Intercultural transmission perspective in using school leadership of social justice to include refugee and migrant children into Greek public primary education: perceptions of school principals

Abstract

Historically, over the years, it seems that globally, societies have undergone severe changes, due to population movements, because of wars, internal conflicts and pandemics. History repeats itself today, as wars, civil violence, poverty and pandemics have not stopped, causing an influx of refugees and migrants in the western world (USA, Canada, Germany, Spain, Italy, France, etc.). Greece is one of these countries, which is an accessible place for refugees and migrants, due to its geophysical location. Therefore, up to this day, the coexistence of people with different races, cultures, religions and languages is a point of discussion for the host countries.As a standard value, social justice creates conditions of equality and acceptance of diversity, passing down from generation to generation through family and, later, school. Social justice in education is linked to the ability to perceive conditions that marginalize and exclude children of certain social groups from access to education and knowledge. At the same time, it is linked to the creation of an open democratic school, which promotes the values of equality, acceptance and love for those students, who belong to marginalized social groups, such as refugees and migrants. School leadership of social justice is the continuation of education of social justice, called upon to envision and create this open democratic school through transformational leadership practices.This research comes to add another stone to the previous relevant research, inspired by them, aiming at highlighting the implementation of school leadership of social justice in Greek multicultural primary schools in the light of the views of their principals. Through the development of the theoretical framework, this research paper, presenting historical backgrounds from the Middle Ages to the present day, thoroughly describes the multicultural social context in Greece and Europe, as well as social justice in the educational and school leadership process. Specifically, this research study attempts to discover the inclusive practices of school leadership of social justice, which are related to the co-education of refugee/migrant students in the Greek primary schools and to highlight problems that may, possibly, stop them.Action research has been chosen as an appropriate methodological tool, since its main goal is to explore and understand societies and educational systems, as well as to achieve their change to a better quality. The research process, which, in fact, took place in the year 2021, is characterized by a substantial social phenomenon, which stroke humanity, worldwide, at that time. The COVID-19 pandemic brought significant changes to the operation of schools, as education was carried out remotely, through special platforms, resulting in the closure of schools for long periods of time. For this reason, quantitative methods and practices have been used, such as the questionnaire, which is the most appropriate and reliable form of research tool, especially when research takes place in such difficult social conditions. The investigation focused on: a) the search for practices followed by school social justice leaders to include refugee/migrant students, b) the search for problems that may deter these practices, and c) the intercultural values that govern the school leader of social justice.The most important findings of the research can be summarized as follows: a) school leaders believe in the value of social justice and try to implement and promote it, creating an appropriate school environment, b) they believe in the co-education of refugee/migrant children with other students in the same classroom and not at separate times in the school timetable, c) they consider that coexistence with refugee/migrant students is beneficial for all children, d) they believe that the main problem that makes it difficult for them to include refugee/migrant students into the school environment is the different language and religion and e) even if they believe that inclusive practices should be applied for these students, Greek school leaders do not seem to organize and implement intercultural innovative educational programs and events at their schools.The originality and contribution of this research study to the science of school leadership of social justice is essential, as it has given its intercultural dimension in the light of the inclusion of refugee/migrant students. There are not many research studies that focus on the intercultural character of school leadership of social justice. Therefore, this research, in Greece, provides the opportunity to obtain important information for being used by the Greek and international Ministries of Education, The main proposal of this research concerns the design and imperative implementation of Intercultural Education Training Programs for school leaders, as, nowadays, worldwide, not only in Greece, school has a multicultural nature.

