Πολυτροπικά κείμενα σε σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας: γλωσσολογική και διδακτική προσέγγιση

Abstract

The purpose of the thesis is the study of the multimodal texts of the History textbooks, in the light of the development of the students' linguistic, visual and historical literacy. As school textbooks implement the Analytical Programs and are the most important means of mediating knowledge, the investigation of their structure, their function and the purpose they fulfill is at the core of research around school literacy. In addition, the cultivation of the aforementioned types of literacy is necessary, so that children can extract information from the texts to be studied using multiple semiotic modes, understand in depth and deal critically with what they read. For this reason, in the context of the present study, three research procedures were carried out, which aimed to highlight the multimodal, text-linguistic and didactic dimension of school textbooks. The choice of the subject of History is based on the fact that this course must make use of a significant variety of textual types, which help the student to move more easily from narrative to scientific (argumentative) speech. Consequently, the research focused on the textbooks of the 6th Primary and 1st High School, in order to check if there is linguistic and methodological continuity from one grade to the other, so that students can smoothly transition from Primary to High School.

Σκοπός της διατριβής είναι η μελέτη των πολυτροπικών κειμένων των σχολικών εγχειριδίων της Ιστορίας, υπό το πρίσμα της ανάπτυξης του γλωσσικού, οπτικού και ιστορικού εγγραμματισμού των μαθητών. Καθώς τα σχολικά εγχειρίδια υλοποιούν τα Αναλυτικά Προγράμματα και αποτελούν το σημαντικότερο μέσο διαμεσολάβησης της γνώσης, η διερεύνηση της δομής τους, της λειτουργίας τους και του σκοπού που επιτελούν βρίσκεται στον πυρήνα ερευνών γύρω από τον σχολικό εγγραμματισμό. Επιπλέον, η καλλιέργεια των προαναφερθέντων τύπων εγγραμματισμού είναι απαραίτητη, ώστε τα παιδιά να μπορούν να αντλούν πληροφορίες από τα προς μελέτη κείμενα αξιοποιώντας πολλαπλούς σημειωτικούς τρόπους, να κατανοούν σε βάθος και να αντιμετωπίζουν κριτικά όσα διαβάζουν. Για τον λόγο αυτό, στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης, διεξήχθησαν τρεις ερευνητικές διαδικασίες, οι οποίες αποσκοπούσαν στην ανάδειξη της πολυτροπικής, κεμενογλωσσολογικής αλλά και διδακτικής διάστασης των σχολικών εγχειριδίων. Η επιλογή του γνωστικού αντικειμένου της Ιστορίας βασίζεται στο γεγονός ότι το μάθημα αυτό οφείλει να αξιοποιεί σημαντική ποικιλία κειμενικών τύπων, που βοηθούν τον μαθητή να μεταβεί ευκολότερα από τον αφηγηματικό στον επιστημονικό (επιχειρηματολογικό) λόγο. Συνακόλουθα, η έρευνα επικεντρώθηκε στα σχολικά εγχειρίδια της Στ’ Δημοτικού και της Α’ Γυμνασίου, προκειμένου να ελεγχθεί αν υπάρχει γλωσσολογική και μεθοδολογική συνέχεια από τη μία βαθμίδα στην άλλη, ώστε οι μαθητές να μεταβούν ομαλά από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο.