Εννοιολογήσεις της γονεϊκότητας/οικογενειακότητας και προσλήψεις των έμφυλων ρόλων: το παράδειγμα των Αφγανών και Ιρανών ποσφύγων στην Αθήνα

Abstract

In the present anthropological research, which rests upon field-based participant observation and semi-structured interviews, I attempted to explore whether and how motherhood and gender roles in association with family/kinship are subject to negotiation and redefinition when Afghan and Iranian families are forced to come to Greece as refugees and remain in refugee accommodation structures over a prolonged period of time. In an endeavor to understand the perceptions of the research population, it seems that kinship, family, as well as motherhood are practically constructed in a hybrid way and by combining elements that blur the boundaries of the biological and the cultural. Specifically, for Afghan and Iranian mothers, kinship and motherhood is a process of becoming. Upon their arrival in Greece, they come face to face with western cultural conceptualizations and perceptions of family organization and gender roles. Western-centric perceptions are explicitly and/or implicitly imposed on refugees through the European mechanisms of asylum and family reunification as well as the mediating practices of official and non-official institutions, causing shifts and restructurings. In order to gain access to mobility, Afghan and Iranian families adapt to Western-centric definitions of kinship and parenthood which results in the creation of transnational families.

Στην παρούσα ανθρωπολογική έρευνα, η οποία στηρίζεται σε επιτόπια συμμετοχική παρατήρηση και ημιδομημένες συνεντεύξεις, επιχείρησα να διερευνήσω αν και πώς η μητρότητα και οι έμφυλοι ρόλοι στη συνάρθρωσή τους με την οικογενειακότητα/ συγγενειακότητα γίνονται αντικείμενο διαπραγμάτευσης και επαναπροσδιορισμού, όταν αφγανικές και ιρανικές οικογένειες αναγκάζονται να έρθουν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα και να παραμένουν για παρατεταμένο χρονικό διάστημα σε δομές φιλοξενίας προσφύγων. Στην προσπάθεια να κατανοήσω τις αντιλήψεις του υπό έρευνα πληθυσμού αναδεικνύεται ότι η συγγένεια, η οικογένεια αλλά και η μητρότητα πρακτικά κατασκευάζονται με υβριδικό τρόπο και συνδυάζοντας στοιχεία που θολώνουν τα όρια μεταξύ βιολογικού και πολιτισμικού. Συγκεκριμένα, για τις Αφγανές και Ιρανές μητέρες, η συγγένεια και η μητρότητα είναι μία διαδικασία του γίγνεσθαι. Με την άφιξή τους στην Ελλάδα, έρχονται αντιμέτωπες με τις δυτικές πολιτισμικές εννοιολογήσεις και αντιλήψεις για την οικογενειακή οργάνωση και τους έμφυλους ρόλους. Οι δυτικοκεντρικές αντιλήψεις επιβάλλονται ρητά ή/και υπόρρητα στους πρόσφυγες μέσα από τους Ευρωπαϊκούς μηχανισμούς του ασύλου και της οικογενειακής επανένωσης, αλλά και τις διαμεσολαβητικές πρακτικές των επίσημων και μη θεσμών προκαλώντας μετατοπίσεις και αναδιαρθρώσεις. Οι οικογένειες των Αφγανών και Ιρανών προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στην κινητικότητα προσαρμόζονται στους δυτικοκεντρικούς ορισμούς της συγγενικότητας και της γονεϊκότητας με αποτέλεσμα τη δημιουργία διεθνικών οικογενειών.

پژوهش انسان‌شناختی حاضرمبتنی برمشاهدات میدانی مشارکتی و مصاحبه‌های نیمه‌ ساختار یافته، تلاشی بوده است برای بررسی اینکه آیا وچگونه مادریّت و جنسیت در ادغامشان با مفاهیم خانواده وخویشاوندی در بین خانواده‌های افغانستانی و ایرانیی که به عنوان پناهنده به یونان آمده و برای مدت طولانی در اردوگاهها در انتظارند، تغییرکرده ویا بازتعریف میشوند. در تلاش برای درک باورهای جمعیت مورد تحقیق، مشاهده می شود که مفاهیم خویشاوندی، خانواده و مادری عملاً به صورت ترکیبی ازعوامل متفاوت ساخته می شوند، به طوریکه مرزهای بین بیولوژی و فرهنگ محو می شوند. به طور خاص، برای مادران افغانستانی و ایرانی، خویشاوندی و مادری یک فرآیندِ شدن است. آنها با ورودشان به یونان، با مفاهیم خانواده و نقشهای جنسیتی در فرهنگ غربی روبرو می شوند. مفاهیم غرب محور به طور مستقیم و یا به طور ضمنی، از طریق سیستم پناهندگی و پیوند خانوادگی وهمچنین ازطریق نهادهای رسمی و غیررسمی که نقش واسطه را بازی می کنند بر پناهندگان تحمیل شده و باعث تغییر و بازسازی باورهایشان می شوند. خانواده‌های افغانی و ایرانی برای دستیابی به تحرک و عبور از مرزها، خود را با تعاریف غرب محور خویشاوندی و .پدرومادری تطبیق می‌دهند که این امر خود منجر به ایجاد خانواده‌های فراملّی می‌شود