Υποσιτισμός και κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία: η συνδιασμένη επιρροή τους στην ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων

Abstract

Introduction: Malnutrition and depression are serious and common conditions in the elderly population. They represent geriatric syndromes with complex and multifactorial etiology, which have serious effects on health, quality of life and the health care system. Purpose: Assess the prevalence of malnutrition and depression as well as investigate the factors that contribute to their occurrence, in the elderly population, in community areas and on a primary care level. Material-Method: A cross-sectional study was conducted in open day care centers and other health care facilities, in elderly people, aged> 60 years old. The data collection took place between June 2021 and February 2022. The study population included 634 elderly people, whose participation was anonymous and voluntary. Data collection was performed by completing a questionnaire specifically designed for the needs of the survey, which consisted of (a) the socio-demographic and clinical characteristics, (b) the GDS-15 geriatric depression scale (c) the nutritional assessment scale MNA-SF and (d) the EuroQol scale (EQ-5D-5L) for the quality of life assessment, with the permission of their creators. The data analysis was performed with the software program Statistical Package for Social Sciences (IBM SPSS), version 25.0 and the application of statistical tests Kruskal Wallis, Man-Whitney, x2 and multiple linear regression. Results: The results of the present study showed that 45.6% of the participants were found to have moderate to severe depression. Of the 634 participants who completed the MNA-SF, 60.7% were in normal nutritional status, 22.9% at risk of malnutrition and 16.4% malnourished. Significant differences were observed in the occurrence of malnutrition between health units (χ2=99.911, p<0,001). Regarding the correlations with the socio-demographic factors, female gender (p <0.001), old age (p <0.001), low educational level (p <0.001), place of residence (p = 0.008), occupation (p <0.001), low monthly income (p <0.001), marital status (p <0.001), as well as people with multiple pathology, were associated with increased malnutrition (p <0.001). In addition, a statistically significant negative correlation was found regarding malnutrition score and depression score (r = -0.674, p-value <0.005), suggesting that better nutritional status was associated with milder depressive symptoms or absence of depression. Conclusions: The study revealed a strong association between malnutrition and depression in this elderly group. Dietary control should be an integral part of primary care facilities and mental health services, as it can be an effective method of preventing adverse health effects.

Εισαγωγή: Ο υποσιτισμός και η κατάθλιψη είναι σοβαρές και κοινά διαδεδομένες καταστάσεις στο γηριατρικό πληθυσμό. Αντιπροσωπεύουν γηριατρικά σύνδρομα με πολύπλοκη και πολυπαραγοντική αιτιολογία, τα οποία έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, στην ποιότητα ζωής και στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Σκοπός: Να εκτιμηθεί ο επιπολασμός του υποσιτισμού και της κατάθλιψης καθώς και να διερευνηθούν οι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισή τους, σε πληθυσμό ηλικιωμένων ατόμων, σε χώρους κοινότητας και σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας. Υλικό-Μέθοδος: Διεξήχθη μια συγχρονική μελέτη σε ανοιχτά κέντρα ημερήσιας φροντίδας και άλλες εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, σε ηλικιωμένα άτομα, ηλικίας >60 ετών. Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε στο χρονικό διάστημα μεταξύ Ιουνίου 2021 και Φεβρουαρίου 2022. Ο μελετώμενος πληθυσμός περιελάμβανε 634 ηλικιωμένα άτομα, η συμμετοχή των οποίων ήταν ανώνυμη και εθελοντική. Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου ειδικά σχεδιασμένο για τις ανάγκες της έρευνας, το οποίο αποτελείτο (α) από τα κοινωνικό-δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά, (β) από την κλίμακα της γηριατρικής κατάθλιψης GDS-15 (γ) την κλίμακα διατροφικής αξιολόγησης MNA-SF καθώς και (δ) την κλίμακα EuroQol (EQ-5D-5L) για την αξιολόγηση της ποιότητας ζωής, έπειτα από την άδεια των δημιουργών τους. Η ανάλυση των δεδομένων διενεργήθηκε με το λογισμικό πρόγραμμα Statistical Package for Social Sciences (IBM SPSS), έκδοση 25.0 και την εφαρμογή των στατιστικών δοκιμασιών Kruskal Wallis, Man-Whitney, x2 και πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση. Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης έδειξαν ότι το 45,6% των συμμετεχόντων, βρέθηκε να εμφανίζει από μέτρια ως σοβαρή κατάθλιψη. Από τους 634 συμμετέχοντες που ολοκλήρωσαν το MNA-SF, το 60,7% βρέθηκε σε φυσιολογική διατροφική κατάσταση, το 22,9% σε κίνδυνο υποσιτισμού και το 16,4% υποσιτισμένο. Σημαντικές διαφοροποιήσεις παρατηρήθηκαν στην εμφάνιση του υποσιτισμού μεταξύ των μονάδων υγείας (χ2=99.911, p<0,001). Ως προς τις συσχετίσεις με τους κοινωνικό-δημογραφικούς παράγοντες, το γυναικείο φύλλο (p<0,001), η αύξηση της ηλικίας (p<0,001), το μειωμένο εκπαιδευτικό επίπεδο (p<0,001), ο τόπος διαμονής (p=0,008), το επάγγελμα (p<0,001), το χαμηλό μηνιαίο εισόδημα (p<0,001), η οικογενειακή κατάσταση (p<0,001), καθώς και τα άτομα με πολλαπλή παθολογία, συσχετίστηκαν με την αύξηση του υποσιτισμού (p<0,001). Επιπλέον, βρέθηκε στατιστικά σημαντική αρνητική συσχέτιση με τη βαθμολογία του υποσιτισμού και τη βαθμολογία της κατάθλιψης (r=-0.674, p-value<0,005), υποδηλώνοντας πως η καλύτερη διατροφική κατάσταση σχετίζεται με ηπιότερα συμπτώματα κατάθλιψης ή και απουσίας. Συμπεράσματα: Η μελέτη αποκάλυψε ισχυρή συσχέτιση υποσιτισμού και κατάθλιψης στην ομάδα των ηλικιωμένων. Ο διατροφικός έλεγχος θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος στις εγκαταστάσεις πρωτοβάθμιας φροντίδας και σε υπηρεσίες ψυχική υγείας, καθώς μπορεί να αποτελέσει μια λειτουργική μέθοδο πρόληψης δυσμενών συμβάντων υγείας.