Μέσα από την ιστορία, ανά τα χρόνια, φαίνεται πως, διεθνώς, οι κοινωνίες έχουν υποστεί αλλαγές εξαιτίας πληθυσμιακών μετακινήσεων λόγω πολέμων, εσωτερικών συγκρούσεων και πανδημιών. Η ιστορία επαναλαμβάνεται και στην σημερινή εποχή, καθώς οι πόλεμοι, οι εμφύλιες διαμάχες, η φτώχεια και οι πανδημίες δεν έχουν σταματήσει, προκαλώντας ροές προσφύγων και μεταναστών προς τον δυτικό κόσμο (ΗΠΑ, Καναδά, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, κτλ). Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες που είναι προσβάσιμο μέρος για πρόσφυγες και μετανάστες, εξαιτίας της γεωφυσικής της θέσης. Για τον λόγο αυτό, ως σήμερα, η συνύπαρξη ανθρώπων με διαφορετικές φυλές, πολιτισμούς, θρησκείες και γλώσσες αποτελεί θέμα σδυζήτησης για τις χώρες φιλοξενίας. Ως μια σταθερή αξία, η κοινωνική δικαιοσύνη δημιουργεί συνθήκες ισότητας και αποδοχής της διαφορετικότητας , περνώντας από γενιά σε γενιά μέσω της οικογένειας και, αργότερα, μέσω του σχολείου. Η κοινωνική διακιοσύνη στην εκπαίδευση συνδέεται με την ικανότητα να μπορεί κανείς/μία να αντιλαμβάνεται συνθήκες περιθωριοποίησης και αποκλεισμού παιδιών που ανήκουν σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες από την πρόσβαση στην εκπαίδευση και στη γνώση. Την ίδια στιγμή, συνδέεται με την δημιουργία ενός ανοικτού, δημοκρατικού σχολείου το οποίο προωθεί τις αξίες της ισότητας, της αποδοχής και της αγάπης προς εκείνους/ες τους/τις μαθητές/τριες που ανήκουν σε περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες, όπως οι πρόσφυγες και οι μετανάστες. Η σχολική ηγεσία κοινωνικής δικαιοσύνης είναι η συνέχεια της εκπαίδευσης κοινωνικής διακιοσύνης, που καλείται να οραματιστεί και να δημιουργήσει αυτό το ανοικτό δημοκρατικό σχολείο μέσω μετασχηματιστικών πρακτικών ηγεσίας. Η έρευνα αυτή έρχεται να προσθέσει ένα ακόμα λιθαράκι σε προηγούμενες παρόμοιες σχετικές έρευνες, ούσα εμπνευσμένη από αυτές, έχουσα ως στόχο να δοθεί έμφαση στην εφαρμογή της σχολικής ηγεσίας κοινωνικής δικαιοσύνης στα Ελληνικά πολυπολιτισμικά σχολεία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης μέσω σχετικής διαφώτισης των απόψεων των διευθυντών/ντριών τους. Μέσω της ανάπτυξης του θεωρητικού πλαισίου, αυτή η ερευνητική εργασία, παρουσιάζοντας ιστορικές αναδρομές από τον Μεσαίωνα έως την σημερινή εποχή, λεπτομερώς περιγράφει το πολυπολιτισμικό πλαίσιο στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, όπως και την κοινωνική δικαιοσύνη στην εκπαιδευτική πρακτική και στην διαδικασία της σχολικής ηγεσίας. Ειδικότερα, αυτή η έρευνα αποπειράται να ανακαλύψει τις ενταξιακές πρακτικές της σχολικής ηγεσίας κοινωνικής δικαιοσύνης, οι οποίες σχετίζονται με την συνεκπαίδευση των προσφύγων-μεταναστών μαθητών/τριών στην Ελληνική Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, και να τονίσει προβλήματα, που πιθανά, τις σταματήσουν. Η έρευνα δράσης έχει επιλεγεί ως ένα κατάλληλο μεθοδολογικό εργαλείο, αφού ο κύριος σκοπός του είναι να διερευνήσει και