Η εγγραφή της χρονικής εμπειρίας στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό: η κλίμακα ως στοιχείο άρθρωσης της αρχιτεκτονικής γλώσσας

Abstract

The basic question of what of our time experience can be the object of architectural design, was the starting point of the research. Although it sidesteps the difficult question of the nature of time concept, it raises sub-issues concerning the nature of our empirical data, and the nature of the tools we have at our disposal in order to compose what we often call temporal experience. The study reduces the basic question posed, namely how we conceive of time, to an exploration of issues of experience and language. It initiates from the view that we cannot have transubjective access except to notated, i.e. linguistically mediated, experience. This basic position is grounded in the Kantian notion of configuration which it updates through the concept of rhythm considered as a way of organising configuration. The stair was chosen as a case study of the above issues in architectural design. Because in the present view, the stair is a spatial element which prescribes quite precisely the movement of the body in it and consequently our temporal and spatial experience. In other words, the stair is considered to be an element which designs our experience. Hence the study explores in a logic of language, precisely because language allows us to communicate transubjectively through the codifications it imposes and the grammatical chains it suggests, four systems: music as the development of sounds in time, pacing as the development of leg suspensions and supports in time, breathing as the development of cardiac and respiratory contractions and expansions in time, and poetry as the development of language in time. In the corresponding four chapters, a set of stairs, where the focus is on the above issues is designed. The four chapters are preceded by equal analyses of realized works (architectural, cinematic, sculptural, installation)Architecture is related to other expressive systems by linguistic metaphors which, it is argued, have a somatic background. The element attempted to be transferred is rhythm. Thus ultimately explored by chapter are: the rhythm of music, the rhythm of breathing, the rhythm of pacing and the rhythm of language utterance. Rhythm is considered to be a predominantly somatic phenomenon, i.e. it is constituted as a way of organising perceptual intonations.

Το βασικό ερώτημα τί από την χρονική εμπειρία μας μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο σχεδιασμού στην αρχιτεκτονική, αποτέλεσε την αφετηρία της έρευνας. Αν και παρακάμπτει το δύσκολο ζήτημα της φύσης της χρονικότητας, θέτει επιμέρους ζητήματα που αφορούν τη φύση των εμπειρικών μας δεδομένων, και τη φύση των εργαλείων που διαθέτουμε προκειμένου να συνθέσουμε αυτό που συχνά αποκαλούμε χρονική εμπειρία. Η μελέτη ανάγει το βασικό ερώτημα που τίθεται, δηλαδή πώς αντιλαμβανόμαστε το χρόνο, στη διερεύνηση ζητημάτων της εμπειρίας και της γλώσσας. Εκκινεί από την άποψη ότι δεν μπορούμε να έχουμε διυποκειμενική πρόσβαση παρά μόνον στη σημειογραφημένη, δηλαδή γλωσσικά διαμεσολαβημένη, εμπειρία. Αυτή η βασική θέση εδράζεται στην καντιανή έννοια της σχηματοποίησης την οποία επικαιροποιεί μέσω της έννοιας του ρυθμού τον οποίο θεωρεί ως ένα τρόπο οργάνωσης της σχηματοποίησης Η κλίμακα επιλέχθηκε για την μελέτη των παραπάνω ζητημάτων στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Διότι στην παρούσα θεώρηση, η κλίμακα είναι ένα χωρικό στοιχείο το οποίο προδιαγράφει με αρκετή ακρίβεια την κίνηση του σώματος σε αυτή και συνακόλουθα τη χρονική και χωρική μας εμπειρία. Εντέλει δηλαδή η κλίμακα είναι ένα στοιχείο το οποίο σχεδιάζει την εμπειρία μας. Ως εκ τούτου στη μελέτη διερευνώνται σε μια λογική γλώσσας, ακριβώς επειδή η γλώσσα μας επιτρέπει την διυποκειμενική επικοινωνία μέσα από τις κωδικοποιήσεις που επιβάλλει και τις γραμματικές που υποδεικνύει, τέσσερα συστήματα: η μουσική ως ανάπτυξη ήχων στο χρόνο, ο βηματισμός ως η ανάπτυξη αιωρήσεων και στηρίξεων των ποδιών στο χρόνο, η αναπνοή ως η ανάπτυξη των καρδιακών και αναπνευστικών συστολών- διαστολών στο χρόνο και η ποίηση ως η ανάπτυξη της γλωσσολαλιάς στο χρόνο. Στα αντίστοιχα τέσσερα κεφάλαια, σχεδιάζονται κλίμακες όπου το ενδιαφέρον εστιάζεται στα παραπάνω ζητήματα. Των τεσσάρων κεφαλαίων προηγούνται ισάριθμες αναλύσεις υλοποιημένων έργων (αρχιτεκτονικό, κινηματογραφικό, γλυπτικό, εγκατάσταση)Ως τρόπος με τον οποίο η Αρχιτεκτονική συσχετίζεται με τα λοιπά εκφραστικά συστήματα θεωρείται η γλωσσική μεταφορά η οποία όπως υποστηρίζεται έχει σωματικό υπόβαθρο. Το στοιχείο που επιχειρείται να μεταφερθεί είναι ο ρυθμός. Έτσι τελικά διερευνώνται ανά κεφάλαιο: ο ρυθμός της μουσικής, ο ρυθμός της αναπνοής, ο ρυθμός της βάδισης και ο ρυθμός εκφοράς της γλώσσας. Ο ρυθμός θεωρείται ως κατεξοχήν σωματικό φαινόμενο, δηλαδή συγκροτείται ως ένας τρόπος οργάνωσης αντιληπτικών τονισμών.