Σχεδιασμός και αξιολόγηση "Εκπαιδευτικών Νησίδων Φυσικών Επιστημών και Τεχνολογίας" ως περιβαλλόντων μη τυπικής μορφής εκπαίδευσης σε αρχαιολογικό μουσείο

Abstract

The aim of this thesis is to examine the potentiality of the dissemination of natural sciences not in the usual science museum environment, but in the archaeological museum. The aim is to highlight the existing interfaces between the fields of archaeology and the natural sciences in the setting of a Greek archaeological museum so that its exhibition space can serve as a field for non-formal education for dissemination of natural sciences as well. Starting with the investigation of the necessity of such a choice, which follows the international trend of interdisciplinary interpretation of museum collections and dialogues between permanent collections and temporary exhibitions of different disciplines, it identifies the following four interfaces: a) archaeometry, b) conservation, c) ancient Greek science and d) ancient Greek technology and art. Finally, it examines the feasibility of designing a ‘science educative islet’, a museum structure mainly addressed at groups of kids aged 11-13 years old that embodies the relationship between natural sciences and archaeology as a result of both didactic and museographic transposition simultaneously.The analysis phase includes three elements: the investigation of the tendency towards an interdisciplinary interpretive policy for archaeological collections (socio-cultural dimension), the epistemological analysis of interdisciplinary reference knowledge and the emergence of existing interdisciplinary bridges between the scientific fields of archeology and natural sciences and the possibility of disseminating such interdisciplinary data in the light of the natural sciences in the context of museum-pedagogical practice.The design phase includes the formulation of mediation and at the same time didactic objectives and the proposal for a Scientific Educational Islet related to Archaeometry, which was designed as a case study for the Archaeological Museum of Thebes.Finally, the evaluation phase is addressed to the mediators, i.e. people of museums who design and conduct educational programs and mediate between the exhibits and the corresponding reference knowledge emanating from them on the one hand and the groups of visitors participating in the museum educational activities on the other hand. The results of this evaluation show that most mediators in our sample have a positive attitude towards the use of a structure such as SEI to disseminate interdisciplinary elements between the two fields and it is possible to use it for 11–13-year-old children as a part of their museo-pedagogical policy.

Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι να εξετάσει τη δυνατότητα διάδοσης στοιχείων των φυσικών επιστημών, όχι στο συνηθισμένο περιβάλλον του μουσείου επιστημών ή τεχνολογίας, αλλά στο αρχαιολογικό μουσείο. Στόχος είναι να αναδειχθούν οι υπάρχουσες διεπαφές μεταξύ των πεδίων της αρχαιολογίας και των φυσικών επιστημών στο περιβάλλον ενός ελληνικού αρχαιολογικού μουσείου, έτσι ώστε ο εκθεσιακός τους χώρος να μπορεί να χρησιμεύσει ως πεδίο μη τυπικής εκπαίδευσης και για τη διάδοση των φυσικών επιστημών. Ξεκινώντας με τη διερεύνηση της αναγκαιότητας μιας τέτοιας επιλογής, η οποία ακολουθεί τη διεθνή τάση διεπιστημονικής ερμηνείας μουσειακών συλλογών και διαλόγων μεταξύ μόνιμων συλλογών και προσωρινών εκθέσεων διαφορετικών κλάδων, προσδιορίζονται οι ακόλουθες τέσσερεις διεπαφές: α) αρχαιομετρία, β) συντήρηση αρχαιοτήτων, γ) αρχαία ελληνική επιστήμη και δ) αρχαία ελληνική τεχνολογία και τέχνη. Τέλος, εξετάζεται η σκοπιμότητα σχεδιασμού μιας Εκπαιδευτικής Νησίδας Φυσικών Επιστημών, δηλαδή μιας μουσειακής δομής-συνθήκης που απευθύνεται κυρίως σε ομάδες παιδιών ηλικίας 11-13 ετών, ενσαρκώνοντας τη σχέση μεταξύ φυσικών επιστημών και αρχαιολογίας ως αποτέλεσμα τόσο διδακτικού όσο και διαμεσολαβητικού μετασχηματισμού ταυτόχρονα.Η φάση της ανάλυσης περιλαμβάνει τρία στοιχεία: τη διερεύνηση της τάσης προς μια διαθεματική ερμηνευτική πολιτική για αρχαιολογικές συλλογές (κοινωνικοπολιτιστική διάσταση), την επιστημολογική ανάλυση της διαθεματικής γνώσης αναφοράς και την ανάδειξη των υπαρκτών διαθεματικών γεφυρών ανάμεσα στα επιστημονικά πεδία της αρχαιολογίας και των φυσικών επιστημών, καθώς και τη δυνατότητα διάδοσης τέτοιων διαθεματικών στοιχείων υπό το πρίσμα των φυσικών επιστημών στο πλαίσιο της μουσειοπαιδαγωγικής πράξης. Η φάση του σχεδιασμού περιλαμβάνει τη διατύπωση των διαμεσολαβητικών και ταυτόχρονα διδακτικών στόχων και την πρόταση για μια Εκπαιδευτική Νησίδα Φυσικών Επιστημών (ΕΝΦΕ) για την Αρχαιομετρία, που σχεδιάστηκε ως αντικείμενο μελέτης περίπτωσης για το Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών. Τέλος, η φάση της αξιολόγησης απευθύνεται στους διαμεσολαβητές, δηλαδή ανθρώπους των μουσείων που σχεδιάζουν και διεξάγουν εκπαιδευτικά προγράμματα και διαμεσολαβούν αφενός ανάμεσα στα εκθέματα και την αντίστοιχη γνώση αναφοράς που εκπορεύεται από αυτά και αφετέρου στις ομάδες κοινού - επισκεπτών που συμμετέχουν στις μουσειακές εκπαιδευτικές δράσεις. Τα αποτελέσματα αυτής της αξιολόγησης δείχνουν ότι η πλειονότητα των διαμεσολαβητών του δείγματός μας έχουν θετική στάση απέναντι στην αξιοποίηση μίας δομής όπως η ΕΝΦΕ με σκοπό τη διάδοση στοιχείων διαθεματικών διεπαφών ανάμεσα στα δύο πεδία και είναι δυνατόν να την αξιοποιήσουν για παιδιά ηλικιών 11-13 ετών στο πλαίσιο μουσειοπαιδαγωγικών δράσεων.