Η ιστορία στη λογοτεχνία: τα κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (1964-2006)

Abstract

The aim of this thesis is to highlight the relationship between History and Literature, the metamorphosis of History into Literature and its didactic use in the context of the teaching of Literature in Middle School and High School during the time period from 1964 to 2006. Initially, the relationship between the two knowledge areas is studied in terms of their content and purpose based on the corresponding theories of Literature and on the historiographical Schools, and their points of convergence and differentiation are highlighted. Subsequently, the didactic connection of Literature with History is presented in the context of intersubjectivity and multidisciplinarity, and the narrative, poetic, theatrical and other literary genres of Modern Greek Literature with historical content are recorded. Also, the teaching of Literature in Secondary Education is examined, with an emphasis on the educational reforms of 1964, 1976, 1985 and 1997, on the Interdisciplinary Unified Curriculum Framework and on the corresponding Analytical and Hourly Curricula. In addition, the school textbooks of "New Greek Readings" and "Texts of Modern Greek Literature" are presented, and the differences in their content and in the classification of their material are recorded, as they appear in their various editions during the school years from 1964 to 2006. Finally, the literary texts contained in the literature textbooks of the Middle School and High School are recorded, which reflect the historical reality on a national and global level from Antiquity to the end of the 20th century. This study, through the recording of the texts with historical content that were contained in the literature school textbooks, highlights the historical character of the literary texts taught in Secondary Education, the way in which historical and social reality is transformed into a literary text, as well as the purpose and the method of the selection of the specific poetic and prose texts, in the context of forming the Analytical Study Programs over the years.

Στόχος της παρούσας διατριβής είναι να αναδειχθεί η σχέση της Ιστορίας με τη Λογοτεχνία, η μετάπλαση της Ιστορίας σε Λογοτεχνία και η διδακτική αξιοποίησή της στα πλαίσια της διδασκαλίας της Λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο κατά τη χρονική περίοδο από το 1964 έως και το 2006. Αρχικά, μελετάται η σχέση των δύο μαθημάτων ως προς το περιεχόμενο και τον σκοπό τους με βάση τις αντίστοιχες θεωρίες της διδακτικής της Λογοτεχνίας και τις ιστοριογραφικές Σχολές και επισημαίνονται τα πεδία σύγκλισης και διαφοροποίησής τους. Ακολούθως, παρουσιάζεται η διδακτική σύνδεση της Λογοτεχνίας με την Ιστορία στα πλαίσια της διαθεματικότητας και της διεπιστημονικότητας και καταγράφονται τα αφηγηματικά, τα ποιητικά, τα θεατρικά και τα άλλα γραμματειακά είδη της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας με ιστορικό περιεχόμενο. Ακόμη, εξετάζεται η διδασκαλία του μαθήματος της Λογοτεχνίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, με έμφαση στις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις του 1964, του 1976, του 1985 και του 1997, στο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών και στα αντίστοιχα Αναλυτικά και Ωρολόγια Προγράμματα Σπουδών. Επιπλέον, παρουσιάζονται τα σχολικά εγχειρίδια των «Νεοελληνικών Αναγνωσμάτων» και των «Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» και καταγράφονται οι διαφοροποιήσεις στο περιεχόμενό τους και στην κατάταξη της ύλης τους, όπως αυτές προκύπτουν στις διάφορες εκδόσεις τους κατά τα σχολικά έτη από το 1964 έως και το 2006. Τέλος, καταγράφονται τα λογοτεχνικά κείμενα που εμπεριέχονται στα σχολικά εγχειρίδια της Λογοτεχνίας του Γυμνασίου και του Λυκείου, τα οποία αποτυπώνουν την ιστορική πραγματικότητα σε εθνικό και σε παγκόσμιο επίπεδο από την Αρχαιότητα έως τα τέλη του 20ού αιώνα. Η μελέτη αυτή, μέσω της καταγραφής των κειμένων με ιστορικό περιεχόμενο που περιέχονταν στα σχολικά εγχειρίδια της Λογοτεχνίας, αναδεικνύει τον ιστορικό χαρακτήρα των λογοτεχνικών κειμένων που διδάσκονται στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, τον τρόπο που πραγματοποιείται η μετάπλαση της ιστορικής και κοινωνικής πραγματικότητας σε λογοτεχνικό κείμενο, καθώς και τον σκοπό και τον τρόπο της ανθολόγησης των συγκεκριμένων ποιητικών και πεζών κειμένων, στα πλαίσια της διαμόρφωσης των εκάστοτε ισχυόντων Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών.