Η φορολόγηση στη μεταβίβαση επιχείρησης, εταιρικών μερίδων, εταιρικών μεριδίων, μετοχών

Abstract

The current study deals with the taxation applied to company transfers, company shares and corporate participations in companies. It is laid out in three parts and seven chapters, aiming on the grounds and the means of acquiring a business. A company represent a vital part of the economy in the modern trading society, from the economic activity of which, the state, derives mainly its income, for the achievement of the state’s economic and social goals. After the establishment and development of a business, the company will consequently face the issue of its transfer, with the main obstacle for a successful transfer being the tax burden. The main State's interest, in this case, is not only to maintain the creative capacity of this primary legal good but to assist its continuity and to ensure the long-term survival of the company during the critical stage of its transfer. The tax legislator, who intervenes in any activity that delivers profit, seeks to tax the surplus, the excess arising from the activity of the enterprise and resulting from the transfer of either the whole enterprise as a single economic unit, or the financial surplus resulting from the transfer of corporate holdings (shares, units, stocks), with underlying cause the sale of the company. The tax legislator intervenes equally in any other transfer of a company or corporate participation, by taxing the resulting tax value in a transfer by gratuitous cause alive or cause of death. With the death of a person, it is essential to ensure the continuation of the company’s economic life. The obligation of the State is to secure that organized economic units will not disappear and would retain their productivity and economic activity. Intention in each separate case, is the corporate continuity of the company and its further survival, accomplished through the appropriate tax treatment, so as not to lose significant investment funds and jobs. The present study also deals with the issue of the company surplus tax treatment during the companies’ transformation. The term transformation signifies synthetically diverse legal acts of restructuring a business entity such as merger, division and conversion. Reference is made to the corporate transformations applying with the previous institutional framework, with the present applying legislation (L.4601 / 2019), in regards with the provisions of advance legislation, with the provision of tax incentives, also with the exemption of the resulting due to the transformation of capital gains and the abolition of tax benefits in case of circumvention of tax provisions through a restructuring.

Η παρούσα μελέτη για τη φορολόγηση της μεταβίβασης επιχείρησης, των μετοχών, των εταιρικών συμμετοχών σε εταιρίες, αναπτύσσεται σε τρία μέρη-ενότητες και επτά κεφάλαια με κριτήρια την αιτία και τα μέσα απόκτησης μιας επιχείρησης. Η επιχείρηση αποτελεί το κύτταρο της οικονομίας στη σύγχρονη συναλλακτική κοινωνία από την οικονομική δραστηριότητα της οποίας αντλεί κατά κύριο λόγο τα έσοδά του το κράτος για την επίτευξη των οικονομικών και κοινωνικών του στόχων. Μετά την ίδρυση και την ανάπτυξη μιας επιχείρησης είναι επακόλουθο ότι η επιχείρηση θα αντιμετωπίσει το θέμα της μεταβίβασής της και τα κυριότερα εμπόδια για την επιτυχία της μεταβίβασης συνδέονται με το φορολογικό βάρος. Κύριος λοιπόν λόγος ενδιαφέροντος της Πολιτείας είναι όχι μόνο να διατηρήσει τη δημιουργική ιδιότητα αυτού του πρώτιστου έννομου αγαθού αλλά να υποβοηθήσει τη συνέχειά του και να διασφαλίσει την επιζητούμενη διαχρονική επιβίωση της επιχείρησης κατά το κρίσιμο στάδιο της μεταβίβασής της. Ο φορολογικός νομοθέτης ο οποίος επεμβαίνει σε κάθε δραστηριότητα που επιφέρει κέρδος επιδιώκει να φορολογήσει το οικονομικό πλεόνασμα, τη δημιουργηθείσα από τη δραστηριότητα της επιχείρησης υπεραξία που προκύπτει από τη μεταβίβαση είτε ολόκληρης επιχείρησης ως ενιαίας οικονομικής μονάδας, είτε το οικονομικό πλεόνασμα που προκύπτει από τη μεταβίβαση των εταιρικών συμμετοχών (εταιρικών μεριδίων, μερίδων, μετοχών), όταν υποκείμενη αιτία είναι η πώληση. Ο φορολογικός νομοθέτης επεμβαίνει και σε κάθε άλλη μεταβίβαση επιχείρησης ή εταιρικής συμμετοχής με φορολόγηση της προκύπτουσας φορολογικής αξίας σε μεταβίβαση με χαριστική αιτία εν ζωή ή αιτία θανάτου. Με το θάνατο ενός ανθρώπου είναι βασικό να εξασφαλίζεται η συνέχιση της οικονομικής ζωής και υποχρέωση της Πολιτείας τα οργανωμένα οικονομικά σύνολα όχι μόνο να μην εξαφανιστούν αλλά και να μη χάσουν την παραγωγική και οικονομική τους δραστηριότητα. Το ζητούμενο σε κάθε περίπτωση είναι η επιχειρηματική συνέχεια της επιχείρησης και η περαιτέρω επιβίωσή της να διασφαλιστεί μέσω της κατάλληλης φορολογικής μεταχείρισης ώστε να μη χαθούν σημαντικά επενδυτικά κεφάλαια και θέσεις εργασίας. Επίσης η παρούσα μελέτη έχει ως αντικείμενο τη φορολογική μεταχείριση της υπεραξίας κατά τον μετασχηματισμό επιχειρήσεων. Ο όρος μετασχηματισμός αποδίδει συνθετικά ποικίλες νομικές πράξεις αναδιάρθρωσης ενός φορέα άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας όπως η συγχώνευση, η διάσπαση και η μετατροπή. Γίνεται αναφορά στους εταιρικούς μετασχηματισμούς με το προϊσχύσαν θεσμικό πλαίσιο και στη συνέχεια με τον πρόσφατο νόμο (Ν.4601/2019), στις διατάξεις των αναπτυξιακών νομοθετημάτων, στην παροχή φορολογικών κινήτρων, στην απαλλαγή της προκύπτουσας λόγω του μετασχηματισμού υπεραξίας και στην άρση των παρασχεθέντων φορολογικών ευεργετημάτων σε περίπτωση καταστρατήγησης των φορολογικών διατάξεων μέσω ενός ανασχηματισμού.