Διευθετήσεις κανονικών ζητημάτων στην Εκκλησία της Βουλγαρίας κατά τον 20όν αιώνα (έως το 1944)

Abstract

The aim of the current PhD dissertation on the topic "Adjustments of Canonical Issues in the Church of Bulgaria during the 20th century (until 1944)" is a historical-canonical presentation and analysis of the development of the Orthodox Church of Bulgaria from the proclamation of the schism by the Holy and Great Council (1872) until its lifting (1945). It is the first-of-its-kind attempt of a historical-canonical analysis based on hitherto unpublished historical documents of the historical path of the Church of Bulgaria. The study focuses on the following thematic areas: -creation (drafting), approval and content of the Statute of the Orthodox Church of Bulgaria; -formation of Church-State relations in Bulgaria according to the Turnovo Constitution (1879); -canonical analysis of the relations of the Orthodox Church of Bulgaria with the other territorial Orthodox Churches and its attempts to overcome the inter-Orthodox isolation (1872-1944); -canonical analysis of the participation of the Orthodox Church of Bulgaria in the Ecumenical Movement (1918-1944); -analysis of the canonical practice of receiving clerics and laymen of the Church of Bulgaria into the Ecumenical Patriarchate of Constantinople (1872-1933); -study of the attempts to raise (lift) the Bulgarian schism (1872-1939). -The study is based on the Canon Law principle that the Holy Canons de facto have priority over State Laws for the Church, and the final and most authoritative criterion in the inter-Orthodox relations are precisely the Holy Canons and not the political interests, which are of secondary importance. -Complex Church-State and inter-Church relations are examined on the grounds of numerous archive documents from over fifteen (15) Greek and international archives. The conclusion reached by the present work is that the status of “excommunication” in the Church is not absolute, but relative and surmountable when the differences and disputes between the Churches concern administrative rather than dogmatic issues and when there is the will and the desire for unity on behalf of the disputing parties.

Ο στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής με θέμα «Διευθετήσεις κανονικών ζητημάτων στην Εκκλησία της Βουλγαρίας κατά τον 20ό αιώνα (έως το 1944)» είναι η ιστορικοκανονική παρουσίαση και ανάλυση της πορείας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Βουλγαρίας από την ανακήρυξη του σχίσματος από την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο (1872) μέχρι την άρση του (1945). Πρόκειται για μία πρώτη προσπάθεια ιστορικοκανονικής ανάλυσης -βάσει αδημοσίευτων μέχρι σήμερα ιστορικών πηγών- της ιστορικής πορείας της Εκκλησίας της Βουλγαρίας, η οποία επικεντρώνεται στις εξής θεματικές περιοχές: -σύνταξη, επικύρωση και περιεχόμενα του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Βουλγαρίας· -διαμόρφωση των σχέσεων Εκκλησίας-Πολιτείας στο Πριγκηπάτο/Βασίλειο της Βουλγαρίας βάσει του Συντάγματος του Τυρνόβου (1879)· - κανονική θεώρηση των σχέσεων της Εκκλησίας της Βουλγαρίας με τις υπόλοιπες κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες (1872-1944)·-κανονική θεώρηση της συμμετοχής της Εκκλησίας της Βουλγαρίας στην Οικουμενική Κίνηση (1918-1944)· -ανάλυση της κανονικής αποδοχής κληρικών και λαϊκών της σχισματικής Βουλγαρικής Εκκλησίας στους κόλπους του Οικουμενικού Πατριαρχείου (1872-1933)· -κανονική θεώρηση των προσπαθειών άρσεως του βουλγαρικού σχίσματος (1872-1939). Η μελέτη βασίζεται στην κανονική αρχή, σύμφωνα με την οποία, όσον αφορά σε εκκλησιαστικής φύσεως ζητήματα και προβλήματα, προηγείται η κανονικότητα και έπεται η νομιμότητα, καθώς έσχατο κριτήριο για τις διορθόδοξες σχέσεις αποτελούν οι ιεροί κανόνες και όχι τα πολιτικά συμφέροντα τα οποία έχουν δευτερεύουσα σημασία. Επί τη βάσει πολλών εγγράφων από πάνω από δεκαπέντε (15) ελληνικά και ξένα αρχεία διερευνώνται οι περίπλοκες σχέσεις μεταξύ Κράτους και Εκκλησίας, αλλά και μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Το γενικό συμπέρασμα της παρούσας διατριβής είναι ότι η ακοινωνησία (excommunicatio) δεν αποτελεί ανυπέρβλητη ή απόλυτη κατάσταση, αλλά είναι πάντοτε σχετική, εφ’ όσον οι διαφορές μεταξύ των Εκκλησιών οφείλονται σε ζητήματα διοικητικής οργάνωσης και όχι σε θέματα δογματικής.