Διερεύνηση των επιπτώσεων των φραγμάτων και των υδρομορφολογικών παραμέτρων του συστήματος του ποταμού Νέστου στην ιχθυοπανίδα και παρόχθια βλάστηση με τη χρήση Γ.Σ.Π. και κατάλληλων δεικτών

Abstract

One of the biggest challenges faced by environmental scientists today is the ecological response to the isolation of fish upstream and downstream of dams, and how the hydrological routing and riparian vegetation are affected. In this doctoral dissertation, the way of interlinking the “QBR” index and the hydromorphological characteristics with the fish populations in the water system of Nestos is investigated. The effects of the routing of peak discharges in the central Nestos River bed are recorded and analyzed and an attempt is made to develop a standard ichthyo-hydraulic index in order to calculate the morphological differentiation of the lateral line of individuals of the Squalius orpheus species living upstream and downstream of the dams. Also, the allometric polynomial equation that expresses the tendency to shape the lateral line of fish based on the location of their habitats is estimated. It is emphasized that in order to fulfill the main purposes of this doctoral thesis, a specific methodology was followed regarding the capture and recording of the samples, as well as their further processing and analysis. The application programs that were used include the following: “Esri ArcGIS-pro”, “HEC-HMS”, “SPSS 26.0” and “Excel”. According to the results, it appears that there is a connection between the “QBR” index and the hydromorphological characteristics with the abundance and diversity of fish populations, where the distribution of fishes in the water column is affected by the state of the riparian vegetation and the magnitude of the runoff fluctuation. Based on the values of the ichthyo-hydraulic index “IchthYguan Index – IYI”, a significant differentiation of the morphology of the lateral line of individuals of Squalius orpheus living upstream and downstream of the dams is observed. Finally, there seems to be a natural adaptation of the fishes to their new environments.

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα οι επιστήμονες που ασχολούνται με το περιβάλλον είναι η οικολογική αντιμετώπιση της απομόνωσης των ιχθύων ανάντη και κατάντη των φραγμάτων, αλλά και πως επηρεάζεται η υδρολογική δίαιτα και η παρόχθια βλάστηση. Στην παρούσα διδακτορική διατριβή διερευνάται ο τρόπος διασύνδεσης του δείκτη “QBR” και των υδρομορφολογικών χαρακτηριστικών με τους ιχθυοπληθυσμούς στο υδατικό σύστημα του Νέστου. Καταγράφονται και αναλύονται οι επιπτώσεις της διόδευσης των παροχών αιχμής στην κεντρική κοίτη του ποταμού Νέστου και επιχειρείται η ανάπτυξη ενός πρότυπου ιχθυο-υδραυλικού δείκτη, ώστε να υπολογιστεί η μορφολογική διαφοροποίηση της πλευρικής γραμμής των ατόμων του είδους Squalius orpheus που διαβιούν ανάντη και κατάντη των φραγμάτων. Επίσης, εκτιμάται η αλλομετρική πολυωνυμική εξίσωση που εκφράζει την τάση διαμόρφωσης της πλευρικής γραμμής των ιχθύων με βάση τη θέση των ενδιαιτημάτων τους. Τονίζεται ότι για την εκπλήρωση των κύριων σκοπών της παρούσας διδακτορικής διατριβής ακολουθήθηκε μια συγκεκριμένη μεθοδολογία σχετικά με τη σύλληψη και καταγραφή των δειγμάτων, καθώς και την περεταίρω επεξεργασία και ανάλυσή τους. Τα προγράμματα εφαρμογών που χρησιμοποιήθηκαν περιλαμβάνουν τα εξής: “Esri ArcGIS-pro”, “HEC-HMS”, “SPSS 26.0” και “Excel”. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, διακρίνεται να υπάρχει μια σύνδεση του δείκτη “QBR” και των υδρομορφολογικών χαρακτηριστικών με την αφθονία και την ποικιλότητα των ιχθυοπληθυσμών, όπου η κατανομή των ιχθύων στην υδάτινη στήλη επηρεάζεται από την κατάσταση της παρόχθιας βλάστησης και το μέγεθος της διακύμανσης της απορροής. Με βάση τις τιμές του ιχθυο-υδραυλικού δείκτη “IchthYguan Index – IYI”, παρατηρείται σημαντική διαφοροποίηση της μορφολογίας της πλευρικής γραμμής των ατόμων του Squalius orpheus που διαβιούν ανάντη και κατάντη των φραγμάτων. Τέλος, εμφανίζεται να υπάρχει μια φυσική προσαρμογή των ιχθύων στα νέα τους περιβάλλοντα.