Ο Σραφφαϊανός Πολλαπλασιαστής: θεωρητική και εμπειρική διερεύνηση

Abstract

Until the Great Recession (2008-2009) and the ensuing Eurozone crisis, the theoretical and empirical investigation of multipliers was of minor importance in the field of political economy. In particular, the majority of models applied -mainly econometric ones- estimated expenditure and income multipliers at levels close to zero (or even that they received marginally negative values). Therefore, the adoption of an effective demand management policy in a developed, open, capitalist economy was deemed to have no effect on net output. The financial crisis of mid-2007 that spread to the real economy within a few months brought the multiplier debate back to the forefront. Undoubtedly, the fiscal policy, combined with quantitative easing monetary policy, mitigated the negative effects of the recession and contributed to the recovery of the US and many Eurozone economies. Nevertheless, the Southern Economies of Eurozone, suffering a high public debt, were forced not to apply counter-cyclical policies, resulting in a dramatic decrease in their GDP. The disproportionate decline in GDP in relation to the intensity of restrictive policy measures revealed that multiplier values remain significant and must be taken seriously into account in policy-making.The scope of this dissertation is: 1) The theoretical investigation of the Sraffian multiplier as a substantive tool for effective demand management policies, 2) The application of the Sraffaian multiplier analytic framework on economies of single and joint production. The joint production case was examined empirically for the Greek economy (period 2000-2014) and expanded to Southern Economies (Spain and Portugal) and the Eurozone as a whole for the year 2010, i.e. before the outbreak of the debt crisis. In addition, the Sraffian multipliers of economies comparable -with the Greek economy- in terms of size and population, which belong geographically to Central and Northern Europe, inside and outside the Eurozone (Austria, the Netherlands, the Czech Republic and Denmark), were also estimated. The data required were retrieved from the national Supply-Use Tables for each year under evaluation. Under the assumption of single production and using data from the national Symmetric Input-Output Tables, the static matrix demand multipliers were estimated for the 10 largest economies in the world (USA, China, Japan, Germany, France, United Kingdom, Brazil, India, Italy and Canada). Within the scope of a global empirical investigation, the results of the Sraffian multipliers are also reported for Australia, Switzerland, Mexico, Russia and South Africa. The main findings of the research are summarized as follows: a) Most "key-industries", i.e. the industries with a high output and employment multiplier but with a low import multiplier, belong to the services sector and can be in the core of a well-targeted effective demand management policy b) Most industrial products are characterized by high dependency on imports and low output and employment multipliers, thus being deemed as "anti-key" industries, c) The average output multipliers are decreasing functions of saving ratios out of wages and profits and reach their maximum when both savings ratios are equal to zero), d) Output multipliers are negatively correlated to import multipliers, e) In the case of joint production, the output and employment multipliers of several products may be negative. These findings strongly challenge the arguments that effective demand management policies fail to contribute to short-term growth of an economy and that "fiscal discipline" can be imposed without significant impact on production and employment.

