Ο κοινωνικός μετασχηματισμός στην εποχή της "γενικής διάνοιας": το σύγχρονο επαναστατικό υποκείμενο ως διαλεκτική σύνθεση λαού-πλήθους

Abstract

The starting point of this dissertation is the ascertainment that the current global crisis has inflamed the inherent tension between the two fundamental principles of liberal democracy, i.e liberty and equality, and that neoliberal hegemony marks the decisive dominance of the former to the latter. Furthermore, it is ascertained that the crisis of traditional social democracy and the collapse of the soviet communism has lead the greatest part of the Left internationally to the denial of basic admissions of the Marxist tradition (materialist analysis of society, leading role of the class struggle and the proletariat in the social change aiming at socialist transformation) and to the adaptation of the postmodernist-constructionist tradition, which gives emphasis to post-materialist values and to multiplicity and contingency of sociopolitical struggles and identities. The main thesis of the essay, substantiated through the critical approach of two contemporary postmodernist theories, Laclau-Mouffe’s post-marxism and Hardt-Negri’s Empire, is that this post-materialistic turn, despite its important progressive aspects, doesn’t offer Left the suitable means to challenge capitalism theoretically and practically and to overcome the crisis for the benefit of the majority of society, and that these means can be found in the Marxist tradition, in particular in the Leninist perspective of imperialism and the gramcian hegemony, which in the current era of “general intellect” substantiate the constitution of the revolutionary subject as a dialectical synthesis of Laclau-Mouffe’s “progressive populism” and Hardt-Negri’s “multitude”.

Σημείο εκκίνησης της διατριβής είναι η διαπίστωση ότι η παρούσα παγκόσμια κρίση έχει οξύνει την εγγενή ένταση μεταξύ των δύο θεμελιακών αρχών της φιλελεύθερης δημοκρατίας, της ελευθερίας και της ισότητας, και ότι η νεοφιλελεύθερη ηγεμονία σηματοδοτεί την αποφασιστική κυριαρχία της πρώτης επί της δεύτερης. Επίσης, διαπιστώνεται ότι η κρίση της παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατίας και η κατάρρευση του σοβιετικού κομμουνισμού έχει οδηγήσει το μεγαλύτερο μέρος της Αριστεράς διεθνώς στην αποκήρυξη βασικών παραδοχών της μαρξιστικής παράδοσης (υλιστική ανάλυση της κοινωνίας, πρωταγωνιστικός ρόλος της ταξικής πάλης και του προλεταριάτου στην κοινωνική αλλαγή με στόχο το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό) και στην υιοθέτηση της μεταμοντέρνας-κοντρουξιονιστικής παράδοσης, με έμφαση στις μεταυλιστικές αξίες και στην πολλαπλότητα και την ενδεχομενικότητα των κοινωνικοπολιτικών αγώνων και ταυτοτήτων. Κεντρική θέση της μελέτης, που τεκμηριώνεται μέσα από την κριτική προσέγγιση δύο σύγχρονων μεταμοντέρνων ρευμάτων σκέψης, του μετα-μαρξισμού των Λακλάου-Μουφ και της «Αυτοκρατορίας» των Χαρντ-Νέγκρι, είναι ότι αυτή η μεταυλιστική στροφή, παρά τις σημαντικές προοδευτικές όψεις της, δεν παρέχει στην Αριστερά τα κατάλληλα εργαλεία θεωρητικής και πρακτικής αμφισβήτησης του καπιταλισμού και υπέρβασης της κρίσης προς όφελος της κοινωνικής πλειοψηφίας, και ότι αυτά τα εργαλεία μπορούν να εξευρεθούν στη μαρξιστική παράδοση και συγκεκριμένα στη λενινιστική θεώρηση του ιμπεριαλισμού και στη γκραμσιανή ηγεμονία, που στη σημερινή εποχή της «γενικής διανοίας» στοιχειοθετούν τη συγκρότηση του επαναστατικού υποκειμένου ως διαλεκτικής σύνθεσης του «προοδευτικού λαϊκισμού» των Λακλάου-Μουφ και του «πλήθους» των Χαρντ-Νέγκρι.