Ιπνοποιών έργα: κεραμεικοί κλίβανοι στο Αιγαίο, τη Μικρά Ασία και τη Βόρεια Συρία την εποχή του Χαλκού

Abstract

The thesis deals with the subject of the Bronze Age pottery kilns. It includes those in the Aegean Sea (islands and Crete), as well as, in the Peloponnese, Central Greece, Thessaly and Macedonia. It also records important settlements with such structures on the coast and hinterland of Asia Minor, Anatolia and Northern Syria, in the context mainly of a comparative approach with those in the Aegean, to highlight analogies and differences that would indicate their possible relations and interactions, and any exchanges of know-how in this field of pyrotechnology. In addition to the synthesis of the overall analytical data, emphasis is placed on the early 3rd millennium B.C. pottery firing structures, and the Aegean Type I and Type II kilns of the 2nd millennium B.C., and focuses on observations on the Minoan Type III channel kiln - current hypotheses on its origin and mode of operation, and its potential relationships with Type I and Type II structures in the Aegean mainland and island. The original study and proposal for the experimental construction of a Type III kiln is incorporated herein. The spatial relationship between kilns and broader working areas for the manufacture of vases are trying to be traced, and the question of the difficult definition of a Minoan and generally Aegean prehistoric pottery workshop is thus raised. Twenty-nine Cretan kiln sites and their associated evidence, especially their architectural contexts and their portable contexts, are studied. The analogical contribution of ethnographic evidence from two traditional such sites of the previous century, one in Crete and the other in Tunisia is added to the archaeological evidence.

Η διατριβή πραγματεύεται αναλυτικά και συνθετικά το θέμα των κλιβάνων όπτησης κεραμικών αγγείων της Εποχής του Χαλκού. Επικεντρώνεται σε αυτούς στον ευρύτερο αιγαιακό χώρο – σε νησιά του και στην Κρήτη, όσο και στο ηπειρωτικό του μέρος, στην Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Εγγράφει, επίσης, σημαντικές εγκαταστάσεις με τέτοιες δομές στα παράλια και την ενδοχώρα της Μικράς Ασίας, την Ανατολία και στη Βόρεια Συρία, στο πλαίσιο κυρίως μιας συγκριτικής προσέγγισής τους με εκείνες στο Αιγαίο, για την ανάδειξη αναλογιών και διαφορών που θα έδειχναν πιθανές σχέσεις και διαδράσεις τους, και όποιες ανταλλαγές τεχνογνωσίας σε αυτόν τον τομέα της πυροτεχνολογίας. Εκτός από την σύνθεση των συνολικών αναλυτικών δεδομένων, έμφαση δίδεται στα πρώιμα καμίνια της 3ης χιλιετίας, και τους αιγαιακούς κλιβάνους Τύπων Ι και ΙΙ της 2ης χιλιετίας π.Χ., ενώ επικεντρώνεται σε παρατηρήσεις για τον μινωικό κλίβανο Τύπου ΙΙΙ με κανάλια/αεραγωγούς – τρέχουσες υποθέσεις για την προέλευσή και τον τρόπο λειτουργίας του, και τις εν δυνάμει σχέσεις του με τις δομές Τύπων I και II στο ηπειρωτικό και το νησιωτικό Αιγαίο. Εδώ ενσωματώνεται η πρωτότυπη μελέτη και πρόταση για την πειραματική κατασκευή ενός κλίβανου Τύπου III. Στο τελευταίο μέρος ανιχνεύονται σχέσεις των κλιβάνων με ευρύτερους εργαστηριακούς χώρους κατασκευής των αγγείων, και τίθεται, έτσι, το ζήτημα του δύσκολου ορισμού ενός μινωικού και εν γένει αιγαιακού προϊστορικού κεραμεικού εργαστηρίου. Μελετώνται οι περιπτώσεις 29 εγκαταστάσεων με κλιβάνους στην Κρήτη και τα συναφή τους τεκμήρια, κυρίως οι αρχιτεκτονικές συνάφειες και τα κινητά συνευρήματά τους. Στα αρχαιολογικά στοιχεία προστίθεται και η αναλογική συμβολή εθνογραφικών μαρτυριών από δύο παραδοσιακούς τέτοιους χώρους του προηγούμενου αιώνα, τον ένα στην Κρήτη και τον άλλο στην Τυνησία.