να κατανοήσει τις κοινωνίες και τα εκπαιδευτικά συστήματα, όπως και να καταφέρει την ποιοτικότερη αλλαγή τους Η ερευνητική διαδικασία, η οποία στην πραγματικότητα πραγματοποιήθηκε το έτος 2021, χαρακτηρίζεται από ένα ουσιώδες κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο χτύπησε την αβθρωπότητα, παγκοσμίως, εκείνη την περίοδο. Η πανδημία COVID-19 έφερε σημαντικές αλλαγές στην λεοτουργία των σχολείων, καθώς η εκπαίδευση διακπεραιωνόταν εξ αποστάσεως μέσω ειδικών πλατφόρμων, έχοντας ως αποτέλεσμα το κλείσιμο των σχολείων για μεγάλες χρονικές περιόδους. Για τον λόγο αυτό, ποσοτικές μέθοδοι και πρακτικές έχουν χρησιμοποιηθεί, όπως τα ερωτηματολόγια, που αποτελούν τον πιο κατάλληλο και αξιόπιστο τύπο εργαλείου, ειδικά όταν η έρευνα λαβάνει χώρο σε τόσο δύσκολες κοινωνικές συνθήκες. Η έρευνα επικεντρώθηκε: α) στην διερεύνηση πρακτικών που ακολουθούν οι σχολικοί ηγέτες κοινωνικής δικαιοσύνης για την ένταξη των προσφύγων/μεταναστών μαθητών/τριών, β) στην διερεύνηση των προβλημάτων που ίσως αποτρέψουν αυτές τις πρακτικές και γ) στις διαπολιτισμικές αξίες που διέπυν τον/την σχολικό/ή ηγέτη κοινωνικής δικαιοσύνης. Τα πιο σημαντικά αποτελέσματα της έρευνας μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: α) οι σχολικοί ηγέτες πιστεύουν στην αξία της κοινωνικής δικαιοσύνης και προσπαθούν να την εφαρμόσουν και προωθήσουν, δημιουργώντας ένα κατάλληλο σχολικό περιβάλλον, β) πιστεύουν στην συνεκπαίδευση των προσφύγων/μεταναστών παιδιών με άλλους/ες μαθητές/τριες στην ίδια αίθουσα και όχι σε διαφορετικές ώρες στο σχολικό πρόγραμμα, γ) θεωρούν ότι η συνύπαρξη με πρόσφυγες/μετανάστες μπορεί να είναι ωφέλιμη για όλα τα παιδιά, δ) πιστεύουν ότι το βασικό πρόβλημα που κάνει δύσκολη την συμπερίληψη των προσφύγων/μεταναστών παιδιών στο σχολικό περιβάλλον είναι η διαφορετική γλώσσα και θρησκεία και ε) ακόμα και αν πιστεύουν ότι πρέπει να εφαρμόζονται συμπεριληπτικές πρακτικές για αυτούς/ες τους/τις μαθητές/τριες, οι Έλληνες/ίδες ηγέτες σχολείων δεν φαίνεται να οργανώνουν και εφαρμόζουν καινοτόμα διαπολιτισμικά εκπαιδευτικά προγράμματα και εκδηλώσεις στα σχολεία τους. Η πρωτοτυπία και η συνεισφορά αυτής της ερευνητικής μελέτης στο επιστημονικό πεδίο της σχολικής ηγεσίας κοινωνικής δικαιοσύνης είναι ουσιώδης , καθώς έχει δώσει την διαπολιτισμική του διάσταση υπό το πρίσμα της συμπερίληψης προσφύγων/μεταναατών μαθητών. Δεν υπάρχουν πολλές ερευνητικές μελέτες που να εστιάζουν στον διαπολιτισμικό χαρακτήρα της σχολικής ηγεσίας κοινωνικής δικαιοσύνης. Ως εκ τούτου, αυτή η έρευνα στην Ελλάδα παρέχει την ευκαιρία να κατακτηθούν περισσότερες πληροφορίες ώστε να αξιοποιηθούν από τα διεθνή Υπουργεία Παιδείας, καθώς και της Ελλάδας. Η κυριότερη πρόταση αυτής της έρευνας αφορά τον σχεδιασμό και την επιτακτική εφαρμογή επιμορφωτικών προγραμμάτων διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στους/στις ηγέτες σχολείων, καθώς, σήμερα, διεθνώς, όχι μόνο στην Ελλάδα, το σχολείο έχει πολυπολιτισμική φύση.