Μέχρι την Μεγάλη Ύφεση (2008-2009) και την κρίση της Ευρωζώνης που ακολούθησε, η θεωρητική και εμπειρική διερεύνηση των πολλαπλασιαστών είχε θεωρηθεί ήσσονος σημασίας κατά την άσκηση οικονομικής πολιτικής. Πιο συγκεκριμένα, τα περισσότερα υποδείγματα, κυρίως οικονομετρικά, εκτιμούσαν τους πολλαπλασιαστές δαπάνης και εισοδήματος σε επίπεδα κοντά στο μηδέν (ή ακόμα ότι λάμβαναν οριακά αρνητικές τιμές). Κατ’ επέκταση, εθεωρείτο ότι η άσκηση μίας πολιτικής τόνωσης της ζήτησης σε μία αναπτυγμένη, ανοιχτή, καπιταλιστική οικονομία δεν δύναται να επηρεάσει θετικά το καθαρό παραγόμενο προϊόν. Η χρηματοοικονομική κρίση που ξέσπασε στα μέσα του 2007 και διαχύθηκε στην πραγματική οικονομία μέσα σε διάστημα λίγων μηνών, επανέφερε στο προσκήνιο τη συζήτηση γύρω από το ύψος των πολλαπλασιαστών, δεδομένου ότι τα κράτη ήταν διατεθειμένα να αυξήσουν τη δημοσιονομική δαπάνη για να περιορίσουν το βάθος και τη διάρκεια της ύφεσης. Αναμφίβολα, οι πολιτικές που ασκήθηκαν, σε συνδυασμό με την ποσοτική χαλάρωση σε νομισματικό επίπεδο, αρχικά από τις ΗΠΑ και έπειτα από την Ευρωζώνη, περιόρισαν τις αρνητικές συνέπειες της ύφεσης και επανέφεραν τις περισσότερες οικονομίες σε θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης. Παρόλα αυτά, οι οικονομίες του Ευρωπαϊκού Νότου, φέροντας ένα υψηλό δημόσιο χρέος, οδηγήθηκαν στη μη εφαρμογή αντι-κυκλικών πολιτικών, με συνέπεια να εμφανίσουν δραματική μείωση στο ΑΕΠ τους. Η δυσανάλογη πτώση του ΑΕΠ σε σχέση με την ένταση των μέτρων συσταλτικής πολιτικής, απέδειξε ότι οι τιμές των πολλαπλασιαστών είναι σημαντικές και πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη κατά τη χάραξη πολιτικής.Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι: 1) Η θεωρητική διερεύνηση του Σραφφαϊανού πολλαπλασιαστή και η ανάδειξη του ως ένα εργαλείο άσκησης στοχευμένης πολιτικής τόνωσης της ζήτησης, 2) Η εμπειρική διερεύνηση του Σραφφαϊανού πολλαπλασιαστή σε οικονομικά συστήματα απλής παραγωγής και συμπαραγωγής. Αναλυτικότερα, οι εμπειρικές εκτιμήσεις, υπό την υπόθεση της συμπαραγωγής και με την άντληση στοιχείων από τους Πίνακες Προσφοράς - Χρήσης, επικεντρώθηκαν στην ελληνική οικονομία για την περίοδο 2000-2014 και επεκτάθηκαν σε οικονομίες του Νότου (Ισπανία και Πορτογαλία) και στην Ευρωζώνη για το έτος 2010, ήτοι πριν το ξέσπασμα της κρίσης χρέους στον Ευρωπαϊκό Νότο. Εν συνεχεία, μελετήθηκαν εμπειρικά οι πολλαπλασιαστές συγκρίσιμων -με την ελληνική οικονομία- οικονομιών, από άποψη μεγέθους και πληθυσμού, που ανήκουν γεωγραφικά στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, εντός και εκτός του πλαισίου της Ευρωζώνης (Αυστρία, Ολλανδία, Τσεχία και Δανία). Υπό την υπόθεση της απλής παραγωγής και με τη χρήση στοιχείων από τους Συμμετρικούς Πίνακες Εισροών –Εκροών, εκτιμήθηκαν οι πολλαπλασιαστές των 10 μεγαλύτερων οικονομιών παγκοσμίως (ΗΠΑ, Κίνα, Ιαπωνία, Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Βραζιλία, Ινδία, Ιταλία και Καναδάς) και κάποιων επιπλέον οικονομιών, οι οποίες διαδραματίζουν ιδιαίτερο ρόλο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι ή/και ανήκουν σε ηπείρους που δεν μελετήθηκαν προγενέστερα (Αυστραλία, Ελβετία, Μεξικό, Ρωσία και Νότιος Αφρική).Τα κύρια αποτελέσματα της έρευνας που εκπονήθηκε ήταν τα εξής: α) Οι περισσότεροι «κλάδοι-κλειδιά», ήτοι οι κλάδοι με υψηλό πολλαπλασιαστή προϊόντος και απασχόλησης αλλά με χαμηλό πολλαπλασιαστή εισαγωγών, προέρχονται κυρίως από τον τομέα των υπηρεσιών και μπορούν να αποτελέσουν τον πυρήνα μίας στοχευμένης πολιτικής τόνωσης της ζήτησης, β) Οι περισσότεροι βιομηχανικοί κλάδοι διακρίνονται από υψηλή εξάρτηση από εισαγωγές και χαμηλή συνεισφορά στο προϊόν και την απασχόληση, με αποτέλεσμα να νοούνται ως κλάδοι «αντί-κλειδιά», γ) Οι μέσοι πολλαπλασιαστές προϊόντος είναι φθίνουσες συναρτήσεις των ποσοστών αποταμίευσης από μισθούς και κέρδη και μεγιστοποιούνται όταν τα ποσοστά αποταμίευσης μηδενίζονται, δ) Οι πολλαπλασιαστές προϊόντος εμφανίζουν αρνητική συσχέτιση με τους πολλαπλασιαστές εισαγωγών, ε) Υπό την υπόθεση της συμπαραγωγής, η οποία αποτελεί την κυρίαρχη μορφή παραγωγής στον πραγματικό κόσμο, ενδέχεται να εντοπιστούν εμπορεύματα με αρνητικό πολλαπλασιαστή προϊόντος και απασχόλησης. Τα εν λόγω αποτελέσματα θέτουν υπό έντονη αμφισβήτηση τους ισχυρισμούς ότι οι πολιτικές τόνωσης της ζήτησης αδυνατούν να συμβάλουν στη βραχυχρόνια μεγέθυνση μίας οικονομίας και ότι η «δημοσιονομική πειθαρχία» μπορεί να επιβληθεί χωρίς σημαντικό κόστος σε επίπεδο παραγωγής και απασχόλησης.