Η επίδραση του συνδρόμου υπνικής άπνοιας στη λειτουργία του οπτικού νεύρου και η πιθανή σχέση του με το γλαύκωμα

Abstract

Obstructive sleep apnea hypopnea syndrome (OSAHS) is characterized by the disturbance of breathing during sleep, where episodes of hypopnea or apnea are observed. There is an obstruction of air flow to the lungs, resulting in a decrease in oxygen saturation in the blood. Sleep apnea is caused by the loss of muscle dilation of the upper airways resulting in night suffocation. The severity of OSAHS is defined as mild if the number of apneas or hypopnea /hour is calculated at 5-14, moderate when increased to 15-29 and severe for measurements of 30 and above. In the general population, prevalence is reported around 6-49%, depending on the sex and age of the patients. Sleep apnea is a chronic condition that often remains undiagnosed and is responsible for several pathological conditions such as increased blood pressure, myocardial infarction, obesity, arrhythmia and diabetes mellitus. It is also associated with ocular manifestations such as floppy eyelid syndrome, anterior ischemic optic neuropathy, retinal vein occlusion and possibly glaucoma. Glaucoma is a chronic, progressive optic neuropathy with visual field defects and characteristic findings in the optic nerve head. The prevalence of glaucoma in patients with OSAHS, as well as the prevalence of OSAHS in patients with glaucoma is reported up to 27% in the international literature and the association of the two diseases is the subject of extensive research. As part of this doctoral dissertation, a prospective study was conducted involving 45 patients with OSAHS and 38 controls, who underwent a sleep study, full ophthalmological examination with recording of the parameters affected in glaucoma and documentation of the ocular blood flow parameters with Color Doppler Imaging. The purpose of this PhD thesis is to investigate a possible correlation between OSAHS and glaucoma, as well as to reveal its possible underlying mechanisms.There was no statistical difference between the two groups regarding gender (p=0.09) and age (p=0.21). Moreover, no statistically significant difference in mean IOP value was recorded between patients and controls, measured both with DCT (p=0.88) and goldmann applanation tonometer (p=0.17). Similarly, central corneal thickness (p=0.23), mean decrease in visual field sensitivity (p=0.19) and mean, upper and lower RNFL values as well as mean GCC (p=0.55) showed no differences between the groups.AHI and RDI were significantly increased in patients with OSAHS compared to the control group (p<0.001). From the CDI study, no association was revealed between AHI and RI of the ophthalmic artery (p=0.24). No significant difference in OPA was detected between the two groups (p=0.59), as measured by the Pascal tonometer, while no significant correlation was identified between OPA and mean CCT or RI of the ophthalmic artery.No significant correlation was observed between mean RNFL and RI in the control group. In contrast, in the OSAHS group, the mean RNFL value appeared to decrease significantly as RI increased (p=0.0011). A similar correlation was observed in the individual values of RNFL (mean, upper and lower). Regarding the effect of RI on mean GCC, the latter appeared to be significantly reduced by an increase in RI in all subjects, with a stronger coefficient in the OSAHS group. A statistically significant reduction of almost 1% in the percentage of saturated blood oxygen for the patient group was observed compared to the control group (p=0.02).

