Σύγχρονες βιβλιοθήκες για παιδιά: χαρακτηριστικά οργάνωσης και χρήσης του φυσικού περιβάλλοντος

Abstract

Human activity constitutes part of a specific time, space, social and cultural behavior setting. Complex interactions are formed between individuals and the environment, the latter being either natural or social. As a space, the contemporary library demonstrates perplexed potential and perspectives. The goal of the present dissertation is, firstly, to explore the organization and the use of the natural environment of libraries for children and, secondly, to examine the way in which the existing order in their environment meets the person whο visits the libraries to learn, to play and to create. This objective is served, on the one hand, by understanding children’s and families’ experiences in the contemporary Greek library and, on the other hand, through the findings on whether libraries are aware of the needs of the above audience and of the ways to satisfy them.This dissertation was based on two complementary ecological theories. The first one is called “Ecological theory of affordances” and highlights the active relationship between the individuals and their surroundings, namely their context. The second ecological approach relies on the socio-cultural environment dynamics, which is the assumption that the behaviors of humans and of their environment are interdependent. The above two theories are framed by the ecological systems theory which allows a rich view of the systems that affect the operation of libraries and the development of children.The implemented method falls within Germanos’s method of work (1993) for the “space dynamics analysis”, which approaches the three aspects of the topic: a) space data, b) space practices and c) user experiences and the perspectives on space. The first research phase focuses on the typological grouping of library spaces for children in Greece. The second phase relates to the recording and the assessment of both the organization of the natural environment of libraries for children and of the stuff’s opinions. The third phase concentrates on delineating the use of the environment of the libraries for children’s audience. The collection and the analysis of the empirical data were realized primarily through qualitative methods, such as observance, questionnaires, semi-structured individual interviews and children’s photographs of the library space. Τhe thesis comes to an end with the presentation of the findings, the analysis and the assessment of the results. The conclusions of the research are articulated and corelated through a harmonic interplay with the body of the relevant bibliography.

Η ανθρώπινη δραστηριότητα εντάσσεται σε συγκεκριμένο χωρο-χρονικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο συμπεριφοράς. Ανάμεσα στα άτομα και το περιβάλλον, είτε φυσικό είτε κοινωνικό, αναπτύσσονται πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις. Η σύγχρονη βιβλιοθήκη για παιδιά συνιστά ένα χώρο σύνθετων δυνατοτήτων και προοπτικών.Σκοπό της παρούσας διατριβής αποτελεί η διερεύνηση της οργάνωσης και της χρήσης του φυσικού περιβάλλοντος των βιβλιοθηκών για παιδιά και του τρόπου που η επικρατούσα τάξη στο περιβάλλον τους συναντά το υποκείμενο που προσέρχεται σε αυτές για να μάθει, να παίξει και να δημιουργήσει. Σε αυτό το σκοπό οδηγούν τόσο η κατανόηση της εμπειρίας των παιδιών και των οικογενειών τους στη σύγχρονη ελληνική βιβλιοθήκη όσο και τα ευρήματα σχετικά με την επίγνωση εκ μέρους των βιβλιοθηκών των αναγκών του παραπάνω κοινού και των τρόπων κάλυψής τους. H παρούσα έρευνα στηρίχθηκε σε αλληλοσυμπληρούμενες οικολογικές θεωρίες. Η πρώτη καλείται οικολογική θεωρία των προσφερόμενων δυνατοτήτων, η οποία τονίζει την ενεργητική σχέση των υποκειμένων με τον άμεσο περίγυρό τους, δηλαδή το πλαίσιό τους. Η δεύτερη οικολογική προσέγγιση αξονίζεται στη δυναμική του κοινωνικοπολιτιστικού περιβάλλοντος, ήτοι στην παραδοχή ότι η συμπεριφορά των ανθρώπων και του άμεσου περιβάλλοντός τους βρίσκεται σε αμοιβαία εξάρτηση. Οι δύο παραπάνω θεωρίες πλαισιώνονται από την οικολογική θεωρία των συστημάτων, η οποία επιτρέπει μία πλουσιότερη θέαση των συστημάτων που επηρεάζουν τη λειτουργία των βιβλιοθηκών και επιδρούν στην ανάπτυξη των παιδιών. Η μέθοδος που ακολουθήθηκε εμπίπτει στη μέθοδο εργασίας του Γερμανού (1993), για την «ανάλυση της δυναμικής του χώρου», η οποία προσεγγίζει τις τρεις πλευρές του θέματος: α) τα δεδομένα του χώρου, β) τις πρακτικές που αναπτύσσονται στο χώρο, και γ) τα βιώματα και τις αντιλήψεις των χρηστών για το χώρο. Η πρώτη φάση της έρευνας εστιάζει στην τυπολογική ταξινόμηση των χώρων βιβλιοθήκης για παιδιά στην Ελλάδα. Η δεύτερη φάση αφορά στην καταγραφή και στην αξιολόγηση της οργάνωσης του φυσικού περιβάλλοντος των βιβλιοθηκών για παιδιά και την αποτύπωση των απόψεων του προσωπικού για το ίδιο θέμα. Η τρίτη φάση της έρευνας επικεντρώνεται στην αποτύπωση της χρήσης του περιβάλλοντος των βιβλιοθηκών για παιδικό κοινό. Για τη συλλογή και ανάλυση των εμπειρικών δεδομένων αξιοποιήθηκαν κυρίως ποιοτικές μέθοδοι, ήτοι η παρατήρηση, τα ερωτηματολόγια, οι ημι-δομημένες ατομικές συνεντεύξεις, η φωτογράφιση του χώρου από τα παιδιά. Η μελέτη ολοκληρώνεται με την παρουσίαση των ευρημάτων, την ανάλυση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Τα συμπεράσματα της έρευνας διατυπώνονται και συσχετίζονται μέσα από μία αρμονική αντιπαράθεση με το σώμα της σχετικής βιβλιογραφίας.