Η σύγχρονη κρατική παρεμβατικότητα και το σχήμα της ρυθμιστικής διοίκησης

Abstract

This doctoral dissertation delves into the multifaceted domain of regulation, aiming to provide a comprehensive understanding of its means, underlying causes, typical regulatory fields, and contemporary state intervention paradigms. In today's complex and interconnected world, regulation plays a pivotal role in shaping economic, social, and environmental outcomes, making it imperative to scrutinize its various dimensions. The research begins by exploring the diverse means employed in regulatory governance, ranging from traditional command-and-control mechanisms to more innovative approaches like market-based instruments and self-regulation. A nuanced analysis of these means sheds light on their strengths, weaknesses, and their adaptability to address emerging challenges. Investigating the causes behind regulation's proliferation, the study acknowledges the role of market failures, public interest concerns, and political dynamics as driving forces. Additionally, it examines how globalization, technological advancements, and societal changes have spurred the expansion of regulatory activities, necessitating a reevaluation of regulatory theories and practices. The dissertation then delves into the typical regulatory fields, emphasizing the significance of sectors such as competition, state aid, public procurement, environmental protection, energy and water. These areas serve as critical case studies, illustrating the complexities and intricacies associated with regulatory governance in different contexts. As contemporary societies grapple with global challenges, the research analyzes the current ways in which states intervene to achieve their regulatory goals, from traditional top-down command structures to networked and collaborative governance models. The evolving nature of regulation underscores the need for adaptive and flexible approaches. Central to this dissertation is the exploration of the state's imperative to possess effective steering capacity in the face of complex regulatory challenges. It argues that a proactive state is essential in setting goals, monitoring progress, and ensuring that regulation aligns with societal values and objectives. Effective steering capacity empowers the state to navigate the intricate terrain of regulatory governance successfully. Lastly, this research highlights the importance of perceiving ethics and economics as complementary tools rather than contradictory forces. It advocates for a holistic approach that integrates ethical considerations into economic decision-making, fostering sustainable and socially responsible regulatory outcomes. By reconciling ethics and economics, regulatory governance can contribute to greater societal welfare while supporting economic growth and innovation. In conclusion, this doctoral dissertation offers a comprehensive examination of regulation, from its means and causes to its typical fields and the evolving paradigms of state intervention. It underscores the necessity of an adaptable state with strong steering capacity and promotes the integration of ethics and economics to shape a more equitable and sustainable regulatory landscape for the future.

Η παρούσα διατριβή πραγματεύεται τα σύγχρονα μέσα, μεθόδους, μηχανισμούς και διαδικασίες κρατικής παρέμβασης υπό το πνεύμα της νέας ρυθμιστικής τάξης και υπό το φως των προκρινόμενων οργανωτικών προτύπων ρυθμιστικής διακυβέρνησης. Επιχειρείται η ιστορική, εννοιολογική και θεωρητική πλαισίωση των όρων «ρύθμιση», «μεταρρύθμιση», «επιτελικότητα», «αγορά», «κράτος», «διακυβέρνηση». Παρατίθενται αναλυτικώς τα επικρατέστερα αντιληπτικά σχήματα πλείστων θεωριών (αναλυτικών και θετικών) και σκιαγραφείται η ρυθμιστική ικανότητα του κράτους κατά την ιστορική μετεξέλιξή του από Κράτος Δικαίου σε Κράτος Πρόνοιας, ακολούθως σε Κράτος – Ρυθμιστή και εν τέλει, σε Κράτος – Στρατηγό, υιοθετώντας τη θέση πως ο ρυθμιστικός, προγραμματικός, διαπλαστικός και κατευθυντήριος χαρακτήρας του Κράτους σε όλες τις ιστορικές εμφανίσεις του κρατικού φαινομένου συνιστά εγγενές και όχι, προσδιοριστικό στοιχείο αυτού. Επιδιώκεται η συνθετική και ολιστική προσέγγιση του ρυθμιστικού φαινομένου και η ανάδειξη της «επικοινωνίας» αγοράς – κράτους με ιδιαίτερη έμφαση στο δεοντικό, αξιακό στοιχείο και στη συναρμογή αυτού με τις αξιώσεις παραγωγικότητας, αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας της διοικητικής δράσης. Προάγεται, επομένως, η ένταξη της ηθικής ως κριτηρίου μέτρησης της παραγωγικότητας και της ποιότητας της ρυθμιστικής παρεμβατικότητας, κατόπιν ενδελεχούς εξέτασης επιμέρους τομέων που λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, αποτελούν αντικείμενο συστηματικής ρυθμιστικής παρέμβασης. Η ηθική, όπως αυτή εμπεδώνεται στο δίκαιο, προβάλλεται πρώτον, ως δείκτης αποδοτικότητας, καταρρίπτοντας ακραίες θέσεις περί του αντι – αναπτυξιακού της χαρακτήρα, δεύτερον, ως μηχανισμός διαμόρφωσης, εφαρμογής, παρακολούθησης και αξιολόγησης της ρυθμιστικής πολιτικής και τρίτον, ως δικαιοπολιτικό θεμέλιο της δημοκρατικότητας, της διαφάνειας και της ακεραιότητας της διοικητικής δράσης.