται οι διατροφικές συνήθειες των κατοίκων της Θεσσαλονίκης οι οποίες έπαιζαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των τύπων των αγγείων.