Διερεύνηση και αξιολόγηση των προοπτικών αειφόρου ανάπτυξης του διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών, με βάση τις αντιλήψεις και απόψεις επαγγελματιών του πρωτογενούς τομέα Ελλάδας - Αλβανίας - Β. Μακεδονίας

Abstract

Prespa Transboundary Park is a protected area located at the borders of Greece, Albania and North Macedonia. It forms one of the most valuable ecosystems in Europe, with the primary sector being the basic income source for the local economy. The co-existence of human presence and protected nature in a harmonious and sustainable way is the most challenging issue of its management, as the different development rates of the three countries mainly due to the non-integration of Albania and North Macedonia into the EU, makes it a rather complicated task. The cooperation between local communities and stake holders and their involvement in decision-making through participatory processes has proved to be a useful tool over the years, as it contributes to the raise of awareness, encourages personal initiatives and responsibilities and supports the adoption of better attitudes and practices. In the context of this research, participatory processes were implemented to 420 professionals of the primary sector at 13 different parts of the three countries, aiming to evaluate their perceptions regarding the protection and management of the park. An innovative methodological tool called PCP method, was developed for the quantification of qualitative data and the processing of results. The method was based on the correlation of questionnaire queries with the axes of Participation, Collaboration and Preservation, which constitute the three basic principles of the participatory process. The evaluation of participants' opinions highlighted their willingness to participate in decision-making and cooperate with different stake holders in order to contribute to the sustainable development of the park. PCP method can be a useful tool for evaluating the results of participatory processes, helpful to authorities and stakeholders involved in management decision-making and able to support future related research.

Το πάρκο Πρεσπών, αποτελεί μια διασυνοριακή προστατευόμενη περιοχή στα σύνορα της Ελλάδας, της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας. Πρόκειται για ένα από τα πολυτιμότερα φυσικά οικοσυστήματα της Ευρώπης, με την τοπική οικονομία να στηρίζεται κυρίως στον πρωτογενή τομέα. Η συνύπαρξη του ανθρώπινου στοιχείου και της προστατευόμενης φύσης με τρόπο αρμονικό και βιώσιμο αποτελεί το κρισιμότερο ζήτημα στη διαχείρισή του, καθώς λόγω του διαφορετικού ρυθμού ανάπτυξης των τριών χωρών που ενισχύεται μεταξύ άλλων και από τη μη ένταξη της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ, παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες στην πράξη. Η συνεργασία τοπικών κοινωνιών και ενδιαφερόμενων μερών, καθώς και η εμπλοκή τους στη λήψη αποφάσεων μέσω συμμετοχικών διαδικασιών, αναδεικνύεται διαχρονικά σε ένα χρήσιμο εργαλείο διαχείρισης, καθώς συμβάλει στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των κατοίκων, στην ανάληψη προσωπικής πρωτοβουλίας και ευθύνης και στην υιοθέτηση ορθών αντιλήψεων και πρακτικών. Στο πλαίσιο της παρούσας διατριβής, εφαρμόστηκαν συμμετοχικές διαδικασίες σε 420 επαγγελματίες του πρωτογενούς τομέα σε 13 διαφορετικά σημεία του πάρκου και στις 3 χώρες, με στόχο την αξιολόγηση των απόψεων και συμπεριφορών τους σχετικά με την προστασία και διαχείριση της περιοχής τους. Για την επεξεργασία των αποτελεσμάτων, αναπτύχθηκε η μέθοδος PCP, ένα εργαλείο ποσοτικοποίησης της πληροφορίας των ερωτηματολογίων, που βασίστηκε στην επιλογή και αντιστοίχιση ερωτημάτων σε τρεις βασικούς άξονες της συμμετοχικής διαδικασίας τη συμμετοχή (Participation), τη συνεργασία (Cooperation) και τη διατήρηση (Preservation). Η ανάλυση των απόψεων των συμμετεχόντων στην έρευνα, ανέδειξε τη θέληση τους να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων για τοπικά θέματα και τη διάθεσή τους να συνεργαστούν προκειμένου να συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη του πάρκου. H μέθοδος PCP μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο αξιολόγησης αποτελεσμάτων των συμμετοχικών διαδικασιών, να υποστηρίξει μελλοντικές αντίστοιχες έρευνες, αλλά και να χρησιμοποιηθεί από υπηρεσίες και φορείς που εμπλέκονται στη λήψη αποφάσεων διαχείρισης.