Το σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας ύπνου (ΣΑΑΥ) χαρακτηρίζεται από τη διαταραχή της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου, όπου παρατηρούνται επεισόδια υπόπνοιας ή και άπνοιας. Παρατηρείται παρεμπόδιση της ροή του αέρα προς τους πνεύμονες, με αποτέλεσμα τη μείωση του κορεσμού οξυγόνου στο αίμα. Η υπνική άπνοια προκαλείται από την απώλεια διαστολής των μυών των ανώτερων αεραγωγών με αποτέλεσμα τη νυχτερινή ασφυξία. Η σοβαρότητα του ΣΑΑΥ ορίζεται ως ήπια εάν ο αριθμός άπνοιων ή υπόπνοιων /ώρα υπολογίζεται σε 5-14, μέτρια όταν αυξάνεται σε 15-29 και σοβαρή σε μετρήσεις των 30 και άνω. Στο γενικό πληθυσμό, ο επιπολασμός αναφέρεται από 6-49%, ανάλογα το φύλο και την ηλικία των εξεταζόμενων. Η υπνική άπνοια είναι μια χρόνια κατάσταση που συχνά παραμένει αδιάγνωστη και ευθύνεται για μια σειρά παθολογικών καταστάσεων όπως αυξημένη αρτηριακή πίεση, έμφραγμα του μυοκαρδίου, παχυσαρκία, αρρυθμία και σακχαρώδη διαβήτη. Επίσης συνδέεται και με οφθαλμικές εκδηλώσεις όπως είναι το σύνδρομο χαλαρού βλεφάρου, η πρόσθια ισχαιμική οπτική νευροπάθεια, η φλεβική απόφραξη και πιθανώς το γλαύκωμα.Το γλαύκωμα είναι μια χρόνια, προοδευτική οπτική νευροπάθεια με ελλείμματα στο οπτικό πεδίο και χαρακτηριστικά ευρήματα στο οπτικό νεύρο. Ο επιπολασμός του γλαυκώματος σε ασθενείς με ΣΑΑΥ, καθώς και ο επιπολασμός του ΣΑΑΥ σε ασθενείς με γλαύκωμα αναφέρεται εώς και 27% στη διεθνή βιβλιογραφία και η συσχέτιση των δύο παθήσεων είναι αντικείμενο μελέτης. Στο πλαίσιο αυτής της διδακτορικής διατριβής, διενεργήθηκε προοπτική μελέτη όπου συμμετείχαν 45 ασθενείς με ΣΑΑΥ και 38 μάρτυρες, οι οποίοι υπεβλήθησαν σε μελέτη ύπνου, πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο με καταγραφή των παραμέτρων που επηρεάζονται στο γλαύκωμα και έλεγχο της οφθαλμικής αιματικής ροής με Color Doppler Imaging. Ο σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση μιας πιθανής συσχέτισης μεταξύ ΣΑΑΥ και γλαυκώματος, καθώς και η αποκάλυψη πιθανών υποκείμενων μηχανισμών της. Δεν υπήρξε στατιστική διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων όσον αφορά το φύλο (p=0.09) και την ηλικία (p=0.21). Επίσης, δεν καταγράφηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στη μέση τιμή της ΕΟΠ μεταξύ των ασθενών και των μαρτύρων, τόσο σε μέτρησή της με DCT (p=0.88), όσο και με τονόμετρο επιπέδωσης Goldmann (p=0.17). Ομοίως, το κεντρικό πάχος του κερατοειδούς (p=0.23), η μέση μείωση ευαισθησίας του οπτικού πεδίου (p=0.19) και οι μέσες, ανώτερες και κατώτερες τιμές RNFL καθώς και το μέσο GCC (p=0.55) δεν παρουσίασαν διαφορές μεταξύ των ομάδων. Η AHI και η RDI αυξήθηκαν σημαντικά στους ασθενείς με ΣΑΑΥ σε σύγκριση με την ομάδα μαρτύρων (p<0.001). Από τη μελέτη του CDI, δεν αποκαλύφθηκε κάποια συσχέτιση μεταξύ του AHI και του RI της οφθαλμικής αρτηρίας (p=0.24). Δεν παρατηρήθηκε σημαντική διαφορά στο OPA όπως αυτό μετρήθηκε με το τονόμετρο Pascal μεταξύ των δύο ομάδων (p=0.59), ενώ δεν εντοπίστηκε σημαντική συσχέτιση μεταξύ του OPA και του μέσου ΚΠΚ ή RI της οφθαλμικής αρτηρίας.Δεν παρατηρήθηκε σημαντική συσχέτιση μεταξύ της μέσης τιμής RNFL και του RI στην ομάδα ελέγχου. Αντίθετα, στην ομάδα ασθενών με ΣΑΑΥ, η μέση τιμή RNFL φάνηκε να μειώνεται σημαντικά σε αύξηση του RI (p=0.0011). Παρόμοια συσχέτιση παρατηρήθηκε και στις επιμέρους τιμές του RNFL (μέσου, ανώτερου και κατώτερου). Όσον αφορά την επίδραση του RI στο μέσο GCC, το τελευταίο φάνηκε να μειώνεται σημαντικά επί αύξησης του RI σε όλους τους εξεταζόμενους, με ισχυρότερο συντελεστή στην ομάδα ΣΑΑΥ. Η θέση του ύπνου δε συσχετίστηκε σημαντικά με τον RI στην παρούσα μελέτη. Τέλος, παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική μείωση, σχεδόν 1% στο ποσοστό κορεσμένου οξυγόνου αίματος για την ομάδα ασθενών σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου (p=0.02).